Znaczenie miejsc innowacyjnych w procesie rewitalizacji na podstawie badań w Lyonie, Saint-Etienne i Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii

• Autorzy: Krzysztof Bierwiaczonek , Robert Pyka

Warianty tytułu

The Importance of Innovation Places in the Revitalization Process Based on Research in Lyon, Saint-Etienne and the Upper Silesian and Zagłębie Metropolis

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Artykuł podejmuje tematykę roli, jaką w procesie rewitalizacji odgrywają miejsca innowacyjne. Określenie to w autorskiej koncepcji łączy klasyczne i dynamiczne ujęcie miejsca z procesem metropolizacji, co daje szansę na kreowanie innowacji, szczególnie istotnych w kontekście radzenia sobie ze współczesnymi wyzwaniami rozwojowmi miast. Analiza funkcjonowania miejsc innowacyjnych pozwoliła na postawienie tezy, że istnienie miejsca tego typu stanowi zasób pozytywnie wpływający na powodzenie procesu rewitalizacji. Szczególnie wyraźnie sytuacja taka jest widoczna w miejscach, które powstają oddolnie i potrafią włączyć społeczność lokalną w realizację procesu rewitalizacji. Prawidłowość taką zaobserwowano w pięciu z sześciu miejsc innowacyjnych analizowanych w artykule, w którym wykorzystano wyniki badań jakościowych prowadzonych w latach 2020-2021 w metropoliach Lyonu, Saint-Etienne oraz w Górnośląsko-Zagłę-biowskiej Metropolii.(abstrakt oryginalny)

EN

The article deals with the role of innovation places in the revitalization process. The in-novation place is the author's concept that combines a classic and dynamic approach to a place with the process of metropolization, fostering the innovation generation process necessary to address contemporary urban challenges. In turn, revitalization in the article is understood broadly as an ele-ment of urban policy implemented through specific plans and development programs but also as a set of informal local activities contributing to the city's revival. Especially the second understanding is related to the concept of an innovation place as effective revitalization often goes along with new or alternative solutions that may emerge from the innovation places.Six cases of innovation places are presented in the article, namely: Fabryka Pełna Życia, Centrum Zimbardo, Fabryka Porcelany (all in GZM), Mixeur and Rues du Développement Durable (Saint-Eti-enne), and Autre Soie - CCO (Lyon), to point out the relation between innovation places and revi-talization. They were examined during the research conducted from November 2020 to May 2021 in three metropolitan areas: the GZM Metropolis (Poland), Lyon, and Saint-Etienne (both in France). The classical sociological techniques of in-depth interview and observation were implemented while carrying out the empirical study. The author's research led to the conclusion that successful revitalization can be strengthened by the presence of a bottom-up innovation place engaging with the local community. The dynamic emerging from innovation places may contribute to the empowerment of local communities, provid-ing them with more substantial potential and new social and cultural resources strengthening their operational abilities. Such regularity was observed in five out of six innovation places analysed in the article. The cooperation based on trust between municipal institutions implementing regeneration projects and local actors operating in innovation places in a given area presents one of the conditions for a positive change.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Rewitalizacja; Rewitalizacja miasta; Innowacje; Metropolizacja; Rozwój zrównoważony; Innowacje społeczne

EN

Revitalization; City revitalization; Innovations; Metropolisation; Sustainable development; Social innovations

• Czasopismo: Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna / Instytut Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Rocznik: 2023
• Numer: nr 64
• Strony: 57--78

Twórcy

autor

Krzysztof Bierwiaczonek

• Uniwersytet Śląski w Katowicach

autor

Robert Pyka

• Uniwersytet Śląski w Katowicach

Bibliografia

• Bierwiaczonek K. 2010. Między entuzjazmem i sceptycyzmem: "Metropolia śląsko-zagłębiowska" w świetle badań socjologicznych z lat 2006-2008. [W]: R. Pyka (red.), Sposób na metropolię: idee a społeczne oczekiwania wobec projektu utworzenia śląsko-zagłębiowskiej metropolii. Urząd Miasta Katowice, Katowice, s. 91-104.
• Bierwiaczonek K., Gawron G., Pyka R., Suchacka M. 2020. Innovation places: theoretical and methodological remarks for analysing metropolitan creativity and innovations. Creativity Studies, 2: 532-551. DOI: https://doi.org/10.3846/cs.2020.11992
• Bogunia-Borowska M. 2021. Wprowadzenie. Odpowiedzialność i nieodpowiedzialność w kulturze. [W:] M. Bogunia-Borowska (red.), Kultura (nie)odpowiedzialności. Społeczne konteksty zaniechanej cnoty. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s. 7-12.
• Brossaud C., Fiori S., Simay P. 2019. Les communs urbains: nouveau droit decité? (https://metropolitiques.eu; dostęp: 8.02.2021).
• Bukowski A., Rudnicki S., Strycharz J. 2012. Społeczny wymiar innowacji. Zarządzanie Publiczne, 2/20: 13-23.
• Canter D.V. 1977. The psychology of place. The Architectural Press Ltd., London.
• Castells M. 2000. The rise of the network society. Blackwell Publishers, Oxford.
• Diercks G., Larsen H., Steward F. 2019. Transformative innovation policy: Addressing variety in an emerging policy paradigm. Research Policy, 48: 880-894. DOI: https://doi.org/10.1016/j.respol.2018.10.028
• Drozda Ł. 2017. Pułapka gentryfikacji? Związki "uszlachetniania" przestrzeni z programami rewitalizacji polskich miast. Studia Regionalne i Lokalne, 4/70: 5-22.
• Erbel J. 2022. Wychylone w przyszłość. Jak zmieniać świat na lepsze. Wysoki Zamek, Kraków.
• Florida R. 2002. The Rise of the Creative Class. And How It's Transforming Work, Leisure and Everyday Life. Basic Books, New York.
• Fukuyama F. 2003. Kapitał społeczny. [W]: L.E. Harrison, S.P. Huntington (red.), Kultura ma znaczenie. Jak wartości wpływają na rozwój społeczeństw, przeł. Sławomir Dymczyk. Wydawnictwo Zysk i Spółka, Poznań, s. 169-187.
• Gądecki J. 2012. I love NH. Gentryfikacja starej części Nowej Huty. Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa.
• Gołębiewski J.I. 2017. Znaczenie tymczasowego użytkowania przestrzeni i inicjatyw społecznych w procesach rewitalizacji. Doświadczenia szczecińskie. [W:] P. Trzepacz, A. Warchalska-Troll (red.), Rewitalizacja miast. Teorie narzędzia doświadczenia. Instytut Rozwoju Miast, Kraków, s. 85-101.
• Grandadam D., Cohendet P., Suire R. 2021. Building and nurturing grassroots innovation: A policy framework based on the local commons, European Planning Studies. DOI: https://doi.org/10.1080/09654313.2021.1998385
• Jadach-Sepioło A. 2009. Gentryfikacja w kontekście rewitalizacji. [W:] A. Zborowski (red.), Demograficzne i społeczne uwarunkowania rewitalizacji miast w Polsce. Rewitalizacja miast polskich. T. 5. Wydawnictwo Instytutu Rozwoju Miast, Kraków, s. 125-135.
• Jadach-Sepioło A. 2021. Wprowadzenie. [W:] A. Jadach-Sepioło (red.), Ewaluacja systemu zarządzania i wdrażania procesów rewitalizacji w Polsce. Instytut Rozwoju Miast i Regionów, Warszawa-Kraków, s. 5-6.
• Jarczewski W. (red.) 2009. Przestrzenne aspekty rewitalizacji - śródmieścia, blokowiska, tereny poprzemysłowe, pokolejowe i powojskowe. Rewitalizacja miast polskich. T. 4. Wydawnictwo Instytutu Rozwoju Miast, Kraków.
• Klekotko M. 2012. Rozwój po śląsku. Procesy kapitalizacji kultury w śląskiej społeczności górniczej. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
• Kołsut B. 2017. Główne problemy i wyzwania rewitalizacji miast w Polsce. Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, 39: 29-46.
• Kotus J., Rzeszewski M., Ewertowski W., Sowada T., Piekarska J. 2018. Komunikacyjna koncepcja miejsca: propozycja podejścia. Biuletyn KPZK PAN, Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju Polskiej Akademii Nauk, 271: 28-41.
• Lenartowicz K. 1992. O psychologii architektury. Próba inwentaryzacji badań, zakres przedmiotowy i wpływ na architekturę. Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, Kraków.
• Lewicka M. 2012. Psychologia miejsca. Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
• Majer A. 2014. Odrodzenie miast. Wydawnictwo Naukowe Scholar, Łódź-Warszawa. DOI: https://doi.org/10.18778/7969-232-3
• Massey D. 1991. A global sense of place. Marxism Today, June 24-29.
• Mulgan G. 2006. Social Innovation: What it is, why it matters, how it can be accelerated. Basingstoke Press, London.
• Murray R., Caulier-Grice J., Mulgan G. 2010. The open book of social innovation. Series: Social Innovator Series: Ways to Design, Develop and Grow Social Innovation. Nesta/Innovating Public Services.
• Oldenburg R. 1989. The great good place: Cafés, coffee shops, community centers, beauty parlors, general stores, bars, hangouts, and how they get you through the day. Paragon House, New York.
• Oosterlynck S., Kazepov Y., Novy A., Cools P., Barberis E., Wukovitsch F., Sarius T., Leubolt B. 2013. The butterfly and the elephant: local social innovation, the welfare state and new poverty dynamics. ImPRovE Discussion Paper, 13/03. Herman Deleeck Centre for Social Policy - University of Antwerp, Antwerp.
• Parysek J. 2015. Rewitalizacja miast w Polsce: wczoraj, dziś i być może jutro. Studia Miejskie, 17: 9-25.
• Parysek J. 2016. Rewitalizacja jako problem i zadanie własne polskich samorządów lokalnych. Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, 33: 17-35.
• Pyka R. 2016. Ewolucja władzy miejskiej we Francji na początku XXI wieku. Nowe wymiary, nowe poziomy na przykładzie metropolii Lyonu. Studia Regionalne i Lokalne, 3, 65: 31-49.
• Pyka R. 2018. Kultura jako czynnik miejskiej rezyliencji na przykładzie dawnych miast przemysłowych należących do sieci miast kreatywnych Unesco. Przypadek dwóch miast: Katowice i Saint-Etienne. Kultura i Społeczeństwo, 3: 3-27. DOI: https://doi.org/10.35757/KiS.2018.62.3.1
• Pyka R. 2021. A la recherche de nouveaux modèles de »lieux d'innovation« dans les métropoles de Lyon et de Saint-Étienne. De lieux totems aux nouvelles formes des hétérotopies métropolitaines, seminarium autorskie w ramach cyklu »À la rencontre des mondes urbains« zorganizowanego przez LABEX IMU Uniwersytetu w Lyonie, dnia 15 czerwca 2021 r. ( https://www.youtube.com/watch?v=184EhVEnC4M ).
• Rajek-Kwiatek M. 2020. Partycypacja i inkluzja społeczna jako wymiary polityki rewitalizacji miejskiej. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska Lublin-Polonia, 27, 1, sectio K: 111-129. DOI: https://doi.org/10.17951/k.2020.27.1.111-129
• Relph E. 2008. Place and placelessness. Series: Research in Planning and Design. Pion Limited, London.
• Rogatka K. 2019. Rewitalizacja i gentryfikacja w wymiarze społecznym. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.
• Romańczyk K. 2018. Pułapki rewitalizacji. Przypadek Krakowa. Studia Regionalne i Lokalne, 4/74: 5-25.
• Rose J.F.P. 2019. Dobrze nastrojone miasto. Czego współczesna nauka, pradawne cywilizacje i ludzka natura mogą nas nauczyć o przyszłości życia w miastach. Tłum. Dariusz Żukowski. Karakter, Kraków.
• Sagan I. 2017. Miasto. Nowa kwestia i polityka miejska. Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
• Seamon D. 2012. Place, place identity, and phenomenology: a triadic interpretation based on J.G. Bennett's systematics. [W:] H. Casakin, F. Bernando (red.), The role of place identity in the perception, understanding, and design of built environments. Bentham Books, s. 3-21. DOI: https://doi.org/10.2174/978160805413811201010003
• Sztompka P. 2007. Zaufanie. Fundament społeczeństwa. Wydawnictwo Znak, Kraków.
• Wallis A. 1990. Socjologia przestrzeni. Niezależna Oficyna Wydawnicza, Warszawa.
• Welzer H. 2016. Samodzielne myślenie. Tłum. V. Grotowicz. Wydawnictwo Dobra Literatura, Słupsk.
• Zborowski A. (red.) 2009. Demograficzne i społeczne uwarunkowania rewitalizacji miast w Polsce. Rewitalizacja miast polskich. T. 5. Wydawnictwo Instytutu Rozwoju Miast, Kraków.
• Ustawa z dnia 9 października 2015 r. o rewitalizacji (Dz.U. z 2020 r., poz. 802 z późn. zm.).
• Agenda na rzecz Zrównoważonego Rozwoju 2030. Rezolucja Zgromadzenia Ogólnego ONZ A/RES/70/1 z 21 października 2015 r.
• Nowa Karta Lipska. Transformacyjna siła miast na rzecz wspólnego dobra. Przyjęta na nieformalnym spotkaniu ministrów państw członkowskich UE ds. miejskich w dniu 30 listopada 2020 r.
• Towards a sustainable Europe by 2030. Komisja Europejska COM(2019) 22 z dnia 30 stycznia 2019 r.
• historia - Fabryka Porcelany ( https://fabryka-porcelany.pl ; dostęp: 30.09.2022).
• Filove ( https://nikiszowiec.com.pl ; dostęp: 30.09.2022).
• Oś Czasu - Fabryka Pełna Życia ( https://fabrykapelnazycia.eu ; dostęp: 30.09.2022).

Identyfikatory

DOI

10.14746/rrpr.2023.64.05