Schelerowska kategoria resentymentu w świetle sporów o sekularyzację Zachodu

• Autorzy: Wiesław Banach

Warianty tytułu

Scheler's Category of Ressentiment in the Light of Disputes over Secularizations of the West

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Wiesław Banach podejmuje próbę wyjaśnienia postępującej sekularyzacji Zachodu poprzez odwołanie się do aksjologii Maxa Schelera. Uważa bowiem, że wykorzystując zaproponowany przez niego język resentymentu, można łatwiej uchwycić istotę współczesnych problemów religijnych. Tego typu zaplecze teoretyczne pozwala mu udzielić odpowiedzi na pytania, jak resentyment oddziałuje w warunkach dominującej obecnie na Zachodzie hedonistycznej kultury i jaki ma to wpływ na sekularyzację. Autor przekonuje, że przywołanie kategorii resentymentu może nie tylko posłużyć do wskazania zewnętrznych źródeł sekularyzacji, czyli wypaczeń w postrzeganiu hierarchii wartości przez ludzi, ale także być użyteczne w zrozumieniu wewnętrznych, tj. instytucjonalnych przyczyn kryzysu chrześcijaństwa.(fragment tekstu)

EN

The aim of the article is to verify the category of ressentiment developed by Max Scheler in the light of disputes about the sources and causes of secularization. The category of ressentiment is one of the most important subjects of the author's scientific reflection, being an expression of his particular interest in the functioning of the world of values. On the other hand, the processes of secularization, which have become visible in Western societies in recent decades, are understood here as the result of a decline in interest in religious issues and the disappearance of references to the broadly understood supernatural world. The key issues concern the extent to which the phenomenological conceptual apparatus developed by Scheler can serve today as an effective tool for a fuller understanding of the essence of contemporary disputes over the secularization of the West. Thus, it seems possible to assess the topicality of Scheler's approach to the world of values as a timeless model and point of reference in research on the changing social reality.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Religia; Kościół a problemy społeczne; Sekularyzacja

EN

Religion; Church and social problems; Secularization

• Czasopismo: Człowiek i Społeczeństwo / Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Wydział Nauk Społecznych
• Rocznik: 2022
• Tom: 54 Wyzwania cywilizacyjne chrześcijaństwa
• Strony: 83--98

Twórcy

autor

Wiesław Banach

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Bibliografia

• Bell, D. (1998). Kulturowe sprzeczności kapitalizmu, tłum. S. Amsterdamski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Bentham, J. (1958). Wprowadzenie do zasad moralności i prawodawstwa, tłum. B. Nawroczyński. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Berger, P. (2005). Święty baldachim. Elementy socjologicznej teorii religii, tłum. W. Kurdziel. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
• Galarowicz, J. (2019). Max Scheler. Etyka wartości. Kraków: Wydawnictwo Petrus. Kaczmarek, K.M. (2021). Upadek Kościoła otwartego. Poznań: Wydawnictwo Nauk Społecznych i Humanistycznych UAM.
• Knoblauch, H. (2011). "Niewidzialna religia" Thomasa Luckmanna, czyli o przemianie religii w religijność, tłum. D. Motak. W: Th. Luckmann, Niewidzialna religia. Problem religii w nowoczesnym społeczeństwie (ss. 37-74), tłum. L. Bluszcz. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
• Kobyliński, A. (2001). Historyczność sądów moralnych w etyce wartości Maxa Schelera. W: Z. Sareło (red.), Meandry etyki (ss. 29-46). Olecko: Wydawnictwo Wszechnicy Mazurskiej. https://www.academia.edu/16274558/Historyczno%C5%9B%C4%87_s%C4%85d%C3%B3w_moralnych_w_etyce_warto%C5%9B-ci_Maxa_Schelera (dostęp: 30.12.2022).
• Luckmann, T. (2011). Niewidzialna religia. Problem religii w nowoczesnym społeczeństwie, tłum. L. Bluszcz. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
• Nietzsche, F. (2011). Z genealogii moralności, tłum. G. Sowiński. Kraków: Wydawnictwo UJ.
• Romanowicz, W. (2017). Ekonomiczna teoria religii w perspektywie postępującej sekularyzacji. Studia Ekonomiczne i Regionalne, 10(3), 53-62. https://doi.org/10.2478/ers-2017-0024 (dostęp: 30.12.2022). DOI: https://doi.org/10.2478/ers-2017-0024
• Scheler, M. (1916). Der Formalismus in der Ethik und die materiale Wertethik. Neuer Versuch der Grundlegung eines ethischen Personalismus. Bd. I u. II, herausgegeben von E. Husserl, Freiburg i. B. - Halle a. d. Saale, Verlag von Max Niemeyer. https://archive.org/details/DerFormalismusInDerEthikUndDieMaterialeWertethik/page/n1/mode/2up (dostęp: 30.12.2022).
• Scheler, M. (2022). Resentyment w strukturze systemów moralnych, tłum. B. Baran. Warszawa: Aletheia.
• Schnädelbach, H. (1992). Filozofia w Niemczech 1831-1933, tłum. K. Krzemień-Ojak. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Stark, R., Bainbridge, W.S. (2007). Teoria religii, tłum. T. Kunz. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
• Strumiłowski, J. (2022). Zachwiana hierarchia. Pomieszanie pojęć i przyczyny kryzysu w Kościele. Kraków: Wydawnictwo Esprit.
• Szacki, J. (2002). Historia myśli socjologicznej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Trębicki, J. (1973). Etyka Maxa Schelera. Przyczynek do ogólnej teorii wartości. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Weber, M. (2002). Gospodarka i społeczeństwo. Zarys socjologii rozumiejącej, tłum. D. Lachowska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Węgrzecki, A. (1975). Scheler. Warszawa: Wiedza Powszechna.
• Zielińska, K. (2009). Spory wokół teorii sekularyzacji. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.

Identyfikatory

DOI

https://doi.org/10.14746/cis.2022.54.6