Przestrzenny wymiar wsparcia obszarów wiejskich w Polsce ze środków polityki spójności

• Autorzy: Agata Mróz , Łukasz Komorowski , Monika Stanny

Warianty tytułu

Allocation of Cohesion Policy Funds in Rural Areas in Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem artykułu jest zbadanie skali przestrzennej dystrybucji środków unijnych przeznaczonych na realizację polityki spójności (PS) na obszarach wiejskich w Polsce. Badaniem objęto wszystkie 2173 gminy wiejskie i miejsko-wiejskie w Polsce w latach 2007- 2018, tj. w dwóch perspektywach finansowych Unii Europejskiej (UE): 2007-2013 i 2014- 2020. Sprawdzano hipotezę, że gminy położone w miejskich obszarach funkcjonalnych (MOF) stolic województw odznaczają się wyższym poziomem nakładów w ramach funduszy PS od gmin zlokalizowanych w pozostałej części kraju. Dane do badania pozyskano z baz KSI-SIMIK 07-13 (perspektywa 2007-2013) oraz SL2014 (perspektywa 2014-2020). W analizowanym okresie w Polsce wydatkowano z PS około 500 mld zł, z tego 38% na obszarach wiejskich. Najwięcej środków przeznaczono na obszarach wiejskich na inwestycje transportowe i infrastrukturę techniczną, najmniej zaś na działania z zakresu ochrony środowiska i cyfryzacji. Rozkład przestrzenny absorpcji środków z polityki spójności w przeliczeniu na jednego mieszkańca przedstawiono za pomocą metody optymalizacji Jenks Natural Breaks Classification. Uzyskano trzy klasy gmin według poziomu absorpcji: niskiego (57% gmin), przeciętnego (28% gmin), wysokiego (15% gmin). Badanie potwierdziło, że gminy położone w MOF stolic województw, mimo że stanowią 10% badanych gmin i 17% badanej populacji, odznaczają się 2,5-krotnie wyższą absorpcją funduszy PS per capita w porównaniu do pozostałych gmin.(abstrakt oryginalny)

EN

The article examines the scale of absorption and spatial distribution of European Union (EU) funds for the implementation of the Cohesion Policy (CP) in rural areas in Poland. The study covered all 2,173 rural and urban-rural municipalities in Poland in 2007-2018 during two financial perspectives of the EU: 2007-2013 and 2014-2020. The hypothesis was verified, i.e. municipalities located in provincial capitals' functional urban areas (FUA) are characterized by a higher level of CP funds absorption than municipalities located in the rest of the country. Data for the study were obtained from the databases KSI-SIMIK 07-13 (2007-2013 perspective) and SL2014 (2014-2020 perspective). In the analyzed period, approximately PLN 500 billion was allocated in Poland from CP, of which 38% was to rural areas. Most funds were spent in rural areas on transport investments and infrastructure, while the least spent were on environmental protection and digitization projects. The spatial distribution of CP funds per capita has been presented using the Jenks Natural Breaks Classification optimization method. Three classes of municipalities were obtained according to the level of absorption: low (57% of communes), average (28% of communes), and high (15% of communes). The study confirmed that municipalities located in provincial capitals' FUAs, despite the fact that they constitute 10% of the surveyed communes and 17% of the surveyed population, are characterized by 2.5 times higher absorption of CP funds per capita compared to other municipalities.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Polityka spójności; Obszary wiejskie; Środki unijne; Przegląd literatury; Wyniki badań

EN

Cohesion policy; Rural areas; EU funds union; Literature review; Research results

• Czasopismo: Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu
• Rocznik: 2023
• Tom: 25
• Numer: z. 2
• Strony: 109--123

Twórcy

autor

Agata Mróz

• Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN

autor

Łukasz Komorowski

• Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN

autor

Monika Stanny

• Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN

Bibliografia

• 1. Bachtler John, Grzegorz Gorzelak. 2007. Reforming EU cohesion policy. A reappraisal of the performance of the Structural Funds. Policy Studies 28 (4): 309-326. DOI: 10.1080/01442870701640682.
• 2. BAEL. 2021. Aktywność ekonomiczna ludności Polski. II kwartał 2021 roku, tabela 2.1 (Economic activity of the Polish population. Q2 2021, table 2.1). Warszawa: GUS.
• 3. BDL GUS (Bank Danych Lokalnych GUS, Local Data Bank, Central Statistical Office). 2020. Dane dla roku 2020 (Data for 2020), https://bdl.stat.gov.pl/bdl/pomoc/stanzasilenia?active=0, access: 30.11.2022.
• 4. Biczkowski Mirosław. 2019. Endogenous potential of rural areas against structure and allocation of funds from RDP 2007-2013. Journal of Agribusiness and Rural Development 1 (51:. 5-14. DOI: 10.17306/J.JARD.2019.01112.
• 5. Bradley John. 2006. Evaluating the effect of European Union Cohesion Policy in less-developed countries and regions. Regional Studies 40 (2): 189-200.
• 6. Caldasa Paulo, Brian Dollery, Rui Cunha Marques. 2018. European Cohesion Policy impact on development and convergence: a local empirical analysis in Portugal between 2000 and 2014. European Planning Studies 2018 26 (6): 1081-1098.
• 7. Churski Paweł, Robert Perdał, Tomasz Herodowicz. 2016. Can a biggie get more? The role of regional centres in the process of absorption of European funds in Polish voivodeships. Europe XXI 30: 59-76. DOI: 10.7163/Eu21.2016.30.4.
• 8. Drejerska Nina, Kołyska Justyna. 2009. Doświadczenia samorządów w pozyskiwaniu środków z funduszy unijnych na rozwój obszarów wiejskich. Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu XI (4): 72-77.
• 9. Dubownik Anna, Roman Rudnicki, Łukasz Wiśniewski. 2017. Fundusze Unii Europejskiej jako czynnik rozwoju obszarów wiejskich w województwie kujawsko-pomorskim (lata 2007-2013). Studia Obszarów Wiejskich 47: 55-75. DOI: 10.7163/SOW.47.4.
• 10. Dyba Wojciech, Bradley Loewen, Jaan Looga, Pavel Zdražil. 2018. Regional development in Central-Eastern European countries at the beginning of the 21st century: Path dependence and effects of EU Cohesion Policy. Quaestiones Geographicae 37 (2): 77-92.
• 11. EC (European Commission) 2008. Komunikat Komisji do Rady, Parlamentu Europejskiego. Komitetu Regionów i Komitetu Ekonomiczno-Społecznego. Zielona księga w sprawie spójności terytorialnej. Przekształcenie różnorodności terytorialnej w siłę (Communication from the Commission to the Council, the European Parliament. the Committee of the Regions and the Economic and Social Committee. Green Paper on Territorial Cohesion. Turning territorial diversity into strength). Brussels, 6.10.2008.
• 12. EUR Lex. 2006. Przepisy ogólne dotyczące EFRR, EFS i Funduszu Spójności (2007-2013) (General provisions for the ERDF, ESF and the Cohesion Fund (2007-2013), https://eur-lex.europa.eu/PL/legal-content/summary/general-provisions-erdf-esf-cohesion-fund-2007-2013.html, access: 28.12.2022.
• 13. EUR Lex. 2012. Wersja skonsolidowana. Traktat o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej. (Consolidated version of the Treaty on the Functioning of the European Union.). Official Journal of the European Union 326/47, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:12012E/TXT, access: 11.10.2022.
• 14. Gagliardi Luisa, Marco Percoco. 2017. The impact of European Cohesion Policy in urban and rural regions, Regional Studies 51 (6): 857-868. DOI: 10.1080/00343404.2016.1179384.
• 15. Gargiulo Carmela, Valentina Pinto, Floriana Zucaro. 2013. EU Smart City Governance. TeMA - Journal of Land Use, Mobility and Environment 6 (3): 356-370. DOI: 10.6092/1970-9870/1980.
• 16. Gorzelak Grzegorz, Maciej Smętkowski. 2019. Rozwój regionalny, polityka regionalna (Regional development, regional policy). Warszawa: Forum Obywatelskiego Rozwoju.
• 17. Hyski Marcin. 2012. Development of technical infrastructure in rural areas of Poland in the years 2003-2010. Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich 1 (4): 93-101.
• 18. Jenks George F. 1967. The data model concept in statistical mapping. International Yearbook of Cartography 7: 186-190.
• 19. Kiryluk-Dryjska Ewa, Beba Patrycja, Walenty Poczta. 2020. Local determinants of the Common Agricultural Policy rural development funds' distribution in Poland and their spatial implications. Journal of Rural Studies 74: 201-209.
• 20. Kiryluk-Dryjska Ewa, Barbara Więckowska. 2020. Territorial clusters of farmers' interest in diversification in Poland. geospatial location and characteristics. Sustainability 12 (13): 5276. DOI: 10.3390/su12135276.
• 21. Kisiała Wojciech, Artur Bajerski, Bartosz Stępiński. 2015. Realizacja regionalnych programów operacyjnych: analiza profili absorpcji funduszy unijnych w układzie centrum-peryferie (Implementation of regional operational programmes: analysis of the profiles of absorption of the European Union's funds within the framework of the centre-periphery concept). Studia Oeconomica Posnaniensia 3 (8): 113-130.
• 22. Klimczuk Andrzej, Magdalena Klimczuk-Kochańska. 2019. Core-Periphery Model. [In] The palgrave encyclopedia of global security studies, S.N. Romaniuk, M. Thapa, P. Marton (eds.), 1-8. Palgrave Macmillan, Cham.
• 23. Komorowski Łukasz, Agata Mróz, Monika Stanny. 2021. The spatial pattern of the absorption of Cohesion Policy Funds in Polish rural areas. Land 10 (1): 26. DOI: 10.3390/land10010026.
• 24. Komorowski Łukasz, Monika Stanny. 2019. [R]ewolucja wyposażenia wsi w wodę, prąd i telefon. [W] Ciągłość i zmiana. Sto lat rozwoju polskiej wsi. Tom 2 ([R]evolution of equipping villages with water, electricity and telephone. [In] Continuity and change. One hundred years of development of the Polish countryside. Vol. 2), eds. Halamska M., Stanny M., Wilkin J., 761-801. Warszawa: Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa, PAN.
• 25. Kopczewska Katarzyna. 2008. Renta geograficzna a rozwój społeczno-gospodarczy (Geographic rent and socio-economic development). Warszawa: CeDeWu.
• 26. MF (Ministerstwo Finansów, Ministry of Finance). 2022. Zestawienie transferów finansowych pomiędzy Polską a budżetem UE (Summary of financial transfers between Poland and the EU budge), https://www.gov.pl/web/finanse/transfery-polska-ue-unia-europejska, access: 30.12.2022.
• 27. MFiPR (Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej, Ministry of Development Funds and Regional Policy). 2020. Programowanie perspektywy finansowej 2014-2020. Umowa Partnerstwa (Programming the financial perspective 2014-2020. Partnership Agreement). Warszawa: MFiPR.
• 28. Michalek Jerzy, Pavel Ciaian, Federica Di Marcantonio. 2020. Regional impacts of the EU Rural Development Programme: Poland's food processing sector, Regional Studies 54 (10): 1389-1401, DOI: 10.1080/00343404.2019.1708306.
• 29. Mohl Philipp, Tobias Hagen. 2008. Which is the right dose for economic growth? ZEW Discussion Papers No. 08-104. Mannheim: Zentrum für Europäische Wirtschaftsforschung (ZEW), https://www.econstor.eu/bitstream/10419/27586/1/dp08104.pdf.
• 30. Mróz Agata, Łukasz Komorowski, Michał Wolański, Maciej Stawicki, Paulina Kozłowska, Monika Stanny. 2022. The impact of territorial capital on Cohesion Policy in rural Polish areas. Regional Studies. DOI: 10.1080/00343404.2022.2091774.
• 31. MRR (Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Ministry of Regional Development). 2007. Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007-2013 wspierające wzrost gospodarczy i zatrudnienie. Narodowa Strategia Spójności (National Strategic Reference Framework 2007-2013 supporting economic growth and employment. National Cohesion Strategy). Warszawa: MRR.
• 32. Novosák Jiří, Oldřich Hájek, Peter Horváth, Jana Nekolová. 2017a. Structural funding and intrastate regional disparities in post-communist countries. Transylvanian Review of Administrative Sciences 51: 53-69.
• 33. Novosák Jiří, Jana Novosáková, Oldřich Hájek, Peter Horváth. 2017b. Regional disparities, absorption capacity and structural fund payments: a case study of the Czech Republic. Quaestiones Geographicae 36 (4): 81-92. DOI: 10.1515/quageo-2017-0037.
• 34. Novosák Jiří, Oldřich Hájek, Lenka Smekalova, Jana Nekolova, Milan Skarka. 2015. Territorial Cohesion and the Geography of EU Cohesion Policy Funding in the Czech Republic. Tansformations in Business & Economics 14 (3C): 419-432.
• 35. OECD 2018. Rural policy reviews: Poland, https://www.oecd.org/publications/oecd-rural-policy-reviews-poland-2018-9789264289925-en.htm, access: 27.12.2022.
• 36. Pasławski Jacek. 1993. O kartogramie diagramicznym (About the cartogram). Polski Przegląd Kartograficzny 25 (2): 57-65.
• 37. Rakowska Joanna. 2016. Samorządy gmin jako beneficjenci polityki spójności UE w latach 2007-2013 (Local governments of communes as beneficiaries of the EU Cohesion Policy in 2007-2013). Warszawa: Wydawnictwo SGGW.
• 38. Rodríguez-Pose Andres, Enrique Garcilazo. 2015. Quality of government and the returns of investment: examining the impact of cohesion expenditure in European regions. Regional Studies 49: 1274-1290. DOI: 10.1080/00343404.2015.1007933.
• 39. Rosner Andrzej, Monika Stanny. 2014. Monitoring rozwoju obszarów wiejskich. Etap I. Przestrzenne zróżnicowanie poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego obszarów wiejskich w 2010 roku (onitoring of rural development. Stage I. Spatial differentiation of the level of socio-economic development of rural areas in 2010). Warszawa: Fundacja Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej, Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN.
• 40. Sadowski Arkadiusz. 2020. Przyczyny przestrzennego zróżnicowania absorpcji wybranych form wsparcia z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007-2013 (Reasons for spatial diversification of absorption of selected forms of supp ort from the rural development pr ogramme 2007-2013). Zagadnienia Doradztwa Rolniczego 1: 30-47.
• 41. Sala-i-Martin Xavier X. 1996. Regional cohesion: Evidence and theories of regional growth and convergence. European Economic Review 40 (6): 1325-1352.
• 42. Stanny Monika, Łukasz Komorowski, Andrzej Rosner. 2021. The socio-economic heterogeneity of rural areas: towards a rural typology of Poland. Energies 14 (16): 5030. DOI: 10.3390/en14165030.
• 43. Stanny Monika, Andrzej Rosner, Łukasz Komorowski. 2023. Monitoring rozwoju obszarów wiejskich. Etap IV. Dekada przemian społeczno-gospodarczych (Monitoring of rural development. Stage IV. A decade of socio-economic changes). Warszawa: Fundacja Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej, Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN.
• 44. Widuto Agnieszka. 2015 Inwestycje na rzecz zatrudnienia i wzrostu gospodarczego w regionach UE (Investments for employment and economic growth in EU regions). Parlament Europejski, https://www.europarl.europa.eu/thinktank/mt/document/EPRS_ATA[2015]565897, access: 28.12.2022.
• 45. Wilkin Jerzy. 2009. The political economics of the common agricultural policy reform. Gospodarka Narodowa. The Polish Journal of Economics 229 (1-2): 1-25. DOI: 10.33119/GN/128217.
• 46. Wojewódzka-Wiewiórska Agnieszka. 2015. Gminy wiejskie jako beneficjenci środków z UE w latach 2007-2013 na przykładzie województwa mazowieckiego (Rural communes as beneficiaries of EU funds in 2007-2013 on the example of the Mazowieckie Voivodeship). Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu.
• 47. Zubek Nana, Christian H.C.A. Henning. 2016. Local government, spatial spillovers and the absorption of EU structural funds. Journal of Agricultural Economics 67 (2): 368-397. DOI: 10.1111/1477-9552.12146.

Identyfikatory

DOI

10.5604/01.3001.0053.7002