Rozważania wokół książki Stanisława Czai i Bogusława Fiedora Oblicza polskiego etatyzmu gospodarczego

• Autorzy: Piotr Szymaniec , Lech Kurowski

Warianty tytułu

Reflections on Oblicza polskiego etatyzmu gospodarczego by Stanisław Czaja and Bogusław Fiedor

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Artykuł prezentuje rozważania dotyczące książki Stanisława Czai i Bogusława Fiedora Oblicza polskiego etatyzmu gospodarczego (Wrocław 2021). Książka ta przedstawia ewolucję etatyzmu w Polsce od okresu odzyskania niepodległości do czasów obecnych. Autorzy trafnie wyróżnili etatyzm wymuszony przez aktualną sytuację historyczną lub gospodarczą oraz etatyzm stymulowany czynnikami, które można określić jako ideologiczne bądź polityczne. W tym ostatnim przypadku sprowadzać się to może do rosnącego udziału państwa w gospodarce w celu nieuzasadnionej względami ekonomicznymi regulacji rynku. Polityka oparta na etatyzmie wymuszonym okolicznościami realizowana była po pierwszej wojnie światowej. Zasadny jest wyrażony w książce pogląd, że rozpowszechniona akceptacja dla różnych form etatyzmu wiązała się z istotnym wpływem na polskich ekonomistów niemieckiej szkoły historycznej oraz "socjalizmu z katedry" (Sozialismus ex Katheder). Można odnieść wrażenie, że autorzy książki, powracając do używanego przed wojną terminu "etatyzm", używają go jako eufemizmu do scharakteryzowania zmian w kierowaniu polską gospodarką zachodzących w ostatnich latach (zbliżonych zresztą do zmian zachodzących w innych państwach Europy Środkowo-Wschodniej). (abstrakt oryginalny)

EN

This article presents reflections on the book Oblicza polskiego etatyzmu gospodarczego [Faces of Polish Economic Statism] by Stanisław Czaja and Bogusław Fiedor (Wrocław 2021). The book details the evolution of statism in Poland from the time the country regained its independence to the present. The authors aptly distinguish the statism imposed by the current historical or economic situation from the statism stimulated by factors that can properly be described as ideological or political. Statism in the latter case might be no more than the increasing share of the state in the economy - largely as the result of market regulation that has no economic justification. A statist policy imposed by force of circumstance was implemented after World War I. The book contends that the widespread acceptance of statism in its various forms was associated with the significant influence that the German historical school and Kathedersozialismus [socialism ex cathedra] had on Polish economists, and this is certainly plausible. It can be concluded that by revisiting the term "statism" [French: étatisme], which was widely used before World War II, the authors are euphemising the recent changes in managing Polish economy (similar changes have been taking place in other CEE countries). (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Recenzja; Etatyzm; Historia myśli ekonomicznej

EN

Review; Statism; History of economic thought

• Czasopismo: Ekonomista
• Rocznik: 2023
• Numer: nr 3
• Strony: 333--340

Twórcy

autor

Piotr Szymaniec

• Akademia Nauk Stosowanych Angelusa Silesiusa

autor

Lech Kurowski

• Akademia Nauk Stosowanych Angelusa Silesiusa

Bibliografia

• Algan, Y., Cahuc, P. (2007). La société de défiance. Comment le modele social français s'autodétruit. Paris: Presses de l'École normale supérieure.
• Bernadzikiewicz, T. (1935). Przerosty etatyzmu. Uwagi o gospodarce państwowej w Polsce. Warszawa: Wydawnictwo Bibljoteki Polskiej.
• Bernadzikiewicz, T. (1937). Mała reforma etatyzmu. Warszawa: Towarzystwo Wydawnicze Młodych Prawników i Ekonomistów -Gebethner i Wolff.
• Czaja, S., Fiedor, B. (2021). Oblicza polskiego etatyzmu gospodarczego. Spór o miejsce państwa w gospodarce w okresie międzywojennym, powojennym i po 1990 roku. Liberalizm versus etatyzm. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu.
• Daszyńska-Golińska, Z. (1932). Pionierka wiedzy gospodarczo-społecznej w Polsce. Notatki autobiograficzne. Kraków: Wydawnictwo Stowarzyszenia "Służba Obywatelska".
• Daszyńska-Golińska, Z. (2018). Socjalizm i kwestia kobieca, oprac. U. Kozłowska, T. Sikorski. Kraków: Ośrodek Myśli Politycznej.
• Dziewulski, K. (1981). Spór o etatyzm. Dyskusja wokół sektora państwowego w Polsce międzywojennej 1919-1939. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Heydel, A. (1937). Interwencjonizm. W: Encyklopedia nauk politycznych (t. II, s. 714-716). Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Społecznego i Instytutu Wydawniczego.
• Konat, G. (2021). Polska rewolucja. Tadeusz Kowalik o epigońsko-mieszczańskiej transformacji roku 1989. Warszawa: Instytut Wydawniczy Książka i Prasa.
• Kowalik, T. (1991). Zmiana ustroju - wielka operacja czy proces społeczny?. W: R. Gortat (red.), Społeczeństwo uczestniczące, gospodarka rynkowa, sprawiedliwość społeczna (s. 29-50). Warszawa: Instytut Nauk Społecznych PAN.
• Kowalik, T. (2011). From Solidarity to Sellout. The Restoration of Capitalism in Poland. New York: Monthly Review Press.
• Kurowski, L., Szymaniec, P. (2020). Czy istnieje jeden model społecznej gospodarki rynkowej?. Myśl Polityczna. Political Thought, 1(2), 61-81.
• Mégret, F. (2011). L'étatisme spécifique du droit international. Revue québécoise de droit international, 24(1), 105-129.
• Monnet, J. (2015). Wspomnienia. Warszawa: Wydawnictwo Poltext.
• NIK (2021a). Najwyższa Izba Kontroli: Informacja o wynikach kontroli. Budowa Centralnego Portu Komunikacyjnego. KGP.430.006.2021, nr ewid. 129/2021/P/20/020/KGP, https://www.nik.gov.pl/plik/id,25343,vp,28105.pdf (dostęp: 23.05.2023 r.).
• NIK (2021b). Najwyższa Izba Kontroli: Wystąpienie pokontrolne (znak: KPK-KPO.443.141.2021). Realizacja inwestycji w blok energetyczny Ostrołęka C przez spółkę Elektrownia Ostrołęka sp. z o.o., https://www.nik.gov.pl/kontrole/wyniki-kontroli-nik/pobierz,kst~i_ 20_002_202202091542231644417743~id0~01,typ,kj.pdf (dostęp: 23.05.2023 r.).
• PAP (2022). Projekt budżetu: w przyszłym roku 210 mln złotych na drogę wodną przez mierzeję, 30.08.2022 r., https://www.pap.pl/aktualnosci/news%2C1411551%2Cprojekt-budzetu-w-przyszlym-roku-210-mln-zl-na-droge-wodna-przez-mierzeje (dostęp: 23.05.2023 r.).
• Raphael, D. D. (1985). Adam Smith. Oxford-New York: Oxford University Press.
• Smith, A. (1989). Teoria uczuć moralnych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Smith, A. (2007). Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów. T. II. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Sprawozdanie Komisji do Zbadania Gospodarki Przedsiębiorstw Państwowych. (1939). Warszawa.
• Szymaniec, P. (2016). Polski liberalizm gospodarczy wobec interwencjonizmu państwowego i etatyzmu w okresie dwudziestolecia międzywojennego. W: P. Borszowski, B. Detyna (red.), Administracja publiczna - zagadnienia prawne i koncepcje zarządzania - numer 2 (s. 13-42). Wałbrzych: Wydawnictwo PWSZ.
• Włodarczyk, J., Zachorowska-Mazurkiewicz, A. (2022). Zofia Daszyńska-Golińska: A Forgotten Economist from Poland. Oeconomia. History, Methodology, Philosophy, 12(3), 483-517.
• ---

Identyfikatory

DOI

10.52335/ekon/170241