Relacyjno-symboliczne aspekty ubóstwa w dyskursie politycznym na temat programu "Rodzina 500+". Przypadek tygodnika "Newsweek Polska"

• Autorzy: Maciej Kostecki

Warianty tytułu

Relational-Symbolic Aspects of Poverty in Political Discourse about Familiy 500+ Program. Case Study of Newsweek Polska

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Wprowadzony w życie pierwszego kwietnia 2016 roku flagowy program rządu Prawa i Sprawiedliwości "Rodzina 500+", stał się przedmiotem zażartych dyskusji nad rolą państwa w kształtowaniu polityki rodzinnej, kwestiami ubóstwa (zwłaszcza ubóstwa dzieci) oraz wykluczenia społecznego. W myśl ustawy program ten jest świadczeniem wychowawczym, którego cel stanowi: "pokrycie wydatków związanych z wychowywaniem dziecka, w tym opieką nad nim i zaspokojeniem jego potrzeb życiowych" (Dz.U. z 2016 r., poz. 195). Nazwa programu pochodzi od wypłacanej przez państwo kwoty 500 złotych dla drugiego i każdego kolejnego dziecka w rodzinie a także na pierwsze i jedyne dziecko dla rodzin o niskich dochodach. Przedmiotem poniższych rozważań jest kształt dyskursu elit symbolicznych na temat wspomnianego programu. Warto zaznaczyć, że celem nie jest tu w żadnym stopniu ocena wdrożonej przez rząd Prawa i Sprawiedliwości interwencji społecznej. Badanie to nie ma charakteru ewaluacji, lecz jego celem jest próba zdiagnozowania dyskursu politycznego (precyzyjniej - jego wycinka) poświęconego wspomnianemu programowi. Kluczowe pytania w niniejszej analizie dotyczą obrazu świadczeniobiorców, zwłaszcza osób doświadczających biedy. Zastanawiające jest, w jaki sposób wyżej wymienieni zostali sportretowani w dyskursie na temat powyższego programu. Interesujący jest problem kształtowania figury biednego w dyskursie politycznym, problemy stereotypizacji, stygmatyzacji czy etykietowania. Celem jest tu zdiagnozowanie, czy osoby doświadczające biedy są przedstawiane w negatywnym świetle oraz czy zostają obwinione za swoje położenie materialne, jak również czy należy im się pomóc? (fragment tekstu)

EN

The article shows relational-symbolic aspects of poverty in polish political discourse about flagship Law and Justice's Party social program called "Family 500+". Based on the case study of weekly newspaper Newsweek Polska the author stressed main discursive strategies such as demoralization, humiliation of poor people, lower class and unemployed people as a examples of individual blame explanations of poverty. Moreover article presents efforts of justifying inequalities as a result of neoliberal ideology and the vision of profligacy of public institutions due to social politics expenses. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Program Rodzina 500+; Programy zwalczania ubóstwa; Ubóstwo

EN

Family 500+ program; Programs to combat poverty; Poverty

• Czasopismo: Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Politologica.
• Rocznik: 2018
• Tom: 20
• Numer: nr 274
• Strony: 26--42

Twórcy

autor

Maciej Kostecki

• Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie

Bibliografia

• Bauman Zygmunt. 2013. Ponowoczesność jako źródło cierpień. Warszawa: Wydawnictwo Sic!
• Bauman Zygmunt. 2004. Życie na przemiał. T. Kunz (przeł.). Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• Charkiewicz Ewa. 2007. Aneks. Michela Foucault analityka władzy. W: Zniewolony umysł 2. Neoliberalizm i jego krytyki. E. Majewska, J. Sowa (red.). 85-106. Kraków: Ha!art.
• Czyżewski Marek, Dunin Kinga, Piotrowski Andrzej. 2010. Cudze problemy, czyli wstęp do sepologii. W Cudze problemy. O ważności tego, co nieważne. Analiza dyskursu publicznego w Polsce. K. Dunin, A. Piotrowski, M. Czyżewski (red.). 15-35. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
• Czyżewski Marek, Kowalski Sergiusz, Piotrowski Andrzej. 2010. Rytualny chaos. Studium dyskursu publicznego. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
• Dijk Teun van Adrianus. 2001. Badania nad dyskursem. W Dyskurs jako struktura i pro-ces. T.A van Dijk (red.), G. Grochowski (przeł.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Foucault Michel. 2011. Narodziny biopolityki. Wykłady w College de France 1978-1979. M. Herer (przeł.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Foucault Michel. 1998. Trzeba bronić społeczeństwa. Warszawa: Wydawnictwo KR.
• Frykman Jonas, Löfgren Orvar. 2007. Narodziny człowieka kulturalnego. Studium z antropologii historycznej szwedzkiej klasy średniej. Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki.
• Geremek Bronisław. 1989. Litość i szubienica. Dzieje nędzy i miłosierdzia. Warszawa: Wydawnictwo Czytelnik.
• Górniak Katarzyna, Kalabarczyk Agnieszka. 2013. Ukryty problem - obrazy biedy w dyskursie szkolnym. W Dyskursy ubóstwa i wykluczenia społecznego. E. Tarkowska (red.). 341-378. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
• Grzymała-Kozłowska Aleksandra. 2007. Konstruowanie innego. Wizerunki imigrantów w Polsce. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
• Holstein James A. i Jaber F. Gubrium. 2009. Praktyki interpretacyjne a działania społeczne. K. Iwińska (przeł.). W Norman K. Denzin i Yvonna S. Lincoln. Metody badań jakościowych, t. 1. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Karwat Mirosław. 2006. O złośliwej dyskredytacji. Manipulowanie wizerunkiem przeciw-nika. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Kopytowska Monika, Kumięga Łukasz. 2017. Krytyczna analiza dyskursu: konteksty, problemy, kierunki rozwoju. W Analiza dyskursu publicznego. Przegląd metod i perspektyw badawczych. T. Piekot, M. Czyżewski, M. Otrocki, J. Stachowiak (red.). 177-207. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie SEDNO.
• Leder Andrzej. 2014. Prześniona rewolucja: ćwiczenie z logiki historycznej. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
• Lepianka Dorota. 2013. Bieda i biedni w polskiej prasie codziennej. W Dyskursy ubóstwa i wykluczenia społecznego. E. Tarkowska (red.). 91-134. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
• Lisowska-Magdziarz Małgorzata. 2006. Analiza tekstu w dyskursie medialnym. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Lister Ruth. 2007. Bieda. A. Stanaszek (przeł.). Warszawa: Sic!
• Moll Łukasz. 2017. Neoliberalizm i gra w klasy. W Zwodnicze imaginarium. Atropologia neoliberalizm. W.J. Burszta, P. Jezierski, M. Rauszer (red.). 17-76. Gdańsk: Wydawnictwo Naukowe Katedra.
• Rainwater Lee. 1970. Neutralizing the Disinherited: Psychological aspects of Understanding the Poor. W Vernon L. Allen. Psychological factors of poverty. 9-28. Chicago: Markham Publishing Company.
• Rakowski Tomasz. 2009. Łowcy, zbieracze, praktycy niemocy. Etnografia człowieka zde-gradowanego. Gdańsk: Wydawnictwo słowo/obraz terytoria.
• Rydlewski Michał. 2017. "Pan-cham" jako neoliberalny scenariusz kultury upokarzania na przykładzie warszawskich "słoików". W Zwodnicze imaginarium. Atropologia neoliberalizmu. W.J. Burszta, P. Jezierski, M. Rauszer (red.). 357-393. Gdańsk: Wydawnictwo Naukowe Katedra.
• Rydlewski Michał. 2013. "Wszechobecne upokarzanie (Na marginesie artykułu Andrzeja Szahaja pod tytułem kultura upokarzania)". Przegląd Kulturoznawczy 1 : 111-124.
• Stanaszek Alina. 2007. "Niezbędni "zbędni" - czyli o ewolucji postaw wobec ubóstwa i ubogiego". Kultura i Historia 11. [21.02.2018] http://www.kulturaihistoria.umcs.lublin.pl/archives/114.
• Szacki Jerzy. 2002. Historia myśli socjologicznej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Szahaj Andrzej. 2012. "Kultura upokarzania". Odra 2 : 40-44.
• Tarkowska Elżbieta. 2013. Dyskursy ubóstwa i wykluczenia społecznego. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
• Topczewska Urszula. 2017. Analiza pola semantycznego jako metoda badania dyskursu. W: Analiza dyskursu publicznego. Przegląd metod i perspektyw badawczych. K. Dunin, A. Piotrowski, M. Czyżewski (red.). 49-65. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie SEDNO.
• Wacquant Loïc. 2009. Więzienia nędzy. M. Kozłowski (przeł.). Warszawa: Instytut Wy-dawniczy Książka i Prasa.
• Witkowski Przemysław. 2017. Chwała supermanom. Ideologia a popkultura. Warszawa: Instytut Wydawniczy Książka i Prasa.
• Wodak Ruth. 2011. Wstęp: badania nad dyskursem - ważne pojęcia i terminy. W Jakościowa analiza dyskursu w naukach społecznych. M. Krzyżanowski (red.). 11-48. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Łośgraf.
• Zalewska Joanna. 2013. Starość "przy rodzinie", starość wykluczona czy trzeci wiek? W Dyskursy ubóstwa i wykluczenia społecznego. E. Tarkowska (red.). 189-223. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
• Ustawa z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci. Dz.U. z 2016 r., poz. 195.
• Centrum Badań Opinii Społecznej. Komunikat z Badań. Nr. 83/87. "Społeczne po-strzeganie problemu ubóstwa". [21.02.2018] https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2017/K_083_17.PDF.

Identyfikatory

DOI

10.24917/20813333.20.3