Potencjał instytucjonalnych form dodatkowego oszczędzania w zakresie zwiększenia dochodów emerytów w Polsce

• Autorzy: Piotr Russel

Warianty tytułu

Potential of Institutional Forms of Additional Saving to Increase the Income of Pensioners in Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W pierwszej części artykułu dokonano przeglądu wybranych badań dotyczących rozwoju dobrowolnych form dodatkowego oszczędzania na emeryturę w Polsce. W dalszej części przedstawiono znaczenie dobrowolnych oszczędności emerytalnych z perspektywy indywidualnej w kontekście prognozowanej malejącej stopy zastąpienia z systemu powszechnego. Ze względu na ograniczenia co do rozmiaru artykułu pominięto kwestię znaczenia tych oszczędności z perspektywy makroekonomicznej, która również jest bardzo istotna, ponieważ Polska należy do grupy państw UE o najniższej stopie oszczędności gospodarstw domowych. W głównej części artykułu dokonano analizy upowszechnienia istniejących form dobrowolnego oszczędzania na emeryturę oraz ich potencjału w zakresie podniesienia stopy zastąpienia z bazowego systemu powszechnego. Autor ma świadomość, że środki gromadzone w każdej z dostępnych form instytucjonalnego oszczędzania nie zapewnią świadczenia dożywotniego, jakie gwarantuje emerytura z systemu powszechnego (ZUS), niemniej zasadne jest przeprowadzenie badania, czy środki te umożliwią zapewnienie odpowiedniej wysokości dochodów emerytów np. w prognozowanym przez Główny Urząd Statystyczny (GUS) średnim dalszym trwaniu życia. Jeśli odpowiedź na to pytanie okazałaby się negatywna, to zasadne byłoby również określenie pożądanej stopy dodatkowych oszczędności w relacji do dochodów oszczędzającego w okresie aktywności zawodowej. Do przeprowadzenia analizy wykorzystano m.in. publikowane cyklicznie dane Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego (UKNF) o poszczególnych formach dodatkowego oszczędzania, dane GUS, ZUS oraz akty prawne regulujące poszczególne formy oszczędzania. W podsumowaniu zawarto wnioski oraz rekomendacje wynikające z przeprowadzonej analizy. (fragment tekstu)

EN

The article explores the degree of popularisation of the voluntary pension system in Poland and examines the popularity of the existing forms of savings. The aim of the article is also to try to answer the question which of the existing forms of additional saving offer the greatest chance of enhancing the income adequacy of pensions by increasing the low replacement rates that can be expected from the general basic system. The paper begins with a review of selected studies on the development of voluntary forms of additional saving for retirement in Poland. In the next section the author addresses the issue of voluntary retirement savings from an individual perspective in the context of the forecast declining replacement rate. The third section focuses on an analysis of the dissemination of the existing forms of voluntary saving for retirement and their potential to increase the income of pensioniers in Poland. The conducted analysis proved that the degree of popularisation of additional forms of saving for retirement in Poland is still low, although the greatest potential for its increase should be seen in the development of employee capital plans (pracownicze plany kapitałowe, PPK). (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Pracownicze Programy Emerytalne (PPE); Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK); Indywidualne Konta Emerytalne (IKE); Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego (IKZE); Oszczędności emerytalne

EN

Employee pension programmes; Occupational Pension Schemes; Individual Retirement Arrangements (IRA); Individual Pension Security Account; Retirement savings

• Czasopismo: Studia BAS
• Rocznik: 2022
• Numer: nr 4 (72) System emerytalny w Polsce
• Strony: 73--101

Twórcy

autor

Piotr Russel

• Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

Bibliografia

• Cichowicz E., Rutecka-Góra J., Świadomość Polaków dotycząca dodatkowego oszczędzania na starość - próba oceny oraz identyfikacja niezbędnych działań, "Problemy Polityki Społecznej. Studia i dyskusje" 2017, t. 38, nr 3.
• Czy pandemia zmieniła podejście Polaków do świadomości finansowej? Polaków wiedza własna - raport specjalny, 2021, https://www.santanderconsumer.pl/gfx/santander/userfiles/_public/aktualnosci/raporty/raport_pww_edukacja_finansowa.pdf.
• Dodatkowy system emerytalny w Polsce - diagnoza i rekomendacje zmian, red. J. Rutecka, Towarzystwo Ekonomistów Polskich, Warszawa 2014.
• European Commission, The 2021 Ageing Report. Economic & Budgetary Projections for the EU Member States (2019-2070), Luxembourg 2021.
• Fundusze zdefiniowanej daty remedium na wahania cyklu koniunkturalnego w przypadku PPK, PFR Portal PPK, https://www.mojeppk.pl/aktualnosci/FZD_remedium_na_wahania_cyklu_koniunkturalnego_w_przypadku_ppk_karpacz22.html.
• Gołębiowski G., Russel P., Pracownicze plany kapitałowe a bezpieczeństwo finansowe Polaków, "Studia Ekonomiczne" 2018, nr 358.
• Gołębiowski G., Russel P., Winding up of Open Pension funds (OFE-s) in the Context of Poland's Fiscal Situation, "Optimum. Economic Studies" 2020, nr 3(101), https://doi.org/10.15290/oes.2020.03.101.03.
• Gołębiowski G., Russel P., Zmiany w systemie emerytalnym a bezpieczeństwo finansowe Polaków [w:] Rozwój nauki o finansach. Stan obecny i pożądane kierunki jej ewolucji, red. J. Ostaszewski, E. Kosycarz, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa 2014.
• Jakubowski S., Świadczenia z pracowniczych planów kapitałowych, "Rozprawy Ubezpieczeniowe" 2019, nr 2(32).
• Jedynak T., Wykluczenie emerytalne z dodatkowej części polskiego systemu emerytalnego - analiza skali i zasięgu zjawiska, "Ubezpieczenia Społeczne. Teoria i praktyka" 2020, nr 3, https://doi.org/10.19195/2658-1310.27.2.1.
• Jedynak T., Kawiński M., Kowalczyk-Rólczyńska P., Pieńkowska-Kamieniecka S., Powody niskiego uczestnictwa w PPK, "Biuletyn Izby Gospodarczej Towarzystw Emerytalnych" 2021, nr 23.
• Kłos B., Europejskie systemy emerytalne - stan i perspektywy, "Analizy BAS" 2011, nr 5(49).
• Kołek A., Sobolewski O., Stopa zastąpienia - czy Polska spełnia standardy Międzynarodowej Organizacji Pracy?, Instytut Emerytalny, Warszawa 2021.
• Marcinkiewicz E., Uwarunkowania rozwoju dobrowolnych programów emerytalnych. Perspektywa makro- i mikroekonomiczna, Monografie Politechniki Łódzkiej, Łódź 2018.
• Obwieszczenie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 21 stycznia 2021 r. w sprawie przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, włącznie z wypłatami z zysku, w czwartym kwartale 2020 r., https://stat.gov.pl/sygnalne/komunikaty-i-obwieszczenia/lista-komunikatow-i-obwieszczen/obwieszczenie-w-sprawie-przecietnego-miesiecznego-wynagrodzenia-w-sektorze-przedsiebiorstw-wlacznie-z-wyplatami-z-zysku-w-czwartym-kwartale-2020-roku,58,29.html.
• Pensions at a Glance 2021. OECD and G20 Indicators, OECD Publishing, Paris 2021, https://doi.org/10.1787/ca401ebd-en.
• Pieńkowska-Kamieniecka S., Kowalczyk-Rólczyńska P., Rutecka-Góra J., Wpływ poziomu wiedzy o ubezpieczeniach społecznych na dodatkowe oszczędzanie na emeryturę w Polsce, "Wiadomości Ubezpieczeniowe" 2021, nr 4, https://doi.org/10.33995/wu2021.4.6.
• Russel P., Demografia a powszechny system emerytalny [w:] Przemiany demograficzne i ich społeczno-ekonomiczne konsekwencje, red. B. Kłos, P. Russel, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2016.
• Russel P., Zmiany w systemie zabezpieczenia emerytalnego a deficyt i dług publiczny w Polsce, "Studia i Prace Kolegium Zarządzania i Finansów" 2012, nr 114.
• Urząd Komisji Nadzoru Finansowego, Indywidualne konta emerytalne i indywidualne konta zabezpieczenia emerytalnego w 2013 r., Warszawa 2014.
• Urząd Komisji Nadzoru Finansowego, Indywidualne konta emerytalne i indywidualne konta zabezpieczenia emerytalnego w 2014 r., Warszawa 2015.
• Urząd Komisji Nadzoru Finansowego, Indywidualne konta emerytalne i indywidualne konta zabezpieczenia emerytalnego w 2015 r., Warszawa 2016.
• Urząd Komisji Nadzoru Finansowego, Indywidualne konta emerytalne i indywidualne konta zabezpieczenia emerytalnego w 2016 r., Warszawa 2017.
• Urząd Komisji Nadzoru Finansowego, Informacje liczbowe o rynku IKZE za 2017 rok.
• Urząd Komisji Nadzoru Finansowego, Informacje liczbowe o rynku IKZE za 2018 rok.
• Urząd Komisji Nadzoru Finansowego, Informacje liczbowe o rynku IKZE za 2019 rok.
• Urząd Komisji Nadzoru Finansowego, Informacje o IKZE według stanu na 31 grudnia 2020 roku.
• Urząd Komisji Nadzoru Finansowego, Informacja o stanie rynku emerytalnego w Polsce na koniec 2021 r., Warszawa 2022.
• Urząd Komisji Nadzoru Finansowego, Pracownicze Programy Emerytalne w 2018 roku, Warszawa 2019.
• Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Emerytury i renty przyznane w 2021 r., Warszawa 2022.
• Informacja Rady Ministrów dla Sejmu RP o skutkach obowiązywania ustawy z dnia 25 marca 2011 r. o zmianie niektórych ustaw związanych z funkcjonowaniem systemu ubezpieczeń społecznych (Dz.U. poz. 398, z późn. zm.) oraz ustawy z dnia 6 grudnia 2013 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z określeniem zasad wypłaty emerytur ze środków zgromadzonych w otwartych funduszach emerytalnych (Dz.U. poz. 1717), Sejm IX kadencji, druk nr 2789.
• Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1238 z dnia 20 czerwca 2019 r. w sprawie ogólnoeuropejskiego indywidualnego produktu emerytalnego (OIPE) (Dz.Urz. UE L 198).
• Rządowy projekt ustawy o pracowniczych planach kapitałowych, Sejm VIII kadencji, druk nr 2811.
• Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o indywidualnych kontach emerytalnych oraz indywidualnych kontach zabezpieczenia emerytalnego (Dz.U. 2022, poz. 1792).
• Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o pracowniczych programach emerytalnych (Dz.U. 2021, poz. 2139, ze zm.).
• Ustawa z dnia 6 grudnia 2013 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z określeniem zasad wypłaty emerytur ze środków zgromadzonych w otwartych funduszach emerytalnych (Dz.U. 2013, poz. 1717).
• Ustawa z dnia 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych (Dz.U. 2020, poz. 1342, ze zm.).
• Eurostat, https://ec.europa.eu/.
• Główny Urząd Statystyczny, https://stat.gov.pl.
• Komisja Nadzoru Finansowego, https://www.knf.gov.pl/.
• Polski Fundusz Rozwoju Portal PPK, https://www.mojeppk.pl.
• Zakład Ubezpieczeń Społecznych, https://www.zus.pl/.

Identyfikatory

DOI

https://doi.org/10.31268/StudiaBAS.2022.28