Wybrane zagadnienia z zakresu wzajemnego stosunku odpowiedzialności karnej i administracyjnej

• Autorzy: Marek Mozgawa , Marek Kulik

Warianty tytułu

Selected Issues of the Relationship between Criminal and Administrative Liability

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Praca dotyczy zagadnienia wzajemnego stosunku odpowiedzialności karnej i administracyjnej. Autorzy porównują podstawowe cechy jednej i drugiej wskazując, że cechą obu jest operowanie dolegliwością, wymierzanej za naruszenie normy postępowania. Stawiają tezę, że słuszne byłoby, gdyby oba te rodzaje odpowiedzialności stanowiły różne jakości. Zauważają wszakże, że w praktyce istnieje tendencja do zastępowania odpowiedzialności karnej odpowiedzialnością administracyjną, która w tym przypadku pełni rolę odpowiedzialności karnej, a w każdym razie represyjnej. W procesie tym widzą wyraz tendencji do upraszczania typizacji. Uproszczenie to, typowe dla prawa karnego, w omawianym wypadku sięga tak daleko, że obejmuje także rezygnację z winy i zasad wymiaru kary, co jest trudne do zaakceptowania. Jednocześnie mając świadomość ekspansywnego rozwoju tej postaci odpowiedzialności uważają za trafne z jednej strony ograniczenie tego procesu, z drugiej objęcie przypadków odpowiedzialności karno-administracyjnej gwarancjami charakterystycznymi dla odpowiedzialności karnej. Autorzy nawiązują także do zagadnień zbiegu odpowiedzialności karnej z cywilną, wskazując kilka charakterystycznych przypadków zbiegów tej odpowiedzialności, wiążących się z brakiem korelacji pomiędzy jej poszczególnymi postaciami. (abstrakt oryginalny)

EN

The work discusses the relationship between criminal and administrative liability. The authors compare basic features of both types and indicate that what they have in common is the use of a hardship for the violation of a norm of conduct. They also come up with a thesis that it would be right if both types of liability were of different quality. However, they notice that in practice there is a tendency to substitute administrative liability for criminal liability and in such a case it plays the role of criminal liability and is repressive in nature. The authors see this process as an expression of a tendency to simplify the classification. This simplification, typical in criminal law, is so far-reaching in this case that it also includes renunciation of guilt and principles of penalty administration, which is difficult to approve of. At the same time, being aware of expansive development of this type of liability, they believe that on the one hand it is right to limit this process, and on the other hand cases of criminal-administrative liability should be subject to guarantees that are typical of criminal liability. The authors also make reference to the issues of a conjuncture of criminal and administrative liability and point out some characteristic cases of conjunctures connected with the lack of correlation between its particular types. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Odpowiedzialność karna; Prawo celne; Teoria prawa

EN

Criminal liability; Customs law; Law theory

• Czasopismo: Ius Novum
• Rocznik: 2016
• Tom: 10
• Numer: nr 3
• Strony: 31--63

Twórcy

autor

Marek Mozgawa

autor

Marek Kulik

Bibliografia

• Błachnio-Parzych A., Problem podwójnej karalności wykorzystania informacji poufnych przez tzw. insiderów pierwotnych, [w:] J. Jakubowska-Hara, C. Nowak, J. Skupiński (red.), Reforma prawa karnego. Propozycje i komentarze. Księga pamiątkowa Profesor Barbary Kunickiej-Michalskiej, Wyd. Scholar, Warszawa 2008, s. 33-39.
• Bojanowski E., Cofnięcie uprawnienia w przepisach prawa administracyjnego (kilka uwag), [w:] Podmioty administracji publicznej i prawne formy ich działania. Studia i materiały z konferencji jubileuszowej Profesora Eugeniusz Ochendowskiego, wyd. TNOiK, Toruń 2005, s. 45-60.
• Cieślak M., O węzłowych pojęciach związanych z sensem kary, "Nowe Prawo" 1969, nr 2, s. 205-220.
• Cieślak M., Prawo karne. Zarys systemowego ujęcia, Warszawa wyd. PWN 1995.
• Czarny-Drożdżejko E., Karna ochrona uczciwości i konkurencji, "Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnym" 1999, nr 2, s. 5-20.
• Czyżak M., Karnoadministracyjne, karnoskarbowe i quasi - karne formy odpowiedzialności podmiotów zbiorowych, "Wojskowy Przegląd Prawniczy" 2004, nr 11, s. 35-55.
• Daniluk P., Zbieg odpowiedzialności represyjnej za nieopłacenie składek na ubezpieczenia społeczne, [w:] P. Daniluk, P. Radziewicz (red.), Aktualne problemy konstytucyjne w świetle wniosków, pytań prawnych i skarg konstytucyjnych do Trybunału Konstytucyjnego, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2010, s. 551-558.
• Daniluk P., Idealny zbieg przestępstwa z wykroczeniem, [w:] P. Daniluk, M. Laskowska (red.), Aktualne problemy konstytucyjne w świetle wniosków, pytań prawnych i skarg konstytucyjnych do Trybunału Konstytucyjnego 2010-2012, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2013, s. 563-572.
• Daniluk P., Zbieg odpowiedzialności represyjnej za ten sam czyn wypełniający znamiona wykroczenia i przestępstwa, [w:] P. Daniluk, M. Laskowska (red.), Aktualne problemy konstytucyjne w świetle wniosków, pytań prawnych i skarg konstytucyjnych do Trybunału Konstytucyjnego 2010-2012, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2013, s. 573-586.
• Dziewięcka - Bokun L. Sankcja prawna w prawie administracyjnym, "Acta Universitatis Vratislaviensis" 1972, Prawo XXXVI, s. 32-45.
• Filipek J., Sankcja w prawie administracyjnym, "Państwo i Prawo" 1963, s. 873-881.
• Fill M., Charakter prawny administracyjnych kar pieniężnych, "Państwo i Prawo" 2009, z. 6, s. 63-75.
• Galińska-Rączy I., Opinia prawna na temat możliwości nowelizacji ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy w zakresie upoważnienia organów PIP do nakładania administracyjnych kar pieniężnych za "rażące naruszenia przepisów prawa pracy", "Zeszyty Prawnicze Biura Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu" 2010, z. 3, s. 155-1670.
• Gardocki L., Uproszczone formy penalizacji, "Państwo i Prawo" 1975, z 8-9, s. 62-75.
• Gardocki L., Typizacja uproszczona, "Studia Iuridica" 1982, t. X, s. 61-75.
• Hofmański P., Konwencja Europejska a prawo karne, Dom Organizatora, Toruń 1995.
• Jasudowicz T., Administracja wobec praw człowieka, wyd. Dom Organizatora, Toruń 1996.
• Jendrośka J., Koncepcja sankcji karnej w prawie administracyjnym, [w:] Z. Rybicki, M. Gromadzka- Grzegorzewska, M. Wyrzykowski (red.) Zbiór studiów z zakresu nauk administracyjnych poświęcony pamięci Profesora Jerzego Starościaka, PWN, Warszawa 1978, s. 121-135.
• Kępiński B. (red.), Prawo konkurencji, System Prawa Prywatnego, tom 15, CH Beck, Warszawa 2013
• Kłak C.P., Standard rzetelnego postępowania sądowego w sprawie karnej a europejski nakaz aresztowania - uwagi na tle Europejskiej Konwencji Paw Człowieka i Podstawowych Wolności, "Problemy Współczesnego Prawa Międzynarodowego, Europejskiego i Porównawczego" 2012, vol X, s. 170-185.
• Kmieciak Z., Charakter prawny orzeczeń w sprawach o naruszenie dyscypliny budżetowej a koncepcja sankcji administracyjnej, "Glosa" 1997, nr 11, s. 50-62.
• Kmieciak Z., Ogólne zasady prawa i postępowania administracyjnego, wyd. PWN, Warszawa 2000.
• Korczyński D., Zbieg odpowiedzialności administracyjno-karnej z innego rodzaju odpowiedzialnością represyjną, [w:] P. Jóźwiak, K. Opaliński (red.), Zbieg odpowiedzialności dyscyplinarnej z innego rodzaju odpowiedzialnością o charakterze represyjnym w służbach mundurowych, wyd. Wyższej Szkoły Policji, Piła 2014, s. 56-73.
• Kosikowski C., Ławicki T., Ochrona prawna konkurencji i zwalczanie praktyk monopolistycznych, wyd. PWN, Warszawa 1994.
• Kozłowska M., Uznaniowy charakter decyzji o wymierzeniu opłaty dodatkowej wydawanej przez ZUS, http://www.justitia.pl/article.php?sid=467, dostęp z 11 listopada 2014 r.
• Król-Bogomilska M., Kary pieniężne w prawie antymonopolowym, Warszawa, wyd. UW, 2001.
• Król-Bogomilska M., Kary pieniężne - główne kierunki ewolucji w okresie 20 lat rozwoju polskiego prawa antymonopolowego, "Europejski Przegląd Sądowy" 2010, nr 5, s. 5-14.
• Król-Bogomilska M., Z problematyki zbiegu odpowiedzialności karnej i administracyjnej - w świetle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, [w:] M. Płatek, M. Dziewanowska (red.), Wina i kara. Księga pamięci Profesor Genowefy Rejman, wyd. UW, Warszawa 2012, s. 56-77.
• Król-Bogomilska M., Penalizacja naruszeń prawa konkurencji w polskim systemie prawa - monolit czy hybryda, [w:] P. Kardas, T. Sroka, W. Wróbel (red.), Państwo prawa i prawo karne. Księga Jubileuszowa Profesora Andrzeja Zolla. Tom II, Wolters - Kluwer, Warszawa 2012, s. 1187-1218.
• Kruk E., Sankcja administracyjna, Wyd. UMCS, Lublin 2013.
• Kunicka-Michalska B., Marek A., The Legal and Practical Problems Posed by the Difference betweern Penal Law and Administrative Penal Law in Poland. Country Report for Congress of International Association of Penal Law (AIDP), "Revue Internationale de Droit Penal" 1998, vol. 59, s. 325-335.
• Kwaśnicka K., Odpowiedzialność administracyjna w prawie ochrony środowiska, Wolters - Kluwer, Warszawa 2011.
• Lewicki M., Pojęcie sankcji prawnej w prawie administracyjnym, "Państwo i Prawo" 2002, z. 8, s. 20-31.
• Lipiński A., Niektóre problemy prawa energetycznego, "Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego" 1998, nr 5, s. 3-15.
• Łabanowski M. [w:] J. Wańtoch-Rekowski (red.), Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych. Komentarz, Wyd. TNOiK, Toruń-Warszawa 2007.
• Łętowska E., Odpowiedzialność w aparacie administracyjnym, [w:] G. Schulze, J. Łętowski (red.), Prawo administracyjne i funkcjonowanie aparatu państwowego Polski i NRD, wyd. UWr, Wrocław 1981.
• Malanowski J., Pojęcie i koncepcje odpowiedzialności administracyjnoprawnej, [w:] M. Wierzbowski, J. Jagielski, A. Wiktorowska, E. Stefańska (red.) Współczesne zagadnienia prawa i procedury administracyjnej. Księga jubileuszowa dedykowana Prof. zw. dr. hab. Jackowi M. Langowi, Wolters - Kluwer, Warszawa 2009, s. 161-176.
• Michór A., Odpowiedzialność administracyjna w obrocie instrumentami finansowymi, wyd. Wolters - Kluwer, Warszawa, 2009.
• Niżnik-Dobosz I., Cel i funkcje sankcji administracyjnych, [w:] M. Stahl, R. Lewicka, M. Lewicki (red.), Sankcje administracyjne - blaski i cienie, CH BEck, Warszawa 2011, s. 120-146.
• Nowacki J., Tobor Z., Wstęp do prawoznawstwa, Wyd. PWN, Warszawa 1993.
• Nowak C., Prawo do rzetelnego procesu sądowego w świetle EKPC i orzecznictwa ETPC, [w:] P. Wiliński (red.), Rzetelny proces karny w orzecznictwie sądów polskich i międzynarodowych, Wolters Kluwer, Warszawa 2009, s. 95-145.
• Nowicki M.A., Wokół Konwencji Europejskiej. Krótki komentarz do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, Wolters Kluwer, Kraków 2006.
• Nowińska E., du Vall M., Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Komentarz, Lexis Nexis, Warszawa 2010.
• Oczkowski T., Delikty administracyjne jako szczególna forma represji publicznej. Próba określenia coraz większego znaczenia sankcji administracyjnych, [w:] T. Bojarski, A. Michalska- Warias, I. Nowikowski, K. Nazar-Gutowska, J. Piórkowska-Flieger, D. Firkowski (red.) Teoretyczne i praktyczne problemy współczesnego prawa karnego, Lublin, Wyd. UMCS 2011, s. 173-186.
• Oczkowski T., Problematyka deliktów administracyjnych rozważania o represji za naruszenie norm prawa administracyjnego, [w:] Marek A., Oczkowski T. (red.), Problem spójności prawa karnego z perspektywy jego nowelizacji, Warszawa Wyd. CH Beck 2011, s. 245-255.
• Orzeczenie ETPC z 8 czerwca 1976 r. w sprawie Engel i inni przeciwko Holandii (5100/71), LEX nr 80797.
• Orzeczenie ETPC z 25 sierpnia 1987 r. w sprawie Lutz przeciwko Niemcom (9912/82), LEX nr 81036.
• Orzeczenie ETPC z 22 maja 1990 r. w sprawie Weber przeciwko Szwajcarii (11034/84).
• Orzeczenie ETPC z 24 września 1997 r. w sprawie Garyfallou A.E.B.E przeciwko Grecji (18996/91), Lex nr 79585.
• Piaskowska O.M., Znaczenie rozstrzygnięć administracyjnych w procesie karnym, Warszawa Wolters Kluwer 2014.
• Postanowienie SN z 12 października2006 r. (III KK 58/06).
• Przybysz P., Funkcje sankcji administracyjnych, [w:] M. Stahl, R. Lewicka, M. Lewicki (red.), Sankcje administracyjne, Warszawa CH Beck 2011, s. 160-174.
• Radecki W., Kilka uwag o zastępowaniu odpowiedzialności karnej odpowiedzialnością administracyjną, [w:] M. Bojarski (red.) Współczesne problemy nauk penalnych. Zagadnienia wybrane, Wrocław, wyd. U.Wr. 1994, s. 21-35.
• Radecki W., Prawo do sądu podmiotu obwinionego o delikt administracyjny, [w:] J. Skupiński (red.), Standardy praw człowieka a polskie prawo karne, Warszawa 1995, s. 71-80.
• Radecki W., Kary pieniężne w polskim prawie karnym. Czy nowy rodzaj odpowiedzialności prawnej? "Przegląd Prawa Karnego" 1996, nr 14-15, s. 5-18.
• Radecki W., Odpowiedzialność prawna w ochronie środowiska, Wyd. Prawnicze, Warszawa 2002.
• Radecki W., Przepisy karne o zapobieganiu i naprawie szkód w środowisku w ujęciu prawnoporównawczym (Polska, Słowacja, Czechy), "Prokuratura i Prawo" 2009, nr 1, s. 5-19.
• Radecki W., Opłaty i kary pieniężne w ochronie środowiska, wyd. Difin, Warszawa 2009.
• Radecki W., Zastępowanie odpowiedzialności karnej odpowiedzialnością administracyjną na przykładzie prawnej ochrony środowiska, [w:] A. Michalska-Warias, I. Nowikowski, J. Piórkowska- Flieger (red.), Teoretyczne i praktyczne problemy współczesnego prawa karnego. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Tadeuszowi Bojarskiemu, Lublin 2011, s. 531-549.
• Radecki W., Materialna treść czynów zabronionych pod groźbą kary pieniężnej (na przykładach z dziedziny ochrony środowiska), [w:] P. Kardas, T. Sroka. W. Wróbel (red.) Państwo prawa i prawo karne. Księga jubileuszowa Profesora Andrzeja Zolla, t. II, Warszawa Wolters Kluwer 2012, s. 463-475.
• Rogalski M., Odpowiedzialność karna a odpowiedzialność administracyjna, "Ius Novum" 2014, nr specjalny, s. 66-80.
• Sikora P., Sankcja karna jako instytucja prawa administracyjnego - rozważania teoretyczno- -prawne, [w:] Z. Niewiadomski, Z. Cieślak (red.), Prawo do dobrej administracji, Warszawa, wyd. UKSW 2003, s. 340-351.
• Skoczylas A., Sankcje administracyjne jako środek nadzoru nad rynkiem kapitałowym, [w:] M. Stahl, R. Lewicka, M. Lewicki (red.), Sankcje administracyjne - blaski i cienie, Warszawa CH Beck 2011, s. 313-326.
• Skupiński J., Odpowiedzialność podmiotów zbiorowych na tle polskiej ustawy z dnia 28 października 2002 r. (próba zarysu problematyki), [w:] M. Płachta (red.), Aktualne problemy prawa i procesu karnego. Księga ofiarowana profesorowi Janowi Grajewskiemu, wyd. U.Gd., Gdańsk 2003, s. 365-381.
• Stahl M., Sankcje administracyjne - problemy węzłowe, [w:] M. Stahl, R. Lewicka, M. Lewicki (red.), Sankcje administracyjne - blaski i cienie, Warszawa, CH Beck 2011, s. 5-21.
• Stankiewicz R., Administracyjne kary pieniężne w prawie energetycznym (wybrane zagadnienia), [w:] M. Płatek, M. Dziewanowska (red.), Wina i kara. Księga pamięci Profesor Genowefy Rejman, Warszawa wyd. UW, 2012, s. 43-56.
• Starzyński P., Idealny zbieg odpowiedzialności karnej i administracyjnej - standard sankcji karnych i administracyjnych, [w:] S. Pikulski, M. Romańczuk-Grącka (red.) Granice kryminalizacji i penalizacji, wyd. ElSet, Olsztyn 2013, s. 458-472.
• Szewc A., Naruszenie własności przemysłowej, Lexis Nexis, Warszawa 2003.
• Szumiło-Kulczycka D., Prawo administracyjno-karne, czy nowa dziedzina prawa?, "Państwo i Prawo" 2004, z. 9, s. 5-15.
• Szumiło-Kulczycka D., Prawo administracyjno-karne, Kraków, Wolters - Kluwer 2004.
• Szpunar A., Czyny niedozwolone w kodeksie cywilnym, "Studia Cywilistyczne" 1970, t. XV, s. 22-47.
• Szwaja J. (red.), Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Komentarz, Warszawa CH Beck 2013.
• Szydło M., Charakter i struktura prawna administracyjnych kar pieniężnych, "Studia Prawnicze" 2003, nr 4, s. 125-140.
• Ślebzak K., Glosa do wyroku SA w Warszawie z 30 czerwca 2004 r., III AUa 1422/03, "Orzecznictwo Sądów Polskich" 2005, nr 7-8, poz. 89.
• Ślebzak K., Prawna charakterystyka opłat dodatkowych wymierzanych na podstawie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, "Państwo i Prawo" 2007, z. 1, s. 88-99.
• Ušak M., Kary pieniężne i kary finansowe w ramach nadzoru bankowego, [w:] E. Fojcik-Mastalska, E. Rutkowska-Tomaszewska (red.) Bezpieczeństwo rynku finansowego, wyd. Prawna i Ekonomiczna Biblioteka Cyfrowa, Wrocław 2010, s. 127-142.
• Wajda P., Sankcje administracyjne jako mechanizm zabezpieczający realizację obowiązków informacyjnych w toku oferty publicznej papierów wartościowych na rynek giełdowy, [w:] M. Stahl, R. Lewicka, M. Lewicki (red.), Sankcje administracyjne - blaski i cienie, CH Beck, Warszawa 2011, s. 389-403.
• Waltoś S., Konsekwencje prawne zbiegu znamion przestępstwa i wykroczenia w czynie społecznie niebezpiecznym, "Państwo i Prawo" 1970, z. 11, s. 695-706.
• Wierzbowski M., Opinia o projekcie ustawy "Przepisy ogólne prawa administracyjnego", http:// www.rpo.gov.pl/pliki/12664874740.pdf [dostęp: 31.07.2014].
• Wincenciak M., Sankcje w prawie administracyjnym i procedura ich wymierzania, Wolters - Kluwer, Warszawa 2008.
• Wojciechowski P., Z problematyki odpowiedzialności administracyjnej i karnej w prawie żywnościowym, "Przegląd Prawa Rolnego" 2011, nr 1 (8), s. 67-86;
• Wojtyczek K., Zasada wyłączności ustawy w sferze prawa represyjnego. Uwagi na gruncie Konstytucji RP, "Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych" 1999, z. 1, s. 60-75.
• Wróbel W., Zakaz podwójnej karalności i zasada ne bis in idem w obszarze przestępstw, wykroczeń oraz deliktów administracyjnych - wybrane zagadnienia, [w:] J. Godyń, M. Hudzik, L.K. Paprzycki (red.), Zagadnienia prawa dowodowego, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2011, s. 142-152.
• Wyrok NSA z 6 października 2009 r. (II GSK 53/2009), Lex Polonica nr 2118049.
• Wyrok SA w Katowicach z 8 września 2004 r. (III AUa 570/03), http://www.lexlege.pl/orzeczenie/ 179390/iii-aua-570-03-wyrok-sadu-apelacyjnego-w-katowicach/ [dostęp: 14.11.2014].
• Wyrok SA w Lublinie z 22 sierpnia 2006 r. (III AUa 1745/05) OSA 2008, z. 7, poz. 18.
• Wyrok SA w Warszawie z 30 czerwca 2004 r. (III AUa 1422/03), OSP 2005, z. 7-8, poz. 89.
• Wyrok SN z 6 stycznia 1999 r. (III RN 99/98), OSNP 2000 nr 5, poz. 194.
• Wyrok SN z 20 maja 2004 r. (II UK 403/03), OSNP 2005, z. 3, poz. 44.
• Wyrok SN z 18 stycznia 2008 r. (II UK 98/07), OSNP 2009, z 5-6, poz. 73.
• Wyrok SN z 17 grudnia 2008 r. (I KZP 27/08), OSNKW 2009, z. 1, poz. 1.
• Wyrok TK z 29 kwietnia 1998 r. (K 17/97), OTK Z.U. 1998; z. 3, poz. 30.
• Wyrok TK z 27 kwietnia 1999 r. (P 7/98), OTK 1999, nr 4, poz. 72.
• Wyrok TK z 30 listopada 2004 r. (SK 31/04), OTK ZU nr 10/A/2004, poz. 110.
• Wyrok TK z 4 września 2007 r. (P43/06), OTK - A 2007, z. 8, poz. 95.
• Wyrok TK z 14 października 2009 r. (Kp 4/09), OTKZU 2009A nr 9, poz. 134.
• Wyrok TK z 18 listopada 2010 r. (P29/09) Dz.U. Nr 225, poz. 1474.
• Zacharzewski K., Prawo giełdowe, CH Beck, Warszawa 2010.
• Zdyb M., Sieradzka M. (red.), Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Komentarz, Wolters - Kluwer, Warszawa 2011.
• Żółtek S., Prawo karne gospodarcze w aspekcie zasady subsydiarności, wyd. CH Beck, Warszawa 2009.