Administracja szkolnictwa powszechnego i średniego w II Rzeczypospolitej

• Autorzy: Wiesław Sieciński

Warianty tytułu

The Administration of Primary and Secondary Education in the Second Polish Republic

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 r. wzrosło zainteresowanie społeczne sprawami oświaty i wychowania. Odziedziczone po państwach zaborczych systemy edukacji wymagały ujednolicenia na terenie całego państwa. Powszechne było przeświadczenie, że w odrodzonym państwie polskim niezbędne są podstawowe akty rządowe likwidujące dotychczasowe zróżnicowanie dzielnicowe i zapewniające zwartą oraz jednolitą organizację szkolnictwa i oświaty w całym kraju. Kierownictwo administracją szkolnictwa należało do ministra wyznań religijnych i oświecenia publicznego. Dla celów administracji szkolnej kraj został podzielony na 10 okręgów szkolnych z kuratorami na czele. Okręgi dzieliły się na obwody szkolne pod kierownictwem inspektorów szkolnych. Odziedziczone po państwach zaborczych systemy edukacji zostały ostatecznie ujednolicone na mocy ustawy w 1932 r. Przeprowadzona reforma podzieliła szkoły na powszechne, średnie i wyższe. Ze względu na źródło finansowania wyróżniono szkoły publiczne i prywatne. Zasadę stanowić miało siedmioletnie nauczanie w zakresie szkoły powszechnej. Jednak w celu zakwalifikowania istniejących szkół do nowego modelu organizacyjnego wprowadzono trójstopniowy podział szkół powszechnych, na szkoły realizujące: - program elementarny (klasy I-IV), - program wyższy (klasy I-VI), - program pełny (7 klas). Na średnie szkolnictwo ogólnokształcące składać miały się po reformie 4-letnie gimnazja oraz jako szczebel wyższy - 2-letnie licea. Do gimnazjum przyjmowano (po złożeniu egzaminu) uczniów, którzy ukończyli 6 klas szkoły powszechnej. Po ukończeniu gimnazjum i zdaniu egzaminu wstępnego można było kontynuować naukę w liceum, po której ukończeniu możliwe było przystąpienie do egzaminu dojrzałości, a następnie podjęcie studiów w szkole wyższej. Ustawa z 1932 r. umożliwiła zorganizowanie na analogicznych zasadach szkół zawodowych. (abstrakt oryginalny)

EN

After Poland had regained its independence in 1918 the social interests in education and upbringing started to grow significantly. The school systems inhereted from the states during the times of partioned Poland needed to be unified in the whole country. The general opinion was that some basic legislative acts are required in the newly independent Republic of Poland to eliminate the differences between the regions and to provide a cohesive and uniform organisation of schools and education in the whole country. The Minister of Religious Confessions and Public Education was in charge of the educational administration. In order to be able to supervise the educational administration the country was divided into ten school provinces supervised by province superintendents. The school provinces were divided into districts adminstrated by district superintendents. All the school systems inhereted from the time of the partioned Poland were unified by a legislative act of 1932. According to the reform implemented there were primary schools, secondary schools and higher schools. In terms of financing education the schools were public and private. The base was the seven-year primary education. However, to be able to classify the schools of that time according to the new organisational model it was necessary to implement a three stage structure of primary schools. The schools were divided into three stages teaching the following curriculums: - primary curriculum (classes I - IV), - higher curriculum (classes I - VI), - complete curriculum (7 classes). The reform of the secondary education introduced middle schools lasting four years and upper-secondary schools lasting two years. A prerequisite for pupils to be admitted to middle schools was a successful completion of the six-year primary school (and passing an examination). After completing a middle school and passing an entrance examination pupils were entitled to continue the education at secondary schools. The completion of the secondary education entitled them to take the Matura examination and then to apply for a place at a higher school. The Law of 1932 also enabled to organise vocational schools under similar terms (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Szkolnictwo państwowe; Administracja publiczna; Historia

EN

State education; Public administration; History

• Czasopismo: Studia Administracyjne
• Rocznik: 2018
• Numer: nr 10
• Strony: 157--167

Twórcy

autor

Wiesław Sieciński

• Uniwersytet Szczeciński

Bibliografia

• Araszkiewicz F.W., Ideały wychowawcze Drugiej Rzeczypospolitej, PWN, Warszawa 1978.
• Araszkiewicz F.W., Szkoła średnia ogólnokształcąca w Polsce w latach 1918-1932, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo PAN, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1972.
• Bardach J., Leśnodorski B., Pietrzak M., Historia ustroju i prawa polskiego, Lexis Nexis, Warszawa 2005.
• Falski M., Fragmenty prac z zakresu oświaty 1900-1944, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo PAN, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1974.
• Historia wychowania. Wiek XX, red. J. Miąso, PWN, Warszawa 1984.
• Malec D., Malec J., Historia administracji nowożytnej, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1996.
• Malec J., Malec D., Historia administracji i myśli administracyjnej, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2000.
• Pęcherski M., Świątek M., Organizacja oświaty w Polsce w latach 1917-1969. Podstawowe akty prawne, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1972.
• Suchodolski B., Edukacja narodu 1918-1968, Wiedza Powszechna, Warszawa 1970.
• Trzebiatowski K., Szkolnictwo powszechne w Polsce w latach 1918-1932, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo PAN, Wrocław-Warszawa-Kraków 1970.
• Witkowski W., Historia administracji w Polsce 1764-1989, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007.
• Wroczyński R., Dzieje oświaty polskiej, t. 2: 1795-1945, Wydawnictwo Edukacyjne "Żak", Warszawa 1996.

Identyfikatory

DOI

10.18276/sa.2018.10-11