Formalne i nieformalne zabezpieczenie emerytalne - postawy i oczekiwania Polaków wobec zmian demograficznych, społecznych i ekonomicznych. Kontekst europejski

• Autorzy: Sylwia Pieńkowska-Kamieniecka , Damian Walczak

Warianty tytułu

Formal and Informal Retirement Security - Poles' Attitudes and Expectations in the Face of Demographic, Social and Economic Changes. European Context

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem artykułu jest omówienie znaczenia formalnych i nieformalnych źródeł zabezpieczenia emerytalnego Polaków wobec aktualnych zmian ekonomicznych, społecznych i demograficznych. Przez źródła formalne jest rozumiane instytucjonalne zabezpieczenie emerytalne (uregulowane prawnie), natomiast jako źródło nieformalne będzie rozpatrywane przede wszystkim wsparcie rodziny (tzw. naturalne zabezpieczenie emerytalne). W artykule najpierw przeanalizowano podejście Polaków do oszczędzania i czynniki determinujące oszczędzanie (w tym o charakterze międzypokoleniowym), a w następnej kolejności poszukiwano odpowiedzi na pytanie, czy Polacy oczekują od państwa podjęcia działań w celu wyrównywania dochodów w społeczeństwie (w trakcie całego życia) i jak ta sytuacja wygląda z perspektywy obywateli innych państw europejskich. Istotne badawczo było przede wszystkim poznanie, na kogo - wobec coraz niższych świadczeń z publicznego systemu emerytalnego - liczą Polacy w zakresie zabezpieczenia finansowego w okresie starości, jaka jest w tym rola państwa oraz rodziny, w szczególności dzieci jako osób potencjalnie jeszcze aktywnych zawodowo.(fragment tekstu)

EN

The aim of the article is to discuss the importance of formal and informal sources of retirement security of Poles in the face of current economic, social and demographic changes. Formal sources are understood as the institutional pension security (regulated by law), while the informal source will be primarily considered to be family support (the so-called natural pension security). Following the introduction, the first section shows demographic trends in Poland and refers to pension security from the public pension system. The second section presents data sources and research methods used in the article. The third section shows the results of research on planned protection in old age. The fourth part discusses and concludes the results of the study. The research shows that not many Poles save for old age, counting on the support of the state and children. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Emerytury; System emerytalny; Demografia; Ludzie starsi

EN

Pensions; Pension schemes; Demography; Elderly people

• Czasopismo: Studia BAS
• Rocznik: 2022
• Numer: nr 4 (72) System emerytalny w Polsce
• Strony: 123--142

Twórcy

autor

Sylwia Pieńkowska-Kamieniecka

• Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

autor

Damian Walczak

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

Bibliografia

• Barrientos A., Gorman M., Heslop A., Old Age Poverty in Developing Countries: Contributions and Dependence in Later Life, "World Development" 2003, t. 31, nr 3, https://doi.org/10.1016/S0305-750X(02)00211-5.
• Bernasek A., Shwiff S., Gender, Risk and Retirement, "Journal of Economic Issues" 2001, t. 35, nr 2, https://doi.org/10.1080/00213624.2001.11506368.
• Bielawska K., Economic Activity of Polish Pensioners in the Light of Quantitative Research. Equilibrium, "Quarterly Journal of Economics and Economic Policy" 2019, t. 14, nr 1, https://doi.org/10.24136/eq.2019.007.
• Brukwicka I., Dudzik I., The Consequences of Ageing for the Polish Economy, "VUZF Review" 2021, t. 4, nr 6, https://doi.org/10.38188/2534-9228.21.4.17.
• Buchholtz S., Chłoń-Domińczak A., Góra M., The Polish NDC Scheme: Success in the Face of Adversity, "Social Protection & Jobs" 2019, nr 1904.
• Buszko M., Krupa D., Walczak D., Rynek finansowy wobec starzejącego się społeczeństwa, "Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu" 2016, nr 437, https://doi.org/10.15611/pn.2016.437.08.
• Clark R.L., d'Ambrosio M.B., McDermed A.A., Sawant K., Retirement Plans and Saving Decisions: The Role of Information and Education, "Journal of Pension Economics & Finance" 2006, t. 5, nr 1, https://doi.org/10.1017/S1474747205002271.
• Clarke M., Heaton M., Israelsen C., Eggett D., The Acquisition of Family Financial Roles and Responsibilities, "Family and Consumer Sciences Research Journal" 2005, t. 33, nr 4, https://doi.org/10.1177/ 1077727x04274117.
• Dangol J., Maharjan S., Parental and Peer Influence on the Saving Behavior of the Youth, "International Research Journal of Management Science" 2018, nr 3, https://doi.org/10.3126/irjms.v3i0.28035.
• European Commission, The 2021 Ageing Report. Economic & Budgetary Projections for the EU Member States (2019-2070), "Institutional Paper" 2021, nr 148, https://doi.org/10.2765/84455.
• European Social Survey European Research Infrastructure (ESS ERIC). (2021). ESS9 - integrated file, edition 3.1, Sikt - Norwegian Agency for Shared Services in Education and Research, https://doi.org/10.21338/ESS9E03_1.
• Fargues P., The Demographic Benefit of International Migration: Hypothesis and Application to the Middle Eastern and North African Contexts, "Policy Research Working Papers" 2006, nr 4050, https://doi.org/10.1596/1813-9450-4050.
• Fisher P.J., Gender Differences in Personal Saving Behaviors, "Journal of Financial Counseling and Planning" 2010, t. 21, nr 1.
• Franaszek J., Systemy emerytalne a rozrodczość, "Ekonomista" 2012, nr 5.
• Griffin B., Loh V., Hesketh B., Age, Gender, and the Retirement Process [w:] The Oxford Handbook of Retirement, red. M. Wang, Oxford University Press, Oxford 2013.
• Grinstein-Weiss M., Spader J.S., Yeo Y.H., Key C.C., Freeze E.B., Loan Performance Among Low-income Households, "Social Work Research" 2012, t. 36, nr 4, https://doi.org/10.1093/swr/svs016.
• Hajdu G., Perceived Income Inequality and Subjective Social Status in Europe, "GLO Discussion Paper" 2021, nr 926, https://www.econstor.eu/bitstream/10419/240434/1/GLO-DP-0926.pdf.
• Harper S., Economic and Social Implications of Aging Societies, "Science" 2014, t. 346, nr 6209, https://doi.org/10.1126/science.1254405.
• Hauff J.C., Carlander A., Gärling T., Nicolini G., Retirement Financial Behaviour: How Important is Being Financially Literate?, "Journal of Consumer Policy" 2020, t. 43, nr 3, https://doi.org/10.1007/s10603-019-09444-x.
• Hinrichs K., Recent Pension Reforms in Europe: More Challenges, New Directions. An Overview, "Social Policy and Administration" 2021, t. 55, nr 3, https://doi.org/10.1111/spol.12712.
• Hira T.H., Rock W.L., Loibl C., Determinants of Retirement Planning Behaviour and Differences by Age, "International Journal of Consumer Studies" 2009, t. 33, nr 3, https://doi.org/10.1111/j.1470-6431.2009.00742.x.
• Inzlicht M., Schmeichel B.J., What is Ego Depletion? Toward a Mechanistic Revision of the Resource Model of Self-Control, "Perspectives on Psychological Science" 2012, t. 7, nr 5, https://doi.org/10.1177/1745691612454134.
• Lunt P.K., Livingstone S.M., Psychological, Social and Economic Determinants of Saving: Comparing Recurrent and Total Savings, "Journal of Economic Psychology" 1991, t. 12, nr 4, https://doi.org/10.1016/0167-4870(91)90003-C.
• Lusardi A., Mitchell O.S., Financial Literacy and Retirement Planning in the United States, "Journal of Pension Economics & Finance" 2011, t. 10, nr 4, https://doi.org/10.1017/S147474721100045X.
• Lynch J., Age in the Welfare State: The Origins of Social Spending on Pensioners, Workers, and Children, Cambridge University Press, New York 2006, https://doi.org/10.1017/CBO9780511606922.
• Murray C.J.L., Population and Fertility by Age and Sex for 195 Countries and Territories, 1950-2017: A Systematic Analysis for the Global Burden of Disease Study 2017, "The Lancet" 2018, t. 392, nr 10159, https://doi.org/10.1016/S0140-6736(18)32278-5.
• Nenkov G.Y., Inman J.J., Hulland J., Considering the Future: The Conceptualization and Measurement of Elaboration on Potential Outcomes, "Journal of Consumer Research" 2007, t. 35, nr 1, https://doi.org/10.1086/525504.
• Nikolova H., Lamberton C., Haws K.L., Haunts or Helps from the Past: Understanding the Effect of Recall on Current Self-Control, "Journal of Consumer Psychology" 2015, t. 26, nr 2, https://doi.org/10.1016/j.jcps.2015.06.011.
• Pieńkowska-Kamieniecka S., Diagnosis of the Behavioural Basis of Decisions Made in the Area of Pension Provision and Application in Stimulating Additional Savings for Old Age, "Ubezpieczenia Społeczne. Teoria i praktyka" 2019, nr 3, https://doi.org/10.32088/0000_8.
• Pieńkowska-Kamieniecka S., Rutecka-Góra J., Kowalczyk-Rólczyńska P., Hadryan M., Readability, Efficiency and Costliness of Individual Retirement Products in Poland, "Quarterly Journal of Economics and Economic Policy" 2021, t. 16, nr 1, https://doi.org/10.24136/eq.2021.002.
• Pleśniak A., Konsekwencje przemian demograficznych w świetle adekwatności i stabilności systemów emerytalnych, "Studia Ekonomiczne" 2014, nr 167 [Polityka społeczna wobec przemian demograficznych].
• Polakowski M., Społeczne i ekonomiczne konsekwencje starzenia się społeczeństw a główne kierunki reform systemów emerytalnych w Europie, "Studia BAS" 2012, nr 2(30) [Starzenie się społeczeństwa polskiego, red. G. Ciura, W. Zgliczyński].
• Preston S.H., Stokes A., Sources of Population Aging in More and Less Developed Countries, "Population and Development Review" 2012, t. 38, nr 2, https://doi.org/10.1111/j.1728-4457.2012.00490.x.
• Rooij van M.C.J., Lusardi A., Alessie R.J.M., Financial Literacy, Retirement Planning and Household Wealth, "The Economic Journal" 2012, t. 122, nr 560, https://doi.org/10.1111/j.1468-0297.2012.02501.x.
• Russel P., Wpływ zmian demograficznych na system emerytalny w Polsce, "Infos" 2016, nr 3(207).
• Słowińska M., Wykorzystanie testu chi-kwadrat w badaniach preferencji żywieniowych konsumentów, "Nauki Inżynierskie i Technologie" 2019, nr 1(32), https://doi.org/10.15611/nit.2019.1.02.
• Szumlicz T., System zabezpieczenia emerytalnego po 10 latach. Jaki powód sporu o OFE? Głos w dyskusji, "Polityka Społeczna" 2010, nr 5-6.
• Urząd Komisji Nadzoru Finansowego, Informacja o stanie rynku emerytalnego w Polsce na koniec 2021 r., Warszawa 2022.
• Walczak D., Pieńkowska-Kamieniecka S., Gender Differences in Financial Behaviours, "Inžinerinė Ekonomika" 2018, t. 29, nr 1, https://doi.org/10.5755/j01.ee.29.1.16400.
• Yao R., Cheng G., Millennials' Retirement Saving Behavior: Account Ownership and Balance, "Family & Consumer Sciences" 2017, t. 46, nr 2, https://doi.org/10.1111/FCSR.12241.
• Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Ważniejsze informacje z zakresu ubezpieczeń społecznych 2016, 2017.
• Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Ważniejsze informacje z zakresu ubezpieczeń społecznych 2021, 2022.
• Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Wiedza i postawy o ubezpieczeniach społecznych. Raport z badań, Warszawa 2016.
• Komunikat Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 26 marca 2020 r. w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn (M.P. 2021 poz. 326).
• Komunikat Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 25 marca 2021 r. w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn (M.P. 2021 poz. 307).
• Komunikat Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 28 marca 2022 r. w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn (M.P. 2022 poz. 372).
• Bank Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego, https://bdl.stat.gov.pl/bdl/start.
• Bank Danych Makroekonomicznych Głównego Urzędu Statystycznego, https://bdm.stat.gov.pl.
• Eurostat, At Risk of Poverty Rate by Poverty Threshold, Age and Sex - EU-SILC and ECHP Surveys [ilc_li02], http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=ilc_li02.
• The World Bank, https://datatopics.worldbank.org/world-development-indicators/.

Identyfikatory

DOI

https://doi.org/10.31268/StudiaBAS.2022.30