Antropocen w świetle filozofii bytu społecznego oraz prawa

• Autorzy: Dobrochna Minich

Warianty tytułu

The Anthropocene in the Light of Social Philosophy and Law

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Przedmiotem artykułu jest problem współczesnego rozumienia antropocenu. Jeszcze do niedawna utożsamiano to pojęcie z ekologią. Współcześnie poszukujemy jego głębszego znaczenia poprzez odwołanie do filozofii ewolucji oraz ontologicznego rozumienia bytu społecznego i człowieka. Społeczeństwo to nie tylko swoiście rozumiana zbiorowość ludzka. Poza nią składa się nań podłoże materialne (świat przyrody ożywionej i nieożywionej) oraz świat kultury wraz z nauką i jej wytworami cywilizacyjnymi. Człowiek stanowi "element" przyrody - z niej wyewoluował, wykorzystując warunki chemiczno-biologiczne. Jego działania doprowadziły jednak do degradacji podłoża, w którym funkcjonował, i dziś ludzkość znalazła się w katastroficznej sytuacji. Uświadomiliśmy sobie, że nie jesteśmy "panami świata" i że stanowimy jedność z naturą. Przyjmujemy postawę antyatropocentryczną, w której prawo odgrywa szczególną rolę.(abstrakt oryginalny)

EN

The subject of this article is the problem of contemporary understanding of the Anthropocene. Until recently, this concept was identified with ecology. Nowadays, we seek its deeper meaning by referring to the philosophy of evolution and the ontological understanding of the social being. Society is not only a specifically understood human collective. Apart from it, it consists of the material foundation (world of animate and inanimate nature) and the world of culture together with science and its civilisational products. Man is an "element" of nature - he has evolved from it using chemical and biological conditions. Human activities have led to the degradation of the ground in which they functioned, and today mankind has found itself in a catastrophic situation. We have realised that we are not "masters of the world" and that we are one with nature. We adopt an anti-anthropocentric attitude in which law plays a special role.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Filozofia; Prawa człowieka; Teoria prawa natury; Ontologia

EN

Philosophy; Human rights; Natural law theory; Ontology

• Czasopismo: Przegląd Prawa Publicznego
• Rocznik: 2023
• Numer: nr 9
• Strony: 28--36

Twórcy

autor

Dobrochna Minich

• Uczelnia Łazarskiego

Bibliografia

• Antropocene e bene comune: tra nuove tecnologie, nuove epistemologie e nuovi virus, red. S. Langella, M. Damonte, A. Massaro, Genova 2022.
• Antropoceno, derechos humanos y naturaleza: Enfoques iusfilosóficos, red. D. Sánchez Rubio, Á. Sánchez Bravo, Madrid 2023.
• Brożek B., Normatywność prawa, Warszawa 2012.
• Darwin K., O powstawaniu gatunków drogą doboru naturalnego czyli o utrzymywaniu się doskonalszych ras w walce o byt, Warszawa 2020.
• Denton M., Władcy ognia. Jak człowiek zrealizował projekt ujarzmienia ognia i przekształcenia naszej planety, Warszawa 2023.
• Denton M.J., Przeznaczenie natury. Co prawa biologii mówią o naszym miejscu we wszechświecie, Warszawa 2022.
• Dunn R., Historia naturalna przyszłości. Co prawa przyrody mówią o losie człowieka, Kraków 2023.
• Ellis E.C., Anthropocene: A Very Short Introduction, Oxford 2018.
• Ganowicz-Bączyk A., Wpływ nowożytnego antropocentryzmu na relację człowieka do przyrody. Część pierwsza, "Studia Ecologiae et Bioethicae" 2011/9 (1).
• Ganowicz-Bączyk A., Wpływ nowożytnego antropocentryzmu na relację człowieka do przyrody. Część druga, "Studia Ecologiae et Bioethicae" 2011/9 (2).
• Gurczyńska-Sady K., Sady W., Antropocen. Szanse i zagrożenia, Warszawa 2023.
• Lamentowicz W., Interpretacja prawnicza. Omnia sunt interpretanda, Warszawa 2020.
• Lamentowicz W., Status prawny i dynamika porządku prawnego, Łódź 2017.
• Lipiec J., Drogi życia. Studia z filozofii człowieka, Kraków 2020.
• Lipiec J., My - ludzie. Studia z filozofii społecznej, Kraków 2022.
• Lipiec J., Podstawy ontologii społeczeństwa, Warszawa 1972.
• McKibben B., The End of Nature, New York 2006.
• Minich D., Prawo dnia jutrzejszego z perspektywy antropologii filozoficznej oraz ewolucyjnej teorii prawa - preliminaria [w:] Prawo jako projekt przyszłości, red. P. Chmielnicki, D. Minich, Warszawa 2022.
• Na świecie jest nas już 8 miliardów. Jak poradzi sobie z tym planeta?, "Rzeczpospolita" z 15.11.2022 r., https://klimat.rp.pl/klimat-i-ludzie/art37417361-na-swiecie-jest-nas-juz-8-miliardow-jak-poradzi-sobie-z-tym-planeta (dostęp: 20.04.2023 r.).
• Oreskes N., Conway E.M., Upadek cywilizacji zachodniej. Spojrzenie z przyszłości, Warszawa 2018.
• Pietrzykowski T., Ludzkie, niezbyt ludzkie. Esej o podmiotowości prawnej i wyzwaniach XXI wieku, Katowice 2016.
• Sadowski R.F., Ekologia integralna [w:] Filozofia społeczna, cz. 2: Problemy i dyskusje, red. S. Janeczek, A. Starościc, Lublin 2022.
• Załuski W., Ewolucyjna filozofia prawa, Warszawa 2009.
• Załuski W., Ewolucyjna filozofia prawa [w:] Filozofia prawa. Normy i fakty, red. J. Hołówka, B. Dziobkowski, Warszawa 2020.
• Załuski W., Law and Evil: The Evolutionary Perspective, Cheltenham 2018.
• Zirk-Sadowski M., Wprowadzenie [w:] Prawo jako projekt przyszłości, red. P. Chmielnicki, D. Minich, Warszawa 2022.