Zrównoważona turystyka w Bieszczadach. Prawda czy mit? Studium przypadku na przykładzie Bieszczadzkiego Parku Narodowego

• Autorzy: Małgorzata Skulimowska

Warianty tytułu

Sustainable Tourism in the Bieszczady Mountains: Truth or Myth? A Case Study of the Bieszczady National Park

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W artykule przedstawiono problematykę związaną z rozwojem różnych rodzajów i form turystyki na terenie Bieszczadzkiego Parku Narodowego a ich wpływem na przyrodę i dziedzictwo w tym regionie. Bieszczady, a w szczególności obszar tzw. Bieszczadów Wysokich stał się bardzo "modny" i popularny w ostatnich latach. Zarówno same góry, jak i okolica wokół Zalewu Solińskiego z roku na rok przyciągają coraz większą liczbę turystów. Powstaje rozbudowana infrastruktura turystyczna, która zaspokaja zróżnicowane potrzeby turystów. Wydłużył się także sezon turystyczny, który wcześniej koncentrował się głównie w okresie wakacyjnym oraz podczas ferii świątecznych i zimowych. Wpis z 2021 roku na prestiżową Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO lasów bukowych położonych w granicach Bieszczadzkiego Parku Narodowego w szczególny sposób również podkreślił wyjątkowość tego regionu pod względem przyrodniczym. Dla potrzeb turystów zainteresowanych bioróżnorodnością przyrody, a także wielokulturowym dziedzictwem tego obszaru powstają kolejne kilometry szlaków, ścieżek i tras o różnorodnym przeznaczeniu i charakterze. W związku z powyższym nasuwa się pytanie - problem badawczy: czy turystyka na tym terenie rozwija się w sposób zrównoważony, niezagrażający przyrodzie i dziedzictwu kulturowemu? Artykuł powstał w oparciu o analizę dostępnych źródeł i materiałów (w tym statystyk BdPN), bezpośrednie wywiady z przewodnikami beskidzkimi oraz badania i obserwacje w terenie. (abstrakt oryginalny)

EN

The article presents the issues associated with the development of various types and forms of tourism in the Bieszczady National Park and their impact on the nature and heritage of the region. The Bieszczady Mountains, particularly the area known as the High Bieszczady, have become very trendy and popular in recent years. Both the mountains themselves and the surroundings of Lake Solina attract an increasing number of tourists each year. An extensive tourist infrastructure has been developed to meet the diverse needs of tourists. The tourist season has also been extended, previously focussing mainly on the summer period and holidays and winter breaks. The inclusion of the beech forests within the boundaries of the Bieszczady National Park on the prestigious UNESCO World Heritage List in 2021 has further emphasised the region's exceptional natural value. For tourists interested in the biodiversity of nature as well as the multicultural heritage of this area, additional kilometers of trails, paths, and routes of various purposes and character are being created. In light of the above, the research question arises: is tourism in this area developing in a sustainable manner that does not threaten the environment and cultural heritage? This article is based on the analysis of available sources and materials (including data from the Bieszczady National Park), direct interviews with Beskidy mountain guides, as well as field research and observations. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Dziedzictwo kulturowe; Przewodnicy turystyczni; Wielokulturowość; Turystyka zrównoważona

EN

Cultural heritage; Tourist guides; Multicultural; Sustainable tourism

• Czasopismo: Turystyka Kulturowa
• Rocznik: 2023
• Numer: nr 3
• Strony: 123--150

Twórcy

autor

Małgorzata Skulimowska

• Uniwersytet Rzeszowski

Bibliografia

• 1. Butowski L., 2013, Długookresowy model turystyki zrównoważonej, "Zeszyty Naukowe Uczelni Vistula", z. 13, s. 5-28
• 2. Gołembski G. (red.), 2002, Kompendium wiedzy o turystyce, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• 3. Kowalczyk A., 2010, Turystyka zrównoważona, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• 4. Kruczek Z., 2021, Frekwencja w atrakcjach turystycznych w roku 2020, Polska Organizacja Turystyczna, Kraków-Warszawa
• 5. Krygowski W., 1953, O potrzebie zakładania stacji turystycznych w górach, "Wierchy. Rocznik Poświęcony Górom", t. 22
• 6. Liszewski S., 2009, Przestrzeń turystyczna w parkach narodowych, [w:] B. Domański, W. Kurek (red.), Gospodarka i Przestrzeń. Prace dedykowane Profesor Danucie Ptaszyckiej-Jackowskiej, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, s. 187-201
• 7. Luboński P. (red.), 2009, Bieszczady. Przewodnik dla prawdziwego turysty, Oficyna Wydawnicza Rewasz, Pruszków
• 8. Moskała E., 1980, Schroniska PTTK w Karpatach Polskich, Warszawa-Kraków
• 9. Organ M., 2021, "120 kilometrów samotności". Główny Szlak Karpacki im. Marszałka Józefa Piłsudskiego na terenie Bieszczadów Zachodnich, "UR Journal of Humanities and Social Sciences", nr 2, s. 100-131
• 10. Partyka J., 2010, Ruch turystyczny w polskich parkach narodowych, "Folia Turistica", nr 22, s. 9-23
• 11. Partyka J., 2010, Udostępnianie turystyczne parków narodowych w Polsce a krajobraz, "Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego Polskiego Towarzystwa Geograficznego", nr 14, s. 252-263
• 12. Prędki R., 2007, Uwagi o ochronie otoczenia przyrodniczego pieszych szlaków turystycznych i zasadach zwiedzania Bieszczadzkiego Parku Narodowego, [w:] Z. Wnuk, M. Ziaja (red.), Turystyka w obszarach Natura 2000, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów, s. 69-74
• 13. Prędki R., Demko T., 2015, Ruch turystyczny w Bieszczadzkim Parku Narodowym w latach 2012-2014, "Roczniki Bieszczadzkie", t. 23, s. 367-385
• 14. Prędki R., Demko T., 2018, Ruch turystyczny w Bieszczadzkim Parku Narodowym w latach 2015-2017, "Roczniki Bieszczadzkie", t. 26, s. 249-266
• 15. Prędki R., Demko T., 2021, Ruch turystyczny w Bieszczadzkim Parku Narodowym w latach 2018-2020, "Roczniki Bieszczadzkie", t. 29, s. 143-158
• 16. Rąkowski G., 2009, Parki narodowe w Polsce, Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa
• 17. Skulimowska M., 2017, Pomiędzy bezpieczeństwem i ochroną przyrody a estetyką i wygodą na przykładzie Bieszczadzkiego Parku Narodowego, [w:] J. Śledzińska, A. Stasiak (red.), Między swobodą a zakazem, czyli o bezpiecznym korzystaniu z przestrzeni turystycznej, Wydawnictwo PTTK "Kraj", Warszawa, s. 151-164
• 18. Skulimowska M., Kardis K., 2020, Turystyka w Regionie Karpackim. Przewodnik po szlakach pieszych, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów-Preszów
• 19. Stokłosa J., Krupa J., 2013, Rozwój turystyki zrównoważonej na obszarach chronionych, "Zeszyty Naukowe. Turystyka i Rekreacja", z. 1 (11), s. 17-32
• 20. UN WTO, 2004, Sustainable Development of Tourism. Conceptual Definitions, Madrid
• 21. Wesoł A., 2018, Wykorzystanie dawnych obiektów wojskowej sieci obserwacyjno-meldunkowej do rozwoju infrastruktury turystycznej na terenie Bieszczadów i Beskidu Niskiego, [w:] S. Rejman (red.), Galicyjskie drogi i bezdroża. Studium infrastruktury, organizacji i kultury podróżowania, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów, s. 165-185.
• 22. Winnicki T., Michalik S., 2014, Bieszczadzki Park Narodowy - historia utworzenia i powiększenia obszaru chronionego, "Roczniki Bieszczadzkie", t. 22, s. 19-50
• 23. Winnicki T., Zemanek B., 2019, Przyroda Bieszczadzkiego Parku Narodowego, Wydawnictwo Bieszczadzkiego Parku Narodowego, Ustrzyki Dolne
• 24. Wnuk Z., Ziaja M., 2007, Parki narodowe w badaniach ankietowych, [w:] Z. Wnuk (red.), Turystyka w obszarach Natura 2000, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów, s. 85-96
• 25. Wolski J., 2016, Formy ochrony przyrody, [w:] J. Wolski (red.), Bojkowszczyzna Zachodnia - wczoraj, dziś i jutro, t. 2, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania Polskiej Akademii Nauk, Warszawa, s. 473-535
• 26. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 19 listopada 1996 r. w sprawie Bieszczadzkiego Parku Narodowego (Dz.U. z 1996 nr 144 poz. 664)
• 27. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 22 sierpnia 1989 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie utworzenia Bieszczadzkiego Parku Narodowego (Dz.U. z 1989 nr 50 poz. 288)
• 28. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 25 stycznia 1991 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie utworzenia Bieszczadzkiego Parku Narodowego (Dz.U. z 1991 nr 11 poz. 39)
• 29. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 3 listopada 1999 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie Bieszczadzkiego Parku Narodowego (Dz.U. z 1999 nr 93 poz. 1068)
• 30. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 4 sierpnia 1973 r. w sprawie utworzenia Bieszczadzkiego Parku Narodowego (Dz.U. z 1973 nr 31 poz. 179)
• 31. BdNP, 2023a, Zarządzenie nr 9/2023 Dyrektora Bieszczadzkiego Parku Narodowego z siedzibą w Ustrzykach Górnych, z dnia 27 marca 2023 roku, w sprawie udostępniania Bieszczadzkiego Parku Narodowego w celach naukowych, turystycznych i edukacyjnych, [online:] www.bdpn.pl/dokumenty/regulamin/2023/Regulamin2023.pdf, 15.06.2023
• 32. BdNP, 2023b, Bieszczadzki Park Narodowy z siedzibą w Ustrzykach Górnych, [online:] www.bdpn.pl/edukacja, 15.06.2023
• 33. Info.Bieszczady, 2023, Nowy szlak w Bieszczadach! Powstała ścieżka na Łopiennik, 17.05, [online] www.info.bieszczady.pl/aktualnosci/nowy-szlak-na-lopiennik/, 16.06.2023
• 34. KGP, 2023, Regulamin klubu, [online:] www.kgp.info.pl/regulamin-klubu/, 20.06.2023