Państwo demokratyczne w klauzuli limitacyjnej. Redundancja, aksjologiczna konieczność czy praktyczna potrzeba?

• Autorzy: Maciej Zygmunt

Warianty tytułu

The Democratic State in the Limitation Clause. Redundancy, Axiological Necessity or Practical Need?

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W artykule poruszono zagadnienie klauzuli państwa demokratycznego w treści art. 31 ust. 3 Konstytucji RP. Wskazaną formułę językową poddano wykładni, uwzględniając przebieg prac Zgromadzenia Narodowego nad treścią ustawy zasadniczej, orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka i związki funkcjonalno-treściowe z innymi wzorcami konstytucyjnymi. Wykazano zasadność uwzględnienia aksjologicznie zdeterminowanej formuły państwa demokratycznego w treści klauzuli limitacyjnej. Przedstawiony został również mechanizm wzajemnego sprzężenia klauzuli państwa demokratycznego z przesłankami dopuszczalności wprowadzania ograniczeń w korzystaniu z konstytucyjnych praw i wolności. Uwzględniono praktyczny wymiar tego zagadnienia odwołujący się do ustalania abstrakcyjnej wagi zasad konkurujących o pierwszeństwo w danym stanie faktycznym przy zastosowaniu mechanizmu ważeniowego, a także do problemu niekonstytucyjności uregulowań ustawowych przyjętych z naruszeniem trybu postępowania prawodawczego, co ma istotne znaczenie przy ocenie dopuszczalności skargi konstytucyjnej.(abstrakt oryginalny)

EN

The article addresses the issue of the democratic state clause in Article 31 (3) of the Polish Constitution. The indicated linguistic formula is subjected to interpretation, taking into account the course of the National Assembly's work on the content of the basic law, the jurisprudence of the European Court of Human Rights, and functional-content relations with other constitutional benchmarks. The legitimacy of including the axiologically determined formula of the democratic state in the content of the limitation clause is demonstrated. The mechanism of mutual coupling of the democratic state clause with the premises for the permissibility of introducing restrictions on the exercise of constitutional rights and freedoms is also presented. Consideration is given to the practical dimension of this issue referring to the determination of the abstract weight of principles competing for priority in a given factual state using a weighting mechanism, as well as to the problem of the unconstitutionality of statutory regulations adopted in violation of the legislative procedure, which is of significant importance in assessing the admissibility of a constitutional complaint.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Społeczeństwo demokratyczne; Aksjologia; Konstytucja RP; Prawa człowieka

EN

Democratic society; Axiology; RP Constitution; Human rights

• Czasopismo: Przegląd Prawa Publicznego
• Rocznik: 2023
• Numer: nr 5
• Strony: 58--75

Twórcy

autor

Maciej Zygmunt

Bibliografia

• Alexy R., Teoria praw podstawowych, tłum. B. Kwiatkowska, J. Zajadło, Warszawa 2014.
• Bednarczyk B., Granice władzy - wybrane problemy praw i wolności człowieka, Kraków 2001.
• Biuletyn Komisji Konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego, t. VIII, Warszawa 1994.
• Biuletyn Komisji Konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego, t. XV, Warszawa 1995.
• Biuletyn Komisji Konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego, t. XLI, Warszawa 1997.
• Bosek L., Szydło M. [w:] Konstytucja RP, t. I, Komentarz do art. 1-86, red. M. Safjan, L. Bosek, Legalis 2016.
• Czepita S., O pojęciu czynności konwencjonalnej i jej odmianach, "Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny" 2017/1.
• Florczak-Wątor M. [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. P. Tuleja, LEX 2021.
• Florczak-Wątor M., Aksjologia Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej [w:] Argumenty i rozumowania prawnicze w konstytucyjnym państwie prawa. Komentarz, red. M. Florczak-Wątor, A. Grabowski, Kraków 2021.
• Florczak-Wątor M., Horyzontalny wymiar praw konstytucyjnych, Kraków 2014.
• Florczak-Wątor M., Obowiązki ochronne państwa w świetle Konstytucji RP i Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, Kraków 2018.
• Garlicki L. [w:] Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, t. I, Komentarz do artykułów 1-18, red. L. Garlicki, P. Hofmański, A. Wróbel, Legalis 2010.
• Garlicki L., Przesłanki ograniczania konstytucyjnych praw i wolności (na tle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego), "Państwo i Prawo" 2001/10.
• Garlicki L., Umiędzynarodowienie Konstytucji, "Państwo i Prawo" 2022/10.
• Gizbert-Studnicki T., O nieważnych czynnościach prawnych w świetle koncepcji czynności konwencjonalnych, "Państwo i Prawo" 1975/4.
• Gizbert-Studnicki T., Oryginalizm i living constitutionalism a koncepcja państwa prawnego [w:] Państwo prawa i prawo karne. Księga jubileuszowa Profesora Andrzeja Zolla, red. P. Kardas, T. Sroka, W. Wróbel, Warszawa 2012.
• Grabowski A., Postpozytywizm prawniczy: teoria prawa między pozytywizmem a prawem natury [w:] T. Gizbert-Studnicki, A. Dyrda, A. Grabowski, Metodologiczne dychotomie. Krytyka pozytywistycznych teorii prawa, Warszawa 2016.
• Gutowski M., Kardas P., Wykładnia i stosowanie prawa w procesie opartym na Konstytucji, Warszawa 2017.
• Kruk M., O wartościach konstytucji, "Państwo i Prawo" 2022/10.
• Krzemiński M., Holocher J., Latacz M., Argument z woli historycznego prawodawcy [w:] Argumenty i rozumowania prawnicze w konstytucyjnym państwie prawa. Komentarz, red. M. Florczak-Wątor, A. Grabowski, Kraków 2021.
• Leszczyński L., Kryterium "konieczności w demokratycznym społeczeństwie" w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka - studium teoretycznoprawne, "Europejski Przegląd Sądowy" 2014/1.
• Liżewski B., Klauzule generalne i ich funkcje w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, "Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio G. Ius" 2016/2.
• Łącki P., Uzasadnienie dynamicznej wykładni Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności - pytania krytyczne, "Przegląd Sejmowy" 2017/2.
• Łączkowski W., Trójpodział władz a dobro wspólne, "Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny" 2018/1.
• Machnienko A., System wielopartyjny w krajach demokracji ludowej, "Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny" 1962/24.
• Maroń G., Formuła ważenia zasad prawa jako mechanizm usuwania ich kolizji na przykładzie koncepcji Roberta Alexego, "Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Rzeszowskiego. Seria Prawnicza" 2009/53.
• Nowak L., Performatywy a język prawny i etyczny, "Etyka" 1968/3.
• Orłowski R., Skarga konstytucyjna a zarzuty dotyczące uchybień postępowania legislacyjnego, "Przegląd Prawa Konstytucyjnego" 2021/5.
• Piechowiak M., Dobro wspólne jako fundament polskiego porządku konstytucyjnego, Warszawa 2012.
• Piechowiak M., Klauzula limitacyjna a nienaruszalność praw i godności, "Przegląd Sejmowy" 2009/2.
• Piechowiak M., Preambuła Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 r. Aksjologiczne podstawy prawa, Warszawa 2020.
• Safjan M. [w:] Konstytucja RP, t. I, Komentarz do art. 1-86, red. M. Safjan, L. Bosek, Legalis 2016.
• Sarnecki P., Idee przewodnie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r., "Przegląd Sejmowy" 1997/5.
• Tuleja P. [w:] Konstytucja RP, t. I, Komentarz do art. 1-86, red. M. Safjan, L. Bosek, Legalis 2016.
• Tuleja P., Interpretacja konstytucji [w:] Konstytucja i gwarancje jej przestrzegania. Księga pamiątkowa ku czci prof. Janiny Zakrzewskiej, red. J. Trzciński, A. Jankiewicz, Warszawa 1996.
• Tuleja P., Stosowanie Konstytucji RP w świetle zasady jej nadrzędności (wybrane problemy), Kraków 2003.
• Wojtyczek K., Granice ingerencji ustawodawczej w sferę praw człowieka w Konstytucji RP, Kraków 1999.
• Wronkowska S., Czy Rzeczpospolita Polska jest państwem prawnym? [w:] Polskie dyskusje o państwie prawa, red. S. Wronkowska, Warszawa 1995.
• Wyrzykowski M., Granice praw i wolności - granice władzy [w:] Obywatel - jego wolności i prawa. Zbiór studiów przygotowanych z okazji 10. lecia urzędu Rzecznika Praw Obywatelskich, Warszawa 1998.
• Zubik M., Między profesjonalizmem a głosowaniem większości w demokratycznym państwie prawa, "Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego" 2018/5.