Kredyty waloryzowane do franka szwajcarskiego a ryzyko systemowe w polskim sektorze bankowym

• Autorzy: Tomasz Jura

Warianty tytułu

Loans Denominated and Indexed to the Swiss Franc and Systemic Risk in the Polish Banking Sector

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Kredyty denominowane i indeksowane do franka szwajcarskiego zostały wprowadzone do oferty banków i udzielane na masową skalę w latach 2004-2008. Istotny wpływ na to miał przede wszystkim dynamiczny rozwój rynku nieruchomości i niewystarczający kapitał krajowy do sfinansowania jego rozwoju, a także sprzyjający tym zjawiskom dysparytet stóp procentowych oraz aprecjacja złotego począwszy od 2004 roku do lipca 2008 roku. Od sierpnia 2008 roku nastąpiła gwałtowna aprecjacja kursu helweckiej waluty, która w połączeniu z załamaniem rynku swapów spowodowała materializację ryzyka rynkowego. Ponadto aprecjacja złotego przyczyniła się do podniesienia wskaźnika LTV w porównaniu z kredytami złotowymi, co sprawia, że kredyty waloryzowane do kursu CHF mogą charakteryzować się podwyższonym ryzykiem kredytowym. W 2019 roku po wydaniu głośnego wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej zwiększyło siętakże prawdopodobieństwo materializacji ryzyka prawnego. Należy podkreślić, że przeprowadzona analiza dowiodła, że mimo wskazanych wyżej zagrożeń związanych z kredytami waloryzowanymi do CHF stabilność polskiego sektora bankowego nie jest bezpośrednio zagrożona - m.in. z powodu wyższych niż w innych państwach UE wymogach kapitałowych. W pracy zaproponowano jednak działania, które powinny podjąć instytucje safety net, aby doprowadzić do złagodzenia problemu. (abstrakt oryginalny)

EN

Loans denominated and indexed to the Swiss franc were introduced to the banks' offer and granted on a massive scale in the years 2004-2008. This was mainly due to the dynamic development of the real estate market and insufficient domestic capital to finance its development, as well as the favourable interest rate disparity and appreciation of the Polish currency zloty from 2004 to July 2008. From August 2008, there was a sharp appreciation of the Helvetic currency, which, combined with the collapse of the swap market, resulted in the materialization of a market risk. Moreover, the appreciation of the zloty contributed to an increase in the LTV ratio as compared to zloty loans, which means that loans indexed to the CHF exchange rate may be characterized by increased credit risk. In 2019, after the high judgment of the Court of Justice of the European Union was issued, the likelihood of legal risk materialization increased. It should be emphasized that the conducted analysis proved that despite the above-mentioned risks related to loans indexed to CHF,the stability ofthe Polish banking sector is not directly threatened, inter alia due to higher capital requirements than in other EU countries. However, the author proposes actions that should be taken by safety net institutions to alleviate the problem. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Kredyt mieszkaniowy; Kredyt frankowy; Kurs walutowy; Ryzyko; Sieć bezpieczeństwa finansowego

EN

Housing loan; Swiss franc loan; Exchange rates; Risk; Financial safety net

• Czasopismo: Bezpieczny Bank
• Rocznik: 2021
• Numer: nr 2 (83)
• Strony: 121--149

Twórcy

autor

Tomasz Jura

• Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

Bibliografia

• Beer Ch., Ongena S., Peter M., Borrowing in Foreign Currency: Austrian Households as Carry Traders, Swiss National Bank 2009, https://www.snb.ch/n/mmr/reference /sem_2009_06_14_ peter/source/sem_2009_06_14_peter.n.pdf
• BFG, Sytuacja w sektorze bankowym. Informacja miesięczna. Grudzień 2019, https://www. bfg.pl/strefa_dokumentow/sytuacja-w-sektorze-bankowym/ (dostęp: 08.05.2020]
• BFG, Sytuacja finansowa w sektorze bankowym wg stanu na 31 grudnia 2020 r. https:// www.bfg.pl/wp-content/uploads/informacja-miesieczna-2020.12-www.pdf
• EBC, FINANCIAL STABILITY REVIEW JUNE 2010, https://www.ecb.europa.eu/ pub/pdf/fsr/ financialstability review201006en.pdf (dostęp: 04.05.2020].
• European Financial Congress, Konsekwencje prawne, ekonomiczne i społeczne wyroku TSUE w sprawie kredytów "frankowych", Sopot luty 2020, https://fundacjacms.pl/wp-content/ uploads/2020/02/Raport_Konsekwencje-wyroku-TSUE-w-sprawie-kredytow-frankowych. pdf(dostęp: 12.05.2020],
• Fischer A.M., Ye§in P., Foreign currency loan conversions and currency mismatches, SNB 2009, https://www.snb.ch/n/mmr/reference/working_paper_2019_04/source/ working_pape-r_2019_04n.pdf (dostęp: 10.05.2020],
• GUS, Wyniki finansowe banków w 2020 roku, kwiecień 2021, https://stat.gov.pl/download/ gfx/portalinformacyjny/pl /defaultaktualnosci/5503/5/25/l/sygnalna_wyniki_finansowe_ bankow_w_2020_roku.pdf
• Jabłoński M., Koźmiński K., Bankowe kredyty waloryzowane do kursu walut obcych w orzecznictwie sądowym, Wolters Kluwer, Warszawa 2018.
• KNF, BION - PTE - mapa ryzyka, https://www.knf.gov.pl/knf/pl/komponenty /img/BION_ PTE_mapa_ryzyka.pdf (dostęp: 10.05.2020],
• KNF, INFORMACJA w zakresie skutków projektu ustawy o sposobach przywrócenia równości stron niektórych umów kredytu i umów pożyczki. Wpływ na instytucje kredytowe, https:// www.knf.gov.pl/knf/pl/komponenty/img/Skutki_finansowe_ projektu_58134.pdf (dostęp: 12.05.2020],
• KNF, Materiał analityczny KNF - opinia KNF (druk nr 729,811,877], http://konfederacjalewia-tan.pl/aktualnosci/2017/l/_files/2017_04/Materia_analityczny_KNF.pdf (dostęp: 22.06.2021],
• KNF, Przypomnienie publicznej dyskusji o kredytach walutowych, https://www.knf.gov.pl/ knf/pl/komponenty/img/knf_130218_przypomnienie_publicznej_dyskusji_CHF_40728.pdf, s.3., (dostęp: 26.07.2021].
• KNF, Raport o sytuacji banków w 2007 roku, https://www.knf.gov.pl/knf/pl/ komponenty/ img/Raport_banki_2007_8627.pdf (dostęp: 05.05.2020],
• KNF, Raport o sytuacji banków w 2008 roku - wersja ostateczna, https://www.knf.gov.pl/ knf/pl/komponenty/img/ Raport_banki_2008_10241.pdf (dostęp: 04.05.2020],
• KNF, Raport o sytuacji banków w 2009 roku, https://www.knf.gov.pl/knf/pl/ komponenty/ img/Banki%202009_raport_22743.pdf (dostęp: 05.05.2020],
• KNF, Raport o sytuacji banków w 2010 roku, https://www.knf.gov.pl/knf/pl/ komponenty/ img/Banki_2010_26414.pdf (dostęp: 05.05.2020],
• KNF, Raport o sytuacji banków w 2011 roku, https://www.knf.gov.pl/knf/pl/ komponenty/ img/RAPORT_2011_31319.pdf(dostęp: 05.05.2020].
• KNF, Raport o sytuacji banków w 2012 roku, https://www.knf.gov.pl/knf/pl/ komponenty/ img/RAPORT_O_SYTUACJI_BANKOW_w_2012_pdf_34744.pdf (dostęp: 05.05.2020].
• KNF, Raport o sytuacji banków w 2013 roku, https://www.knf.gov.pl/knf/pl/ komponenty/ img/RAPORT_O_SYTUACJ_BANKOW_2013_37856.pdf (dostęp: 05.05.2020],
• KNF, Raport o sytuacji banków w 2014 roku, https://www.knf.gov.pl/knf/pl/ komponenty/ img/RAPORT_O_SYTUACJI_BANKOW_2014_12_41472.pdf(dostęp: 05.05.2020].
• KNF, Raport o sytuacji banków w 2015 roku.
• KNF, Raport o sytuacji banków w 2016 roku, https://www.knf.gov.pl/knf/pl/ komponenty/ img/RAPORT_O_SYTUACJI_BANKOW_2016_54435.pdf(dostęp: 12.05.2020],
• KNF, Raport o sytuacji banków w 2017 roku, https://www.knf.gov.pl/knf/pl /komponenty/ img/RAPORT_O_SYTUACJI_BANKOW_2017_12_61471.pdf(dostęp: 12.05.2020],
• KNF, Raport o sytuacji banków w 2018 roku, https://www.knf.gov.pl/knf/pl/ komponenty/ img/RAPORT_O_SYTUACJI_BANKOW_2018_65694.pdf(dostęp: 12.05.2020]
• KNF, Raport o sytuacji banków w I kwartale 2019 roku, https://www.knf.gov.pl/knf/pl/kom-ponenty/img/RAPORT_O_SYTUACJI_BANKOW_2019_I_Q_66645.pdf(dostęp: 12.05.2020],
• KNF, SYTUACJA FINANSOWA BANKÓW W 2005 R. SYNTEZA, https://www.knf.gov.pl/knf/ pl/komponenty /img/ synteza 2005_4737.pdf(dostęp: 04.05.2020],
• KNF, SYTUACJA FINANSOWA BANKÓW W 2006 R. SYNTEZA, https://www.knf.gov.pl/knf/ pl/komponenty/img/synteza2006_4736.pdf, (dostęp: 05.05.2020].
• KNF, Wyniki badania portfela kredytów mieszkaniowych i konsumpcyjnych gospodarstw domowych według stanu na koniec 2018 r. Aneks do "Raportu o sytuacji banków w 2018" https://www.knf.gov.pl/knf/pl/komponenty/img/ KREDYTY_MIESZKANIOWE_I_KONSUMP-CYJNE_2018.pdf (dostęp: 09.05.2020],
• Lissowska M., Szulfer J., Cykl mieszkaniowy a system bankowy - przypadek Polski, Prace i Materiały Instytutu Rozwoju Gospodarczego SGH,Warszawa 2012.
• Mielus P., Wpływ sanacji kredytów frankowych na rynek swapów walutowych w PLN, https:// journals.umcs.pl/h/article/view/5124 (dostęp: 12.05.2020].
• Mikołajczyk M., Bankowość hipoteczna, [w:] M. Zaleska (red.]. Świat Bakowości, Difin, Warszawa 2018.
• Młynarska-Sobaczewska A., Opinia w przedmiocie ustawy o szczególnych zasadach restrukturyzacji walutowych kredytów mieszkaniowych w związku ze zmianą kursu walut obcych do waluty polskiej, Biuro Analiz Sejmowych, https://orka.sejm.gov.pl/rexdomk7.nsf/0/AB-2697F06B466972C1257EC1002A8775/%24File/il989-15A.rtf (dostęp: 22.06.2021].
• NBP, Do druku nr 3660 - opinia NBP, https://orka.sejm.gov.pl/Druki7ka.nsfyO/8515BlF5CB-6F3D16C1257E9800392AAl/%24File/3660-003.pdf (dostęp: 22.06.2021].
• NBP, Raport o stabilności systemu finansowego, grudzień 2019, https://www.nbp.pl/sys-temfinansowy /rsfl22019.pdf(dostęp: 08.05.2020],
• NBP, Raport o stabilności systemu finansowego, czerwiec 2021, https://www.nbp.pl/sys-temfinansowy/rsf062021.pdf?v=2
• NBP, Raport o sytuacji na rynku nieruchomości mieszkaniowych w Polsce w latach 20022009, https://www.nbp.pl/publikacje/rynek_nieruchomosci/raport_2002_2009 (dostęp: 15.05.2020],
• Radzikowski M., Kontrowersje w postrzeganiu kredytów w walutach obcych w Polsce i ich weryfikacja w ujęciu ekonomiczno-finansowym, Wroclaw Economic Reviev 24/1, http://wuwr. pl/ekon/article/view/8486 (dostęp: 05.05.2020],
• Szelągowska A., Rozwiązania dotyczące kredytów hipotecznych w walutach obcych w krajach Unii Europejskiej, Kancelaria Senatu RP, Warszawa 2018, https://www.senat.gov.pl/gfx/se-nat/pl/senatekspertyzy /4891/plik/oe-270.pdf(dostęp: 10.05.2020],
• UKNF, Komunikat Urzędu KNF w związku z orzeczeniem TSUE, https://www.knf.gov.pl/knf/pl/ komponenty/img/Komunikat_UKNF_ws_orzeczenia_TSUE_67281.pdf(dostęp: 12.05.2020].
• Wiatr M.S., Niedziółka P., Ryzyko bankowe, [w:] M. Zaleska (red.]. Świat Bakowości, Rozdział 3, Difin, Warszawa 2018.
• ZBP, Raport AMRON-SARfin, Ogólnopolski raport o kredytach mieszkaniowych i cenach transakcyjnych nieruchomości 4/2019, https://zbp.pl/getmedia/9b70af88-8203-4fld-822e -b5ed8a798783/Raport-AMRON-SARFiN-Nr-4-2019_Pl (dostęp: 10.05.2020],
• FMA Minimum Standards for the Risk Management and Granting of Foreign Currency Loans and Loans with RepaymentVehicles (FMA-FXTT-MS] of01.06.2017 https://www.esrb.euro-pa.eu/mppa/cbmd/shared/pdf/Austria/FMA-FXTT-MS_2017_EN.pdf(dostęp: 12.05.2020],
• Rekomendacja P dotycząca zarządzania ryzykiem płynności finansowej banków, KNF, https://www.knf.gov.pl/knf/pl/komponenty/img/rekomendacja_P_032015_43779.pdf (dostęp: 18.08.2020],
• Rekomendacja S dotycząca dobrych praktyk w zakresie zarządzania ekspozycjami kredytowymi zabezpieczonymi hipotecznie https://www.knf.gov.pl/knf/pl/ komponenty/img/No-welizacja_Rekomendacji_S_3_12_2019_67953.pdf(dostęp: 12.05.2020],
• Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE] nr 575/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych, zmieniające rozporządzenie (UE] nr 648/2012 (Capital Requirements Regulation, CRR],
• Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (wersja skonsolidowana. Dz. Urz. C 202 z 2016 r.].
• Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. 1964 Nr 16 poz. 93., Dz.U. z 2019 r. poz. 1145,1495],
• Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe, Dz.U. 1997 Nr 140 poz. 939 Dz.U. z 2019 r. poz. 2357, z 2020 r. poz. 284, 288, 321.
• Ustawa z dnia 29 lipca 2011 r. o zmianie ustawy - Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw http://prawo.sejm.gov.p1/isap.nsf/download.xsp/WDU20111650984/0/D20110984. pdf(dostęp: 11.05.2020],
• Ustawa z dnia 9 października 2015 r. o wsparciu kredytobiorców, którzy zaciągnęli kredyt mieszkaniowy i znajdują się w trudnej sytuacji finansowej (Dz.U. 2015 poz. 1925, Dz.U. z2019r.poz.2138.].
• Ustawa z dnia 15 stycznia 2016 r. o podatku od niektórych instytucji finansowych (Dz.U. 2016 poz. 68., Dz.U. z 2019 r. poz. 1836],
• Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 kwietnie 2019 r. Sygn. akt III CSK 159/17, http://www. sn.pl/sites/orzecznictwo/Orzeczenia3/III%20CSK%20159-17-l.pdf(dostęp: 11.05.2020],
• Zalecenie Europejskiej Rady Ryzyka Systemowego z dnia 21 września 2011 r. dotyczące udzielania kredytów w walutach obcych, https://www.esrb.europa.eu/pub/pdf/recommen-dations/2011/ESRB_2011_l.en.pdf(dostęp: 12.05.2020],
• https://www.fma.gv.at/en/fma-survey-on-foreign-currency-loans-in-the-4th-quarter-o-f-2019-outstanding-volume-has-fallen-by-three-quarters-since-its-peak-in-2008/ (dostęp: 10.05.2020],
• https://www.mbank.p1/relacje-inwestorskie/komunikaty-gieldowe/komunikat.html

Identyfikatory

DOI

10.26354/bb.6.2.83.2021