Z problematyki prowadzenia sporu o sylwetkę oskarżonego w świetle dowodu z wywiadu środowiskowego

• Autorzy: Jeremi Herbich

Warianty tytułu

Some Problems of Dispute about the Character of the Accused in the Light of Evidence from Environmental Inquiry

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Do pozyskiwania rzetelnych danych o oskarżonym przywiązuje się dużą wagę w literaturze karno-procesowej. Prawidłowo zebrane, wiarygodne informacje charakteryzujące jego sylwetkę, dotyczące jego właściwości i warunków osobistych, przydatne są organom ścigania już na szczeblu postępowania przygotowawczego. Dzięki nim istnieją szanse bliższego poznania podejrzanego. Posiadając je, łatwiej jest przewidzieć sposób jego zachowania i reakcji. W toku czynności procesowych, w których uczestniczy podejrzany, prostszymi środkami można skłonić go do ujawnienia prawdy. Również w kolejnych stadiach procesu dane osobopoznawcze mają wpływ na prawidłowy ich przebieg. W postępowaniu jurysdykcyjnym, w znacznej mierze decydują o trafnym wyborze kary lub innego przewidzianego prawem środka oddziaływania. Z kolei w postępowaniu wykonawczo-likwidacyjnym często oddziaływają na ewentualną korektę dobranego środka karnego w czasie, kiedy jest stosowany. Przepisy prawne, na podstawie których prowadzone są badania osobopoznawcze, określone zostały w art. 50 § 2 k.k., w art. art. 8, 261 pkt 4, 339 § 2 k.p.k., a także w art. 24 ustawy z 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich. Informacje na temat oskarżonego w procesie karnym czerpać można z wielu źródeł. Wskazywali je w doktrynie S. Waltoś, M. Bereżnicki, J. Malec powołując takie instytucje, jak: 1) ekspertyza psychologiczna i psychiatryczna (art. 65 § 1 pkt 2 k.p.k.); 2) zarządzenie badań osobopoznawczych (art. 86 § 3 k.k.w.); 3) wywiad środowiskowy art. 339 § 2 k.p.k.); 4) opinie pochodzące z zakładów pracy i innych jednostek organizacyjnych, zbierane przez organy prowadzące postępowanie karne; 5) przesłuchanie podejrzanego i wysłuchanie oskarżonego; 6) przesłuchanie świadków; 7) opinie składane przez przedstawiciela społecznego dopuszczonego do udziału w postępowaniu (art. 82 k.p.k.); 8) analiza akt poprzednich ska-zań, jeśli sprawca był karany. Na gruncie obowiązujących przepisów organ procesowy nie jest zmuszony korzystać ze wszystkich źródeł informacji. Poza danymi z rejestru skazanych może nawet ograniczyć się do jednego z nich, o ile dojdzie do wniosku, że jest to wystarczające. Równocześnie J. Malec podkreślał, iż wykorzystanie większej ich liczby wydatnie zmniejsza niebezpieczeństwo oparcia się na danych nieprawdziwych. (fragment tekstu)

EN

During the preparatory proceedings the files are hardly accessible (Art. 143 § 3 of the Codo Criminal Procedure), thus the parties in litigation and their counsel are not always informed about the proceedings. As a consequence it happens that proper actions are not taken in time to correct the incorrect information on the character of the suspect. During the final acquainting with the results of investigation (Art. 277 § 1, 2, 3 CCP) in generał neither the suspects nor their counsel argue about the information of the environmental inquiry. It may mean that they do not care properly to know those documents. It is strange because analysing their content, referring to incorrect information and possibly submitting a proper plea would probably help the accused. Taking into consideration that the injured person and his counsel are excluded from the action ot Art. 277, we must state that the statutory solution considerably reducas the possibility of dispute, also in the area of evidence from environmental inquiry. According to Art. 339 § 2 CCP the results of environmental inquiry should be read out during the trial. However it is usually admitted by the judge without reading as disclosed cornpietely or partly (Art. 340 CCP). Unfortunately the parties rarely submit. to have it read out, thus giving up their right. The consequence is here particularly harmful for the accused who, without a counsel, often does not know that he can demand to have the results of the environmental inquiry read out. Pointing to the possibiliity and real need of a dispute between the parties during the trial, the paper analyses the cases of propcrly prepared environmental inąuiry, sometimes positive for the accused, sometimes inerely negative, and some-times ambivalent. In conclusion it has been stressed that justice is interested in providing the court and other organs of criminal procedure with reliable information, characterising properly the environment and character of the accused. The existing possibility of dispute about the evidence from environmental inquiry should not be overlocked, as it is the simplest way to learn the true character of a person accused in criminal process. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Postępowanie karne; Prawo karne

EN

Criminal procedure; Criminal Law

• Czasopismo: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica
• Rocznik: 1988
• Numer: nr 35 Nauki penalne
• Strony: 57--68

Twórcy

autor

Jeremi Herbich

• Uniwersytet Łódzki

Bibliografia

• 1. J. Bafia, i in., Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Warszawa 1976, s. 612.
• 2. M. Bereżnicki, Z problematyki badań osobopoznawczych w procesie karnym, "Wojskowy Przegląd Prawniczy" 1971, nr 2, s. 176-177.
• 3. M. Bereżnicki, Zakres i formy zbierania materiałów osobopoznawczych w procesie karnym, Prokuratura Generalna - Biuro Studiów Problematyki Przestępczości, Katowice 1970, s. 25.
• 4. E. Brożek, Z problematyki badań osobowości sprawcy w kodyfikacji karnej z 1969 r., "Palestra" 1970, nr 5, s. 68.
• 5. M. Cabalski, J. Seweryn, Informacje o osobowości podejrzanego w procesie karnym, "Problemy Kryminalistyki" 1969, nr 7-8, s. 177 i n.
• 6. T. Grzegorczyk, Realizacja niektórych uprawnień obrońcy w postępowaniu przygotowawczym w świetle badań ankietowych, "Problemy Praworządności" 1980, nr 12, s. 38-41.
• 7. Z. Jankowski, Kontradyktoryjność i koncentracja postępowania karnego w aspekcie prakseologicznym, "Problemy Praworządności" 1980, nr 3, s. 23.
• 8. M. Kalitowski, Zagadnienie wywiadu środowiskowego w badaniach osobopoznawczych, ,,Problemy Prawa Karnego" 1977, nr 3, s. 79-80.
• 9. M. Lipka, Przestępczość nieletnich w Polsce, Warszawa 1971, s. 171-172.
• 10. R. Łyczywek, Miscellanea karno-procesowe, "Palestra" 1978, nr 7, s. 88-89.
• 11. J. Malec, Elementy osobopoznawcze w procesie karnym, "Państwo i Prawo" 1971, nr 1, s. 59.
• 12. W. Mendys, Kilka uwag dotyczących kontradyktoryjności postępowania przygotowawczego, "Palestra" 1974, nr 8-9, s. 87-88.
• 13. T. Nowak, Dowód z dokumentu w polskim procesie karnym, Warszawa 1982, s. 71.
• 14. T. Nowak, Wywiad środowiskowy w sprawach karnych, "Nowe Prawo" 1978, nr 10, s. 1480.
• 15. M. D. Pełka-Sługocka, L. Sługocki, Wywiad milicyjny jako dowód w procesie karnym, "Palestra" 1973, nr 6, s. 54.
• 16. M. Siewierski, J. Tylman, M. Olszewski, Postępowanie karne w zarysie, Warszawa 1974, s. 42-43.
• 17. S. Waltoś, Prawno-procesowe reguły badania osobowości oskarżonego, "Państwo i Prawo" 1970, nr 8-9, s. 238-240.