Rewolucja przemysłowa 4.0 jako nowy kontekst alienacji w życiu społeczno-gospodarczym

• Autorzy: Magdalena Zdun
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Czwarta rewolucja przemysłowa to nie tylko kolejny etap technicyzacji, w którym produkcja zostaje przeniesiona na poziom cyfrowy. To również ważny kontekst przemian o charakterze społecznym i kulturowym, które od zawsze łączyły się z uprzemysłowieniem i skokami techno-ekonomicznymi. Wydaje się, że cyfryzacja jest niemiernie istotnym aspektem czwartej rewolucji przemysłowej. Implikuje ona przeniesienie części aktywności gospodarczej do przestrzeni wirtualnej. Przemysł 4.0 równie mocno kojarzyć trzeba ze sztuczną inteligencją (AI) i nowym sposobem organizacji produkcji, w tym funkcjonalnością inteligentnej fabryki. Infrastruktura ta określa sposób włączenia się jednostki w gospodarkę i produkcję. W dużej też mierze determinuje zjawisko alienacji. Celem artykułu jest identyfikacja charakterystyk i rodzajów form wyalienowania, charakterystycznych dla przemysłu 4.0. Rezultatem analizy są rekomendacje związane z przeciwdziałaniem nowej formie wyobcowania człowieka w gospodarce, czyli zalecenia prowadzące w stronę inkluzji. Artykuł ma charakter teoretyczny, a jego metodologia opiera się na dyskusji koncepcji i stanowisk.(abstrakt oryginalny)

EN

The Fourth Industrial Revolution, where production is transferred to the digital level, is not only the next stage of technological advancement but also an important context for social and cultural changes, which have always been associated with industrialisation and techno-economic leaps. Digitisation appears to be an extremely important aspect of the Fourth Industrial Revolution, entailing the transfer of some economic activ- ities to virtual spaces. Industry 4.0 is equally strongly connected with artificial intelligence and a new way of organising production, including the functionality of the smart factory. This infrastructure determines how an individual can participate in the economy and production, as well as largely determining the phenomenon of alienation. The aim of this article is to identify the characteristics and forms of alienation that are characteristic of Industry 4.0. The outcome of the analysis is a set of recommendations related to counteracting this new form of human alienation in the economy, i.e., recommendations promoting inclusion. The article is theoretical, and its methodology is based on the discussion of concepts and positions.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Przemysł 4.0; Rewolucja przemysłowa; Sytuacja społeczno-ekonomiczna; Przemiany społeczne; Uprzemysłowienie

EN

Industry 4.0; Industrial revolution; Social and economic conditions; Social change; Industrialization

• Czasopismo: Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego
• Rocznik: 2023
• Tom: 37
• Numer: nr 2 Przemiany przemysłu i usług warunkach zmienności otoczenia = Industrial and Service Transformation in a Changing Environment
• Strony: 36--48

Twórcy

autor

Magdalena Zdun

• Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie

Bibliografia

• Baudrillad J. (1996.) Precesja symulakrów, przekł. Tadeusz Komendant. W: R. Nycz (red.), Postmodernizm. Antologia przekładów. Kraków: Wydawnictwo Baran i Suszczyński, s. 175-189.
• Biegasiewicz M. (2011). O próbach wykorzystania konstruktu alienacji do konceptualizacji procesu demoralizacji. "Studia Psychologica" nr 11 (1):113-123.
• Błażejewski M. (2021). Polska perspektywa Koncepcji - Praca 4.0. W: Renata Kusiak-Winter (red.) Ewolucja elektronicznej administracji publicznej. Wrocław: E-Wydawnictwo. Prawnicza i Ekonomiczna Biblioteka Cyfrowa. Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego, s. 107-115.
• Branicki Wacław. (2009). Tożsamość a wirtualność, Nomos, Kraków.
• Drożdż B. (2005). Początki teorii alienacji. "Legnickie Studia Teologiczno-Historyczne" Nr 2: 27-44.
• Durkheim, É. (2011). Samobójstwo: studium z socjologii, przekł. K. Wakar, przedm. A. Sułek, E. Tarkowska (red.). Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Fudalej M.(1987). Alienacja w społeczeństwie masowym: los ludzi marginesu czy powszechna kondycja ludzka. "Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny", nr 2: 237-250.
• Fromm E. (1970). Ucieczka od wolności, przeł. O. Ziemińska, A. Ziemiński. Warszawa: Czytelnik.
• Gajak-Toczek M. (2010). Tożsamość a współczesne media. "Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia de Cultura", Nr 1, s. 90-101.
• Główny Urząd Statystyczny (2020). Wypracowanie metodologii oraz badanie stopnia dostosowania wybranych przedsiębiorstw do wymogów gospodarczych, jakie stawia czwarta fala rewolucji przemysłowej (Przemysł 4.0). Raport końcowy. Dostęp on line: https://stat.gov.pl/files/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/6337/13/1/1/raport_koncowy_przemysl_4.0.pdf (19.01.2023).
• Götz M. (2018.) Przemysł czwartej generacji (przemysł 4.0) a międzynarodowa współpraca gospodarcza. "Ekonomista", Nr 4: 385-403.
• Gurczyński J. (2013). Czym jest wirtualność. Matrix jako model rzeczywistości wirtualnej. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Hopfinger M. (2005). Wprowadzenie. W: M. Hopfinger (red.), Nowe media w komunikacji społecznej w XX wieku. Antologia. Warszawa: Oficyna Naukowa, s. 9-22.
• Kołakowski L. (2009). Główne nurty marksizmu. Tom 1, Warszawa: PWN. Hegel G.W. (1963). Fenomenologia ducha. T. 1 przeł., wstępem i objaśnieniami opatrzył Adam Landman. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Lévinas E. (1996). Całość i nieskończoność. Esej o zewnętrzności, tłum. M Kowalska. Warszawa: PWN.
• Maciąg A. (2017). Obca praca, obce "ja", obcy bóg - wybrane aspekty teorii alienacji w okresie od XVIII wieku do współczesności. "Edukacja i społeczeństwo" 24 (1): 91:102.
• Marks K. (2005). Rękopisy filozoficzno-ekonomiczne z 1844 r. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
• Mumford L. (1966). Technika a cywilizacja. Historia rozwoju maszyny i jej wpływ na cywilizację, przekł. E. Danecka. Warszawa:PWN
• Rongińska T., Vodopyanova N. (2016).Poczucie alienacji w zespole wypalenia zawodowego. "Psychologiczne zeszyty naukowe półrocznik instytutu psychologii Uniwersytetu Zielonogórskiego" nr 2/2016: 145-155.
• Roussean, J. J. (1956). Rozprawa o pochodzeniu i podstawach nierówności między ludźmi. W: Trzy rozprawy z filozofii społecznej, przekł. H. Elzenberg. Warszawa: PWN.
• Sarfraz H. (1997). Alienation: A Theoretical Overview. "Pakistan Juornal of Psychological Research" Vol.12, Nos. 1-2: 45-60.
• Seeman, M. (1959). On the Meaning of Alienation. "American Sociological Review", 24, 6, 783-791.
• Seeman, M. (1991). Alienation and Anomie. W: J.P. Robinson, P.R. Shaver, L.S. Wrightsman (eds.), Measures of Personality and Social Psychological Attitudes. Vol. 1 (291-371). San Diego: Academic Press. Merton R.K. (1982).Teoria socjologiczna i struktura społeczna, przekł. E. Morawska, J.Wertenstein-Żuławski. Warszawa: PWN, s. 224-225.
• Turkle S. (2005). The Second Self. Computers and Human Spirit. Cambridge, Massachusetts, London: The MIT Press.
• Wodnicka M. (2010). Wpływ czwartej rewolucji przemysłowej na innowacyjność usług. "Optimum. Economic Studies" NR 3 (105) : 48-59.

Identyfikatory

DOI

https://doi.org/10.24917/20801653.372.3