Regionalna bioróżnorodność upraw w polskim rolnictwie - zmiany w okresie członkostwa w Unii Europejskiej

• Autorzy: Łukasz Wiśniewski

Warianty tytułu

Regional Biodiversity of Plant Crops in Polish Agriculture - Changes During Eu Membership

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem badań była ocena regionalnych zmian w bioróżnorodności upraw w gospodarstwach rolnych. Przedmiotem badania była struktura upraw i grup upraw 16 gatunków roślin uprawnych. Zakres przestrzenny badań stanowiło 16 województw Polski, a zakres czasowy to lata 2004-2021. Do analiz zastosowano indeks Shannona-Wienera (H'), który obliczono dla poszczególnych lat i regionów. W celu identyfikacji zależności pomiędzy poziomem bioróżnorodności a wybranymi cechami rolnictwa wykorzystano współczynnik korelacji liniowej Pearsona, natomiast do wyznaczenia trendu zastosowano regresję liniową. Wyniki przedstawiono za pomocą kartogramów oraz wykresów liniowych. Wykazano, że w okresie członkostwa w Unii Europejskiej równomierność badanej struktury upraw rol- niczych charakteryzowała się względnie niewielkimi zmianami. Analiza regionalna umoż- liwiła wydzielenie części północno-zachodnio-centralnej Polski, w której struktura upraw w badanych latach stawała się coraz bardziej równomierna - zdecydowanym liderem było województwo łódzkie. Wyodrębniono także część południowo-wschodnią, w której różnice pomiędzy poszczególnymi uprawami i grupami upraw stawały się coraz większe - w tym przypadku dotyczyło to szczególnie województw małopolskiego i podkarpackiego. Wykazano dodatnią zależność pomiędzy różnorodnością struktury upraw i grup upraw a poziomem produkcji globalnej rolnictwa, co wskazuje, że bioróżnorodność może tworzyć wysokowydajne rolnictwo, stanowiące zaplecze żywnościowe kraju.(abstrakt oryginalny)

EN

The aim of the research was to assess regional changes in the biodiversity of the plant crops on farms. The subject of the study was the structure of crops and groups of crops consisting of 16 species. The spatial scope of the study is Poland in the system of 16 vo- ivodeships, while the time range is the years 2004-2021. The basic method was the Shannon- -Wiener index, which was calculated for individual years and regions. In addition, Pearson's linear correlation coefficient was used to identify the relationship between the level of biodi- versity and selected agricultural characteristics; and linear regression to determine the trend. The results were presented using choropleth maps and line charts. It was shown that during the period of membership in the EU the evenness of the analyzed structure was characterized by relatively small changes. The regional analysis made it possible to divide Poland into the north-western-central part, where the structure of crops over the years under study became more and more even (Łódź Voivodeship is the clear leader) and the south-eastern part, where the differences between individual crops/groups of crops became more and more even are getting bigger (in this case, this applies in particular to the Małopolskie and Podkarpackie voivodeships). A positive relationship was found between the diversity of the structure of crops and groups of crops and the level of global agricultural production, which indicates that biodiversity can create high-performance agriculture, which is the food base of the country.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Rolnictwo; Gospodarstwa rolne; Wyniki badań

EN

Agriculture; Arable farm; Research results

• Czasopismo: Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu
• Rocznik: 2023
• Tom: 25
• Numer: z. 2
• Strony: 137--148

Twórcy

autor

Łukasz Wiśniewski

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

Bibliografia

• 1. Ceballos Gerardo, Paul R. Ehrlich, Rodolfo Dirzo. 2017. Biological annihilation via the ongoing sixth mass extinction signaled by vertebrate population losses and declines. PNAS 114(30): 6089-6096. DOI: 10.1073/pnas.1704949114.
• 2. EC (European Comission). 2020. EU biodiversity strategy for 2030. Brussels.
• 3. EC (European Commission). 2023. Zwiększanie różnorodności biologicznej w rolnictwie (Enhancing agricultural biodiversity). https://agriculture.ec.europa.eu/sustainability/environmental-sustainability/biodiversity_en, access: 5.01.2023.
• 4. Feledyn-Szewczyk Beata. 2013. Wpływ sposobu użytkowania gruntów na różnorodność gatunkową flory segetalnej (The influence of agricultural land use on weed flora diversity). Monografie i Rozprawy Naukowe IUNG-PIB 36. Puławy: IUNiG-PIB.
• 5. Feledyn-Szewczyk Beata. 2016. Bioróżnorodność jako wskaźnik monitorowania stanu środowiska (Biodiversity as a monitoring indicato the state of the environment). Studia i Raporty IUNG-PIB 47(1): 105-124. DOI: 10.26114/sir.iung.2016.47.06.
• 6. Gołębiewska Barbara, Aleksandra Chlebicka, Mariusz Maciejczak. 2016. Rolnictwo a środowisko. Bioróżnorodność i innowacje środowiskowe w rozwoju rolnictwa (Agriculture and the environment. Biodiversity and environmental innovations in agricultural development). Warszawa: SGGW.
• 7. GUS (Central Statistical Office - CSO). 2022. Dane według dziedzin (Data by domain), https://bdl.stat.gov.pl/bdl/dane/podgrup/temat, access: 28.12.2022.
• 8. Jaroszewska Joanna, KonradPrandecki.2016. Znaczenie "zazielenienia" w zapewnieniu różnorodności biologicznej (The importance of "greening" in ensuring biological diversity). Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Problemy Rolnictwa Światowego 16(3): 110-120.
• 9. Kęsik Tadeusz. 2008. Struktura zasiewów i jej oddziaływanie na agroekosystem (Crop structure and its impact on agroecosystem). Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych 527: 39-50.
• 10. Kołodziejczak Anna, Krystian Koliński. 2022. Zazielenienie terenów rolnych jako komponent zielonej infrastruktury na obszarach wiejskich w Polsce (Greening of agricultural land as a component of Green infrastructure in rural areas in Poland). Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna 61: 23-36. DOI: 10.14746/rrpr.2022.61.04.
• 11. Madej Andrzej. 2023. Biodiversity of the crop structure on farms participating in the Polish FADN in terms of the requirements of the Common Agricultural Policy. Polish Journal of Agronomy 51: 55-62.
• 12. Matyka Mariusz. 2017. Ocena regionalnego zróżnicowania struktury zasiewów w kontekście oddziaływania na środowisko przyrodnicze (Evaluation of region al diversification in sown area structure in the context of impact on the natural environment). Roczniki Naukowe SERiA XIX(3): 188-192.
• 13. Matyka Mariusz. 2018. Zmiany poziomu i struktury produkcji w polskim rolnictwie (Changes in the level and structure of production in Polish agriculture). Studia i Raporty IUNG-PIB 55(9): 77-97. DOI: 10.26114/sir.iung.2018.55.04.
• 14. Neogi Suvayan, Bidyut Kumar Ghosh. 2022. Evaluation of crop diversification on Indian farming practices: A panel regression approach. Sustainability 14 (24): 16861. DOI: 10.3390/su142416861.
• 15. Njeru Ezekiel Mugendi, Richard Otieno Awino, Kibet Charles Kirui, Kipkorir Koech, Abdul Alhaji Jalloh, Morris Muthini. 2022. Agrobiodiversity and perceived climatic change effect on family farming systems in semiarid tropics of Kenya. Open Agriculture 7 (1): 360-372. DOI: 10.1515/opag-2022-0099.
• 16. Pajewski Tomasz. 2017. Struktura użytków rolnych jako rolniczy element bioróżnorodności (Structure of agricultural land as an agricultural component of biodiversity). Roczniki Naukowe SERiA XIX(2): 182-187. DOI: 10.5604/01.3001.0010.1186.
• 17. Shannon Claude Elwood, Warren Weaver. 1949. The mathematical theory of communication. Champaign: University of Illinois Press.
• 18. Wiśniewski Łukasz, Mirosław Biczkowski, Roman Rudnicki. 2021a. Natural potential versus rationality of allocation of Common Agriculture Policy funds dedicated for supporting organic farming development: assessment of spatial suitability: the case of Poland. Ecological Indicators 130: 108039. DOI: 10.1016/j.ecolind.2021.108039.
• 19. Wiśniewski Łukasz, Robert Perdał, Roman Rudnicki. 2020. Proposed method for delimiting spatial structure on the example of agriculture types in Poland. Bulletin of Geography. Socio-economic Series 49: 7-18. DOI: 10.2478/bog-2020-0020.
• 20. Wiśniewski Łukasz, Roman Rudnicki, Justyna Chodkowska-Miszczuk. 2021b. What non-natural factors are behind the underuse of EU CAP funds in areas with valuable habitats? Land Use Policy 108: 105574. DOI: 10.1016/j.landusepol.2021.105574.

Identyfikatory

DOI

10.5604/01.3001.0016.2778