Ciągłość i zwartość struktury przyrodniczej a funkcjonowanie krajobrazu. Studium przypadku integracji planistycznej i projektowej w gminie Września

• Autorzy: Magdalena Szczepańska , Weronika Maria Knasińska

Warianty tytułu

Continuity and Compactness of the Natural Structure Versus Functioning of the Landscape. Case Study of Planning and Design Integration in the Commune of Września

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W literaturze przedmiotu pojawia się szereg pojęć, które odnoszą się do szeroko pojętych struktur przyrodniczych. Zachodzi pytanie, czy transponowanie tych pojęć do dokumentów planistyczno-strategicznych sprzyja integracji i spójności planowania przestrzennego oraz ciągłości krajobrazowej i zwartości struktury przyrodniczej na danym terenie. Celem opracowania jest sformułowanie koncepcji zintegrowania struktury ekologicznej krajobrazu gminy Września. Aby zrealizować przyjęty cel, przeprowadzono inwentaryzację struktur przyrodniczych oraz elementów infrastruktury technicznej. Ponadto dokonano weryfikacji lokalnych i ponadlokalnych zapisów planistycznych oraz strategicznych w kontekście struktur przyrodniczych dla gminy Września. W tym celu określono i obliczono wskaźnik integracji pionowej oraz poziomej zapisów planistyczno-strategicznych. Badania wykazały przeciętny poziom integracji dokumentów planistycznych gminy. Najwyższy wskaźnik zintegrowania dokumentów odnotowano na szczeblu lokalnym. W układzie przyrodniczym gminy odnotowano zróżnicowane formy zieleni oraz luki i bariery w ciągłości jego funkcjonowania. (abstrakt oryginalny)

EN

In the literature on the subject, there are a number of terms that refer to broadly understood natural structures. The question arises whether the transposition of these concepts into planning and strategic documents is conducive to the integration and cohesion of spatial planning as well as landscape continuity and compactness of the natural structure in a given area. The aim of the study is to formulate the concept of integrating the ecological structure of the landscape of the Września commune. In order to achieve the adopted goal, an inventory of natural structures and elements of technical infrastructure was carried out. In addition, local and supra-local planning and strategic provisions were verified in the context of natural structures for the Września commune. For this purpose, the index of vertical and horizontal integration of planning and strategic provisions was determined and calculated. The research showed an average level of integration of the commune's planning documents. The highest integration of documents was recorded at the local level. In the natural system of the commune, various forms of greenery and barriers in the form of technical infrastructure have been noted and few natural areas in the commune have been significantly fragmented. It may be the result of an unintegrated spatial planning process. The analysis of keywords divided into two functional groups showed a greater share of key words referring to the shaping of natural structures than to their forms themselves, which may prove attempts to integrate them. The most frequently appearing key word among those analyzed was the term "sustainable development". The concept of "green infrastructure" and "ecosystem services" was rarely discussed. It is worth noting that these concepts are currently strongly promoted in European policy, and the lack of their transposition at the national level may prove the lack of integration of the analyzed documents with strategies at the EU level. The multifunctionality of green infrastructure was adopted as the basic criterion of the proposed concept and the following directions of action were proposed: improving the functioning of ecosystems and promoting ecosystem services, promoting welfare and social health, as well as supporting the development of ecological economy and sustainable land and water management. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Gmina; Infrastruktura techniczna gminy; Planowanie przestrzenne; Planowanie strategiczne; Geografia krajobrazu; Zielona infrastruktura; Środowisko przyrodnicze

EN

District; Technical infrastructure of gmina; Spatial planning; Strategic planning; Landscape geography; Green Infrastructure; Natural environment

• Czasopismo: Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna / Instytut Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Rocznik: 2023
• Numer: nr 64
• Strony: 13--33

Twórcy

autor

Magdalena Szczepańska

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

autor

Weronika Maria Knasińska

Bibliografia

• Ahern J. 2010. Planning and design for sustainable and resilient cities: theories, strategies and best practices for green infrastructure. [W:] V. Novotny, J. Ahern, P. Brown (red.), Watercentric sustainable communities. Planning retrofitting and building the next urban environment. John Willey &Sons.
• Bauduceau N., Berry P., Cecchi C., Elmqvist T., Fernandez M., Hartig T., Krull W. i in. 2015. Towards an EU Research and Innovation Policy Agenda for Nature-based Solutions & Re-naturing Cities: Final Report of the Horizon 2020 Expert Group on 'Nature-based Solutions and Re-naturing Cities'. Publications Office of the European Union, Bruxelles.
• Benedict M.A., McMahon E.T. 2006. Green infrastructure: linking landscapes and communities. ISLAND PRESS, Washington.
• Chmielewski T.J., Chmielewski S. 2015. Podstawowe przyrodnicze jednostki przestrzenne, a spójność i stabilność ekologiczna systemów krajobrazowych. Problemy Ekologii Krajobrazu, 40.
• CICES, Common International Classification of Ecosystem Services - version 4.3, update January 2013 (Wspólna Międzynarodowa Klasyfikacja Usług Ekosystemowych - CICES w. 4.3, aktualizacja styczeń 2013 r.).
• COM/2013/0249 - Communication From The Commission To The European Parliament, The Council, The European Economic And Social Committee And The Committee Of The Regions Green Infrastructure (GI) - Enhancing Europe's Natural Capital (https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=celex 52013DC0249; dostęp: 20.11.2022).
• COM/2006/0216 - Communication from the Commission - Halting the loss of biodiversity by 2010 - and beyond - Sustaining ecosystem services for human well-being (https://eur-lex.europa.eu/legal-content/en/TXT/?uri=CELEX:52006DC0216; dostęp: 20.11.2022).
• Costanza R., d'Arge R., de Groot R., Farber S., Grasso M., Hannon B., Limburg K., Naeem S., O'Neill R.V., Paruelo J., Raskin R.G., Sutton P., van den Belt M. 1997. The value of the world's ecosystem services and natural capital. Nature, 387(6630).
• Dobbs C., Kendal D., Nitschke C.R. 2014. Multiple ecosystem services of the urban forest establishing their connections with landscape structure and sociodemographics. Ecological Indicators, 43.
• Faivre N., Fritz M., Freitas T., Boissezon B., Vandewoestijne S. 2017. Nature-Based Solutions in the EU: Innovating with nature to address social, economic and environmental challenges. Environmental Research, 159.
• Forman R.T.T. 1995. Land Mosaics. The ecology of landscape of regions. Cambridge University Press.
• Forman R.T.T., Godron M. 1986. Landscape ecology. J. Wiley & Sons.
• Giedych R., Szulczewska B., Doygun H., Halonova L., Dobson S., Nurlu E. 2011. Green infrastructure policy as a tool of urban areas sustainable development, EURA 2011 Conference Cities without limits - on line papers (http://conventionbureauet.wufoo.com/reports/cities-without-limits-papers/http/true; dostęp 27.11. 2022).
• https://geoserwis.gdos.gov.pl/mapy (dostęp: 23.09.2022).
• https://www.geoportal.gov.pl (dostęp: 2.09.2022).
• https://wrzesnia.e-mapa.net/ (dostęp: 12.11.2022).
• https://www.poznan.pzd.pl/ogrody.php?body=article&name=wrzesnia&lang=pl (dostęp: 29.10.2022).
• John H., Marrs C., Neubert M. 2019. Podręcznik zielonej infrastruktury - tło koncepcyjne i teoretyczne, terminy i definicje, wersja skrócona w języku polskim. Projekt Interreg Central Europe MaGICLandscapes. Drezno (https://www.interreg-central.eu/Content.Node/MaGICLandscapes-Podrecznik-Zieloney-Infrastruktury.pdf; dostęp: 20.11.2022).
• Konijnendijk van den Bosch C. 2022. Evidence-based guidelines for greener, healthier, more resilient neighbourhoods: Introducing the 3-30-300 rule. Journal of Forestry Research.
• Kowalski P. 2010. Zielona infrastruktura w miejskiej przestrzeni publicznej. Czasopismo Techniczne, 2-A, 5.
• Mitchell M.G.E., Suarez-Castro A.F., Martinez-Harms M., Maron M., McAlpine C., Gaston K.J., Johansen K., Rhodes J.R. 2015. Reframing landscape fragmentation's effects on ecosystem services. Trends in Ecology and Evolution, 30, 4.
• Oględzka E. 2010. Prawne aspekty planowania terenów zieleni w miastach. Studia Miejskie, 2.
• Pietrzak M. 1998. Syntezy krajobrazowe - założenia, problemy, zastosowania. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
• Raszeja E., Szczepańska M., Gałecka-Drozda A., de Mezer E., Wilkaniec A. 2022. Ochrona i kształtowanie krajobrazu kulturowego w zintegrowanym planowaniu rozwoju. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
• Raymond C.M., Berry P., Breil M., Nita M.R., Kabisch N., de Bel M., Enzi V. i in. 2017. An Impact Evaluation Framework to Support Planning and Evaluation of Nature-based Solutions Projects. Report prepared by the EKLIPSE Expert Working Group on Nature-based Solutions to Promote Climate Resilience in Urban Areas. Centre for Ecology & Hydrology, Wallingford, United Kingdom.
• Richling A., Solon J. 1998. Ekologia krajobrazu. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa.
• Sylwester A. 2009. Green Infrastructure supporting connectivity, maintaining sustainability. European Commision, DG Environment (http://green-infrastructure-europeorg/download/Discussion Paper Green Infrastructure Aleksandra Sylwester.pdf; dostęp: 20.06.2011).
• Szczepańska M. 2021. Zieleń na terenach wiejskich i zurbanizowanych. [W:] E. Kalbarczyk (red.), Przyrodnicze podstawy zintegrowanego planowania rozwoju. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
• Szulczewska B. 2018. Zielona infrastruktura - czy koniec historii? Studia Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, 189.
• Szulczewska B., Giedych R., Legutko-Kobus P., Nowak M.J. 2022. Zarządzanie zieloną infrastrukturą w mieście w kontekście dostępnych narzędzi prawnych i zarządzania rozwojem. Samorząd Terytorialny, 1-2.
• UNEP-5 2022. United Nations Environment Assembly of the United Nations Environment Programme, Fifth session, adopted 2022. Nature-based solutions for supporting sustainable development (https://wedocs.unep.org/handle/20.500.11822/39752;jsessionid=35872F8EFEFA98D61CBD16406507B0DD; dostęp: 20.11.2022).
• Zwierzchowska I. 2021. Podstawy kształtowania i ochrony środowiska przyrodniczego w skali krajobrazu. [W:] E. Kalbarczyk (red.), Przyrodnicze podstawy zintegrowanego planowania rozwoju. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
• Zwierzchowska I., Mizgajski A. 2019. Potencjał zielonej infrastruktury w dużych polskich miastach do świadczenia usług ekosystemowych. Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, 47.
• Żarska B. 2006. Modele ekologiczno-przestrzenne i zasady kształtowania krajobrazu gmin wiejskich. Wyd. SGGW, Warszawa.

Identyfikatory

DOI

https://doi.org/10.14746/rrpr.2023.64.03