Rola produktów annuitetowych w zarządzaniu ryzykiem długowieczności emerytalnej

• Autorzy: Marek Szczepański , Krzysztof Kołodziejczyk

Warianty tytułu

The Role of Annuity Products in Managing Longevity Risk in Pension Systems

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Ryzyko demograficzne związane z koniecznością coraz dłuższej wypłaty świadczeń w publicznych systemach emerytalnych, finansowanych przez proporcjonalnie coraz mniej liczne pokolenia w wieku aktywności zawodowej, zostało stosunkowo dobrze zbadane. Praktyczną odpowiedzią na to wyzwanie były reformy systemów emerytalnych (parametryczne i całościowe, systemowe), wprowadzone w wielu krajach (w tym również w Polsce w 1999 r.) w kolejnych dekadach XXI w. i z różnym powodzeniem modyfikowane. Jak dotąd znacznie mniej rozpoznane i w dużo mniejszym stopniu uwzględniane w reformach emerytalnych jest ryzyko długowieczności (ryzyko dłuższej niż oczekiwano długości wieku). W wymiarze indywidualnym realizacja tego ryzyka może spowodować przedwczesne wyczerpanie oszczędności emerytalnych lub przeciwnie - nadmiernie oszczędne nimi gospodarowanie, kosztem zaspokojenia ważnych potrzeb życiowych osób starszych. Wobec obniżenia poziomu zabezpieczenia finansowego na starość, jakie są w stanie zapewnić publiczne, powszechne systemy emerytalne, niezbędne jest nie tylko zgromadzenie dodatkowych oszczędności emerytalnych, ale także możliwie optymalne rozłożenie ich konsumpcji po przejściu na emeryturę. Przed realizacją indywidualnego ryzyka długowieczności (długowieczności emerytalnej) chronią produkty annuitetowe (zwłaszcza - renty dożywotnie). Jednakże - jak dowodzą badania porównawcze systemów emerytalnych - ta forma zamiany oszczędności emerytalnych na ciąg regularnych płatności nie cieszy się popularnością. Zjawisko to nazwane zostało w literaturze przedmiotu "zagadką annuitetową" (annuitization puzzle). Celem poznawczym artykułu jest weryfikacja hipotezy, iż tradycyjne, ekonomiczno-fiskalne bodźce są niewystarczające dla upowszechnienia produktów annuitetowych, chroniących przed ryzykiem długowieczności emerytalnej. Artykuł zawiera również przegląd argumentów na rzecz zwiększenia roli annuitetów w dodatkowym systemie emerytalnym w Polsce. Autorzy proponują rozwiązania, które mogą stymulować rozwój rynku produktów annuitetowych (zwłaszcza prywatnych rent dożywotnich oferowanych przez zakłady ubezpieczeń), z wykorzystaniem dorobku ekonomii behawioralnej.(abstrakt oryginalny)

EN

The demographic risk for pension systems, related to the need to pay out benefits in public pension systems for longer and longer, financed by proportionally fewer working age generations, has been relatively well researched. The practical answer to this challenge was the reform of pension systems (parametric and comprehensive, systemic), introduced in many countries (including Poland in 1999), modified with varying degrees of success in the following decades of the 21st century. Much less recognized and considered in pension reforms is longevity risk (risk of living longer than expected). Due to the reduction in the level of financial security in old age offered by public pension systems, it is necessary not only to accumulate additional retirement savings, but also to distribute their consumption after the retirement as optimally as possible. Annuity products (especially life annuities) protect against the realization of individual longevity risk (retirement longevity risk). However - es evidenced by international comparative studies - this form of converting all or part of retirement savings into a stream of regular, periodic or lifetime benefits is not popular. This phenomenon is called "annuity puzzle". The cognitive aim of the article is to verify the hypothesis that traditional fiscal incentives are not sufficient to stimulate the annuity products, hedging the retirement longevity risk. The authors also propose solutions that can stimulate the development of annuity products (especially life annuities offered by insurance companies), using the achievements of behavioral economics.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Emerytury; Renta dożywotnia; System emerytalny

EN

Pensions; Perpetuity; Pension schemes

• Czasopismo: Polityka Społeczna
• Rocznik: 2024
• Numer: nr 1
• Strony: 1--10

Twórcy

autor

Marek Szczepański

• Politechnika Poznańska

autor

Krzysztof Kołodziejczyk

• Politechnika Poznańska

Bibliografia

• Abruto, J.M., Schoeley, J., Kashintsky, I., Zhang, L., Rahal, Ch., Missov, I.T., Mills, M.C., Dowd, J.B., Kashyap, R., 2021. Quantyfing impacts of the Covid-19 pandemic though life- expectancy losses: a population-level study of 29 countries. International Journal of Epidemiology, 51, 1, February, 63-74. Dostępny w: https://doi.org/10.1093/ije/dyab207 [Dostęp: 5.07.2022].
• Adamska-Mieruszewska, J., 2019. Ryzyko długowieczności. Znaczenie dla stabilności systemów emerytalnych. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
• Alim, A.N., 2023. Standard Life returns to annuities market, Financial Times, 4 September. Dostępny w: https://www.ft.com/ content/96ad9010-9165-4cf3-8f46-eeefbec49149 [Dostęp: 10.10.2023].
• Allianz, 2023. Załącznik nr 3 do ogólnych warunków ubezpieczenia Allianz Rentier. Tabela opłat i limitów: Indywidualne ubezpieczenie na życie z rentą składka jednorazowa.
• Antolin, P., 2008. Policy Options for the Pay-out Phase, OECD Working Papers on Insurance and Private Pensions, 25. Paris: OECD Publishing.
• Bańbuła, P., 2006. Oszczędności i wybór międzyokresowy - podejście behawioralne. Materiały i Studia NBP, 2008.
• Bartkowiak, M., 2019. Modelowanie śmiertelności i transfer ryzyka długowieczności. Poznań: Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu.
• Benartzi, S., Previtero, A., Thaler, R., 2011. Annuitization Puzzles. Journal of Economic Perspectives, 25, 4.
• Blake, D., 2006. Pension Economics. Chichester: John Wiley & Sons.
• Blake, D., 2011. Annuities. Why they are so important and why they are so difficult to provide. Presentation. Dostępny w: https:// www.oecd.org/daf/fin/private-pensions/48130063.pdf [Dostęp: 21.10.2021].
• Bywalec, C., Konsumpcja w teorii i praktyce gospodarowania. Warszawa: Wyd. PWN.
• Cycoń, M, Czerwiec, E., 2011. Ubezpieczenia rentowe na przykładzie ofert wybranych zakładów ubezpieczeń. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, 181, 277-286.
• European Commission, 2019. The 2018 Ageing Report. Economic and Budgetary Projections for the EU Member States (2016- 2070). Dostępny w: https://economy-finance.ec.europa.eu/ publications/2018-ageing-report-economic-and-budgetary- projections-eu-member-states-2016-2070_en [Dostęp: 20.07.2022].
• European Commission, 2019. The Silver Economy. An Overview of the European Commission's Activities. The First-Ever Global Silver Economy Forum, Finland, 9-10 July. Dostępny w: https:// silvereconomyforum.eu/wp-content/uploads/2019/07/Silver- Economy-Brochure.pdf [Dostęp: 20.07.2022].
• Eurostat, 2020. Population_Structure_and_ Ageing [online]. Dostępny w: https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/ index.php? title=Population_structure_and_ageing/pl [Dostęp: 10.07.2022].
• GUS, 2021. Tablice trwania życia w 2020 roku [online]. Dostępny w: https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/trwanie-zycia/ trwanie-zycia-w-2020-roku,2,15.html [Dostęp: 10.08.2022].
• GUS, 2023. Rocznik Demograficzny, Warszawa: GUS.
• Hadyniak, B., 2001. Produkty ubezpieczeń na życie. W: Monkiewicz J., red., Podstawy ubezpieczeń - Produkty. Warszawa: Poltext, 85-122.
• Hall, J.C., 2021. Zarządzanie ryzykiem w instytucjach finansowych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2.
• Immediate Annuities.com, 2023. Annuity Commisions and Fees. Dostępny w: https://www.immediateannuities.com/annuity- commissions [Dostęp: 10.08.2022].
• Jedynak, T., 2022. Behawioralne uwarunkowania decyzji o przejściu na emeryturę. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.
• Jurek, Ł., 2021. Srebrny rynek. W: Ł. Jurek, Ekonomia starzejącego się społeczeństwa. Warszawa: Difin.
• Kahneman, D., Tversky, A., 1984. Choices, Values and Frames. American Psychologist, XXXIX, 341-50.
• KNF, 2023. Biuletyn Kwartalny - Rynek ubezpieczeń, lata 2021-2023. Dostępny w: https://www.knf.gov.pl/publikacje_i_opracowania/ dane_statystyczne [Dostęp: 24.06.2023].
• Kotowska, I., Wróblewska, W., 2007. Zmiany demograficzne - pomiar procesów i ocena skutków społeczno-ekonomicznych. W: T. Panek, red., Statystyka społeczna, Warszawa: PWE, 63-98.
• Kwiecień, I., 2010. Ubezpieczenia w zarządzaniu ryzykiem działalności gospodarczej. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.
• OECD, 2020. Financial Incentives for funded private pension plans. OECD country profiles. Paris: OECD Publishing.
• Pisarewicz, P. i in., 2020. Produkty ubezpieczeń na życie. W: P. Pisarewicz i in., red., Produkty ubezpieczeniowe. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 53-98.
• Pleśniak, A., 2014. Konsekwencje przemian demograficznych w świetle adekwatności stabilności systemów emerytalnych. Studia Ekonomiczne / Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach, 167, 43-53.
• Rusconi, R., 2006. The Demand for Annuities. International Evidence and Implications for Turkey's Private Pension System, OECD.
• Rzeski-kancelaria.pl, 2020. Ubezpieczenia rent odroczonych a waloryzacja świadczenia pośmiertnego. Co warto wiedzieć, składając pozew przeciwko PZU na Życie S.A.?, 18 sierpnia. Dostępny w: https://www.rzeski-kancelaria. pl/aktualnosci/97-ubezpieczenia-rent-odroczonych-a-waloryzacja-swiadczenia-posmiertnego-co-warto-wiedziec- -skladajac-pozew-przeciwko-pzu-na-zycie-s-a [Dostęp: 24.06.2023].
• Sangowski, T. i in., 2000. Charakterystyka podstawowych produktów ubezpieczeniowych na polskim rynku ubezpieczeń. W: T. Sangowski, red., Vademecum ubezpieczeń gospodarczych (pośrednika ubezpieczeniowego). Poznań: Wydawnictwo Saga Printing, 199-262.
• Scott, A.J., Gratton, L., 2023. Nowe długie życie. Kraków: Wydawnictwo Znak.
• Shefrin, H. M.; Thaler, R., 1988.The Behavioral Life-Cycle Hypothesis. Economic Inquiry, 26, 609-64.
• Stańko, D., Paklina, N., 2014. Supervising the Distribution of Annuities and other Forms of Pensions Pay-Out. IOPS Working Papers on Effective Pension Supervision.
• Stroiński, E., 2004. Ubezpieczenia na życie teoria i praktyka. Warszawa: Poltext, Seria Ubezpieczenia.
• Szczepański, M., 2014. Zarządzanie ryzykiem długowieczności w polskim systemie emerytalnym. Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia, 65, 731-744.
• TIAA, 2019. TIAA 2019 Lifetime Income Survey. Executive Summary.
• Trzpiot, G., 2022. Dywidenda długowieczności - analizy i prognozy. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach.
• Turner, J.A., 2013, Using Behavioral Economics to encourage Annuitization by 401 (k) Participants and IRA Holders, Benefits Quarterly, Third Quarter.
• Węcławowicz, W., 2018. Geografia społeczna Polski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Wojciechowski, W., red., 2016. Dodatkowy, dobrowolny system emerytalny w Polsce. Warszawa: Towarzystwo Ekonomistów Polskich. Dostępny w: https://tep.org.pl/wp-content/uploads/ Raport-DSE.pdf [Dostęp: 10.07.2022].
• Zielonka, P., 2023. Punkt odniesienia. Rzecz o motywacyjnych i poznawczych inklinacjach w ekonomii behawioralnej. Warszawa: CeDeWu, wyd. III.

Identyfikatory

DOI

10.5604/01.3001.0054.4821