Problematyka ocen krajobrazu w kontekście lądowych farm wiatrowych w Polsce

• Autorzy: Mariusz Antolak , Patrycja Pawelec

Warianty tytułu

Issues of Landscape Assessment in the Context of Onshore Wind Farms in Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Energia wiatru wykorzystywana była w Polsce od końca XII w. (Baranowski 1977). Konstrukcje paltraka, koźlaka czy holendra ewoluowały do turbin wiatrowych o szerokości rotorów większej niż rozpiętość skrzydeł Airbusa. Zainstalowane są one na wieżach o wysokości od kilkudziesięciu do kilkuset metrów (wysokość całkowita turbin wiatrowych planowanych w Polsce w 2022 r. wynosiła zazwyczaj 300 m). Na podstawie obliczeń potencjału aeroenergetycznego w Polsce (przy założeniu, że stawiane będą turbiny o całkowitej wysokości 215 m) obliczono, że przy obecnych przepisach regulujących lokalizowanie turbin wiatrowych jedynie 0,02% (247 km2) powierzchni kraju jest obszarem, na którym potencjalnie elektrownie wiatrowe mogłyby się znaleźć (Igliński 2022). Przepisy z tak silnymi obostrzeniami dotyczącymi odległości lokalizowania turbin wiatrowych we-szły w życie w 2016 r. (Ustawa 2016) i zahamowały rozwój rynku wiatrowego w Polsce. Lukę na rynku szybko wypełniła branża energii pozyskiwanej ze słońca (por. ryc. 1). W ostatnich latach zaplanowano wiele farm fotowoltaicznych o powierzchniach sięgających kilkuset hektarów, a dachy polskich domów pokryte zostały milionami paneli.(fragment tekstu)

EN

The use of wind to obtain energy requires building infrastructure that significantly affects the perception of the landscape. The creation of this type of investment is preceded by a long-term procedure. A landscape assessment should be part of it. Landscape assessment is a component of many studies. These are, for example, reports on the impact of the project on the environment. Land-scape expertise, which is a separate study, is more and more often required by the Regional Director-ates for Environmental Protection. Expert opinions are prepared according to various methodologies and at a very diverse substantive level. The aim of this study was a qualitative analysis of selected studies in which the landscape was assessed. Problems related to the evaluation of the landscape in-tended for the planned wind farms in Poland were also diagnosed. 100 documents from 35 communes from 9 voivodeships were analyzed. The studies were prepared in the years 2004-2016. Short, not very detailed studies, prepared at a low substantive level, dominate. The studies are characterized by a very poor graphic design and a small number of figures and maps. The proposals of recom-mendations regarding the scope of expert studies developed so far are not very practical, extremely time-consuming and, most importantly, they are not obligatory. Efforts should be made to develop a universal, unified method of preparing landscape expertise and to establish a common substantive scope for all investments. It would also be advisable to include institutions dealing with the protec-tion of monuments and cultural landscapes in the teams which are agreeing on these documents.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Przekształcania krajobrazu; Ochrona krajobrazu; Elektrownie wiatrowe; Wiatraki

EN

Landscape transformation; Landscape protection; Windfarms; Windmills

• Czasopismo: Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna / Instytut Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Rocznik: 2023
• Numer: nr 64
• Strony: 79--95

Twórcy

autor

Mariusz Antolak

• Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

autor

Patrycja Pawelec

• Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

Bibliografia

• Antolak M. 2011. Praktyka ochrony środowiska w sporządzaniu gminnych dokumentów planistycznych - na wybranych przykładach. Problemy Ekologii Krajobrazu, 31: 103-105.
• Antolak M. 2013. Metody oceny atrakcyjności wizualnej krajobrazu. [W:] E. Biesiadka, J.J. Nowakowski (red.), Ocena oddziaływania na środowisko i monitoring przyrodniczy. Podręcznik metodyczny. Wyd. Mantis, Olsztyn, s. 345-349.
• Badora K. 2011. Ocena wpływu farm wiatrowych na krajobraz - aspekty metodyczne i praktyczne. Problemy Ekologii Krajobrazu, 31, 6-1: 28-29.
• Badora K. 2013. Farmy wiatrowe jako elementy dominujące strukturę i funkcjonowanie krajobrazu wiejskiego. Architektura Krajobrazu, 2: 66.
• Badora K. 2017a. Analiza stosowanych w innych państwach rozwiązań w zakresie oceny wpływu farm wiatrowych: Czechy, Hiszpania, Niemcy, Wielka Brytania, USA. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, Warszawa, s. 12-16, 23, 51.
• Badora K. 2017b. Zalecenia w zakresie uwzględnienia wpływu farm wiatrowych na krajobraz w procedurach ocen oddziaływania na środowisko. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, Warszawa.
• Baranowski B. 1977. Polskie młynarstwo. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław, s. 22.
• Biesiadka E., Nowakowski J.J. (red.) 2013. Ocena oddziaływania na środowisko i monitoring przyrodniczy. Podręcznik metodyczny. Wyd. Mantis, Olsztyn.
• Bożętka B. 2010. Pozyskiwanie energii wietrznej a zmiany krajobrazu. Konsekwencje dla funkcji rekreacyjnej. Krajobrazy rekreacyjne - kształtowanie, wykorzystanie, transformacja. Problemy Ekologii Krajobrazu, 27: 56-57.
• Ekspertyza w zakresie analizy uwarunkowań środowiskowych, krajobrazowych i konserwatorskich wskazanych miejsc lokalizacji 20 elektrowni wiatrowych w sąsiedztwie miejscowości Wiktorowo - Kopanka II w gm. Gronowo Elbląskie i Adamowo w gm. Elbląg z wykorzystaniem opracowań planistycznych. 2008. Ekoprzestrzeń Jacek Hoffmann, Gdańsk. Energia ze źródeł odnawialnych w 2015 roku. 2016. Główny Urząd Statystyczny, Zakład Wydawnictw Statystycznych, Warszawa.
• Energia ze źródeł odnawialnych w 2020 roku. 2021. Główny Urząd Statystyczny, Zakład Wydawnictw Statystycznych, Warszawa.
• Frantal B., Bevk T., van Veelen B., Hărmănescu M., Benediktsson K. 2017. The importance of on-site evaluation for placing renewable energy in the landscape: A case study of the Búrfell wind farm (Iceland). Moravian Geographical Reports, 25(4): 243.
• Gajowiecki J., Sztuba W., Lasocki K. 2022. Polska energetyka wiatrowa 4.0. 2022. TPA Poland.
• Guidelines for Landscape and Visual Impact Assessment. 2013. Landscape Institute oraz Institute of Environmental Management & Assessment. Third ed. Routledge, s. 9, 74.
• Hallan C., González A. 2020. Adaptive responses to landscape changes from onshore wind Energy development in the Republic of Ireland. Land Use Policy, 97: 4.
• Hamerla E. 2018. Etyczne aspekty budowy siłowni wiatrowych. Annales, Etyka w Życiu Gospodarczym, 21, 3: 81.
• Hurtado J.P., Fernandez J., Parrondo J.L., Blanco E. 2003. Spanish method of visual impact evaluation in wind farms. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 8: 483-491.
• Igliński B. 2022. Sektor polskiej energetyki wiatrowej na tle światowej energetyki wiatrowej. [W:] M. Smol (red.), Strategie wdrażania Zielonego Ładu. Cz. II. Instytut Gospodarki Surowcami Mi- neralnymi i Energią PAN, Kraków, s. 26-34.
• Kalbarczyk E. 2018. Społeczne bariery lokalizacji farm wiatrowych w Polsce. Studium przypadków. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 504: 84, 85.
• Karta Informacyjna Przedsięwzięcia polegającego na "Budowie elektrowni wiatrowej składającej się z trzech turbin o łącznej maksymalnej mocy 1,5 MW". 2009. Tarnowskie Góry.
• Lutyński R. 2015. Wystąpienie pokontrolne. Lokalizacja wybranych elektrowni wiatrowych w województwie kujawsko-pomorskim. Najwyższa Izba Kontroli, Delegatura w Bydgoszczy (LBY.411.004.01.2015, S/15/003).
• Prognoza oddziaływania na środowisko projektu "Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego w obrębach: Mirowo, Brzózki, Chlebówka, w gminie Nowy Staw zwanego Park Elektrowni Wiatrowych - zespół Mirowo". 2010. Biuro Projektów i Wdrożeń Proekologicznych Proeko, Gdańsk.
• Prognoza oddziaływania na środowisko ustaleń projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenów położonych w części obrębu geodezyjnego Karżcino, gmina Słupsk. 2008. Wrocław.
• Przewoźniak M. Oddziaływanie elektrowni wiatrowych na środowisko - zagadnienia sozologiczne, ekologiczne i krajobrazowe. II Konferencja "Rynek energetyki wiatrowej w Polsce". PSEW, Warszawa, s. 214-224.
• Raport o oddziaływaniu na środowisko budowy zespołów elektrowni wiatrowych i głównego punktu zasilania w miejscowościach Wysokie i Chrzanowo oraz kablowej, podziemnej linii wysokiego napięcia 110 kV od GPZ do napowietrznej linii 110 kV nr 1416 Boże Pole-Lębork w Pradolinie Redy-Łeby (gmina Łęczyce, powiat wejherowski, województwo pomorskie). 2007. Pracownia Studiów i Projektów Prośrodowiskowych "Locus", Gdynia.
• Raport o oddziaływaniu na środowisko farmy wiatrowej o łącznej mocy do 60 MW wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną na działkach oznaczonych numerami ewidencyjnymi: 37, 92/1, 99, 86, 135, 48, 51, 26, 197, 207, 212, 220 obręby ewidencyjne Gębarzewo, Goraniec, Nidom Goranin, Kąpiel, Kosowo, Szczytniki Czerniejewieskie gmina Czerniejewo, powiat gnieźnieński, woje- wództwo wielkopolskie. 2016. Nakło nad Notecią.
• Raport o oddziaływaniu na środowisko projektowanego zespołu elektrowni wiatrowych firmy Dipol spółka z o.o. koło Gnieżdżewa (gm. Puck, powiat pucki, woj. pomorskie). 2004. Biuro Projektów i Wdrożeń Proekologicznych Proeko, Gdańsk.
• Raport oddziaływania planowanego przedsięwzięcia na środowisko dla inwestycji polegającej na "Budowie elektrowni wiatrowej składającej się z dwóch turbin o łącznej maksymalnej mocy 1000 kW". 2009. EkoPerfekt, Piotrków Trybunalski.
• Raport z porealizacyjnych badań społecznych. Badania w zakresie percepcji zespołu elektrowni wiatrowych Iława 1 oraz oceny jego wpływu na zdrowie i samopoczucie mieszkańców gminy Iława i gminy Kisielice. 2016. Olsztyn.
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 września 2019 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz.U. z 2019 r., poz. 1839 z późn. zm.).
• Ryszkowska B., Starczewski T., Chodkowska-Miszczuk J. 2018. Rozwój energetyki wiatrowej w przestrzeni submiejskiej a percepcja krajobrazu kulturowego. Acta Scientiarum Polonorum, Administratio Locorum, 17(1): 65.
• Sklenicka P., Zouhar J. 2018. Predicting the visual impact of onshore wind farms via landscape indices: A method for objectivizing planning and decision processes. Applied Energy, 209: 445-454.
• Tudor C. 2014. An Approach to Landscape Character Assessment. Natural England: 14, 15.
• Ustawa z dnia 20 maja 2016 r. o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych (t.j. Dz.U. z 2021 r., poz. 724).
• Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U. z 2022 r., poz. 1029).
• Visual Assessment of Windfarms: Best Practice. 2002. Scottish Natural Heritage Commissioned Report F01AA303A, University of Newcastle, s. 10.

Identyfikatory

DOI

10.14746/rrpr.2023.64.06