Nadzór nad dochodzeniem w opiniach prokuratorów

• Autorzy: Janusz Tylman

Warianty tytułu

Die Aufsicht über das Ermittlungsverfahren in Meinungen der Staatsanwälte

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Postępowanie przygotowawcze prowadzone jest w formie śledztwa (art. 262 k.p.k.) lub dochodzenia (art. 265 k.p.k.), które może być zwyczajne albo uproszczone (art. 418 i 422 k.p.k.). Dochodzenie przeprowadza głównie MO - z własnej inicjatywy lub na polecenie prokuratora. Nad śledztwem - w zakresie, w jakim go sam nie prowadzi oraz nad dochodzeniem prokurator sprawuje nadzór (art. 292 § 1 k.p.k.). W dochodzeniu - niezależnie od tego, jaki organ je prowadzi - pewne czynności mogą być dokonywane wyłącznie przez prokuratora, np. orzeka on w przedmiocie wniosku o zabezpieczenie roszczenia powoda cywilnego (art. 59 § 2 k.p.k.), stosuje środki zapobiegawcze (art. 210 § 1 k.p.k.), wydaje postanowienie o poszukiwaniu podejrzanego listem gończym (art. 237 § 1 k.p.k.), o warunkowym umorzeniu postępowania przygotowawczego (art. 286 § 1-4 k.p.k.) itd. Niektóre postanowienia i czynności organu dochodzeniowego muszą być przez prokuratora zatwierdzone, np. postanowienie o umorzeniu postępowania, o jego zawieszeniu, przeszukanie dokonane przez MO bez polecenia prokuratora. Jeżeli więc prokurator nie prowadzi bezpośrednio postępowania przygotowawczego, to wykonując osobiście ważniejsze czynności procesowe lub zatwierdzając postanowienia albo czynności innych organów ścigania, już w ten sposób kontroluje przebieg postępowania i nadzoruje je. Podstawowe przepisy w tym względzie zawarte zostały wszakże w rozdz. 30 k.p.k., zatytułowanym Nadzór prokuratora nad postępowaniem przygotowawczym. Określone tu formy wykonywania nadzoru obejmują szeroki wachlarz uprawnień prokuratora, który może zaznajamiać się z zamierzeniami prowadzącego postępowanie, wskazywać kierunki postępowania, zapoznawać się z zebranymi materiałami, uczestniczyć w czynnościach dochodźczych albo dokonywać ich osobiście, a nawet przejąć sprawę do swego prowadzenia. Może też wydawać postanowienia i zarządzenia oraz zmieniać i uchylać postanowienia i zarządzenia prowadzącego postępowanie przygotowawcze (art. 292 § 3 k.p.k.). Swoistą formę nadzoru stanowi także podjęcie na nowo uprzednio umorzonego postępowania (art. 293 § 1 k.p.k.), wznowienie prawomocnie umorzonego postępowania (art. 293 § 2 k.p.k.), podjęcie postępowania warunkowo umorzonego (art. 290 § 1 k.p.k.) oraz uchylenie (przez Prokuratora Generalnego PRL) postanowienia o umorzeniu lub o warunkowym umorzeniu postępowania przygotowawczego (art. 294 k.p.k.). Kodeks dając prokuratorowi tak szerokie możliwości wykonywania nadzoru, uznaje jego realizację równocześnie za obowiązek i czyni prokuratora odpowiedzialnym za prawidłowy, zgodny z przepisami i sprawny przebieg postępowania, za osiągnięcie celów postępowania przygotowawczego, określonych w art. 261 k.p.k., a więc za jego wyniki, a także za zachowanie praw podejrzanego i innych uczestników postępowania. Zgodnie z art. 292 § 2 k.p.k., prokurator jest obowiązany czuwać nad prawidłowym i sprawnym przebiegiem całego postępowania przygotowawczego. Wobec jednak treści art. 422 k.p.k., stanowiącego, że w postępowaniu uproszczonym nie jest wymagane zawiadomienie prokuratora o wszczęciu dochodzenia, nadzór prokuratora nad tą formą postępowania przygotowawczego może być ograniczony. W tej sytuacji zagadnieniem szczególnie ważnym jest rzeczywisty zakres i sposób wykonywania nadzoru nad dochodzeniem tzw. zwyczajnym, prowadzonym przez MO, a więc czuwanie nad przebiegiem postępowania przygotowawczego w formie występującej najczęściej, co do której ustanowiony został przez ustawodawcę w pełni rozwinięty nadzór prokuratorski. (fragment tekstu)

Słowa kluczowe

PL

Nadzór; Prokuratura; Prawo karne

EN

Supervision; Prosecutor’s office; Criminal Law

• Czasopismo: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica
• Rocznik: 1988
• Numer: nr 35 Nauki penalne
• Strony: 3--22

Twórcy

autor

Janusz Tylman

• Uniwersytet Łódzki

Bibliografia

• 1. J. Bafia i in., Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Warszawa 1976, s. 394.
• 2. J. BIaim, S. Miturski, Czynniki wpływające na czas trwania postępowania przygotowawczego (wyniki badań), Lublin 1970, s. 15 i n. 87, 88, 134 i n.
• 3. F. Prusak, Nadzór prokuratora nad postępowaniem przygotowawczym, Warszawa 1984, s. 257-259.
• 4. M. Siewierski, J. Tylman, M. Olszewski, Postępowanie karne w zarysie, Warszawa 1974, s. 211 i n.
• 5. P. Tomaszewski, Uwagi o nadzorze prokuratora nad dochodzeniem w fazie jego wszczęcia, "Wojskowy Przegląd Prawniczy" 1972, nr 1, s. 75 i n.
• 6. J. Tylman, Funkcjonowanie nadzoru prokuratora nad dochodzeniem prowadzonym przez Milicję Obywatelską, "Studia Kryminologiczne, Kryminalistyczne i Penitencjarne" 1987, t. 19.
• 7. J. Tylman, Instytucja czynności nie cierpiących zwłoki w postępowaniu karnym, "Studia Kryminologiczne, Kryminalistyczne i Penitencjarne" 1979, t. 9, s. 31 i n.
• 8. J. Tylman, Instytucja czynności sprawdzających w postępowaniu karnym, "Studia Kryminologiczne, Kryminalistyczne i Penitencjarne" 1983, t. 14, s. 7 i n.
• 9. R. Wnękowski, Praktyka prokuratorskiego nadzoru nad postępowaniem przygotowawczym prowadzonym przez organy Milicji Obywatelskiej, Warszawa 1985.