Amnestia polityczna - tezy o nieznanej istocie rzeczy, na podstawie debaty w parlamencie krajowym Hesji nad projektem ustawy o uwolnieniu od kary, przedłożonym przez frakcję Zielonych

• Autorzy: Michael Breitbach

Warianty tytułu

Politische Amnestie - Thesen über ein Unbekanntes Wesen am Beispiel der Debatte im Hessischen Landtag über den von der Fraktion der Grünen Vorgelegten Entwurf eines Straffreiheitsgesetzes

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Amnestie są finalnym etapem przełomów historycznych, odzwierciedlają się w nich nie tylko wydarzenia wyjątkowe o wielkich wymiarach, jak wojny domowe i wojny między państwami, lecz także procesy i sytuacje przełomowe o węższym zasięgu, dotyczące jednego społeczeństwa. Poprzedzane bywają okresami buntu lub cywilnego nieposłuszeństwa obywateli, ale bywają również następstwem państwowych technik ścigania, szczególnie zaś tych form, które stosuje sądownictwo polityczne. Celem ich jest tworzenie przesłanek dla integracji politycznej, przezwyciężenie zaistniałych w okresie dramatycznych wydarzeń zaostrzeń i podziałów społecznych. Dramatyzm przyczyn poprzedzających amnestie udziela się procesowi ich stanowienia - są najczęściej wymuszane w drodze nieustępliwej, przesyconej namiętnościami walki. Mają one swoją cenę, płacić musi ją każda ze stron. Rzadko tylko się zdarza, że amnestie są wyrazem dokonanego, należącego już do historii zasadniczego porozumienia ogólnospołecznego. Z reguły są one raczej jednym z elementów trwającego ogólnospołecznego procesu integracji politycznej, dlatego też moment ogłoszenia amnestii wiąże się zawsze z ryzykiem. Walkom o amnestię, charakteryzującym się pełnymi gwałtownych wystąpień, namiętnymi debatami, mającymi często formę batalii historycznych, których areną zmagań są parlamenty i które pociągają za sobą szerokie kręgi opinii publicznej, towarzyszy uderzający, budzący zdumienie brak zainteresowania nimi jako czynnikiem polityczno-twórczym ze strony nauki, szczególnie zaś ze strony nauk politycznych w obrębie niemieckiego obszaru językowego, gdzie nie dostrzega się roli amnestii jako czynnika mającego przełomowe znaczenie dla kształtowania życia narodu. Pojęcie to nie pojawia się często w podręcznikach, a jeżeli już jest tam uwzględnione, to w najlepszym wypadku w formie opisów o charakterze filologicznym, które albo nie wnikają głębiej w istotę tego zjawiska społecznego albo wyjaśniają je z pominięciem jego związków z konkretnymi okolicznościami, towarzyszącymi, za pomocą takich wyrazów, jak łaska, ułaskawienie. W wyjaśnieniach tych amnestia traktowana jest jako forma łaski o specyfice politycznej i tylko pod względem formalnym odróżniana jest od innych form łaski. W opracowaniach systematycznych nie poświęca się amnestii nawet odrębnego rozdziału ani nie podkreśla się jej właściwości w inny spektakularny sposób. Jedyny chlubny wyjątek stanowi tylko monografia Otto Kirchheimera dotycząca sądownictwa politycznego. Czym wytłumaczyć to milczenie? Czy dla dociekliwych intelektualistów amnestia nie wydaje się być problemem tylko dlatego, że lepiej jest "gonić za sensem historii"?1 Czy jako instrument polityczny jest ona, jak raczej sceptycznie zauważa Otto Kirchheimer, tylko środkiem technicznym, który może służyć każdemu? Tym, którzy są u władzy lub u progu władzy, jak i tym, którzy wyparci zostali z pozycji władzy; tym, którzy gotują się do wystąpienia przeciwko treści władzy i tym, którzy obmyślają strategię odwrotu?2 Wydaje się, że przy takim ujęciu amnestię można oceniać tylko w odniesieniu do zajmowanego punktu widzenia, a więc byłby to wtedy raczej temat dla historiografii. Czy amnestia - przedmiot nauki - jest przedmiotem wyłonionym z polityki? A może, jako przedmiot nauki, ukonstytuowana jest z kryteriów dających się uogólnić i jako taka dostarcza kryteriów legalności, nadając w ten sposób legalności - specyficznej formie politycznej - taki kształt, który nie da się wtłoczyć do każdej treści społecznej? (fragment tekstu)

Słowa kluczowe

PL

Polityka; Parlament

EN

Politics; Parliament

• Czasopismo: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica
• Rocznik: 1988
• Numer: nr 36 Aktualne problemy konstytucyjne w RFN i PRL
• Strony: 235--257

Twórcy

autor

Michael Breitbach

• Justus-Liebig University Giessen, Germany

Bibliografia

• 1. D. Deiseroth, Das Volksbegehren gegen die Starbahn "18-West" (Inicjatywa ludowa przeciwko pasowi startowemu "18-West"), "Demokratie und Recht" ("Demokracja i Prawo") 1983, z. 2, s. 123.
• 2. J Freund, Amnestie - ein auferlegtes Vergessen (Amnestia - obowiązek zapomnienia), "Der Staat" ("Państwo") 1971, t. 10, s. 173.
• 3. K. Hüser, Begnadigung und Amnestie als kriminalpolitisches Instrument (Ułaskawienie i amnestia jako instrument kryminalno-polityczny), dysertacja prawnicza, Hamburg 1973.
• 4. O. Kirchheimer, Politische Justiz. Verwendung juristischer Verfahrensmöglichkeiten zu politischen Zwecken (Sądownictwo polityczne. Zastosowanie możliwości procedury prawniczej do celów politycznych), Neuwied 1965, s. 604.
• 5. U. K. Preuss, Polilische Verantwortung und Bürgerloyalität. Von den Grenzen der Verfassung und des Gehorsams in der Demokratie (Odpowiedzialność polityczna i lojalność obywateli. O granicach konstytucji i posłuszeństwa w demokracji), Frankfurt n. Menem 1984.
• 6. D. Rucht, Recht aui Widerstand? Aktualität, Legitimität und Grenzen ,,zivilen Ungehorsams" (Prawo do oporu? Aktualność, legalność i granice sprzeciwu cywilnego), ,,Demokratie und Recht" 1983, z. 2, s. 123-143.
• 7. U. Wesel, Zur Verlassungsmäßigkeit der Volksbegehrens gegen den Bau der Startbahn West (O konstytucyjności inicjatywy ludowej przeciwko budowie pasa startowego West), "Kritische Justiz" (,,Sądownictwo Krytyczne") 1982, z. 2, s. 117.