Rola celów wychowawczych w procesie wymiaru kary młodocianym sprawcom przestępstw (art. 54 § 1 k.k.). Uwagi na tle poglądów orzecznictwa

• Autorzy: Agnieszka Kania

Warianty tytułu

The Role of Educational Objectives in Judicial Sentencing Juvenile Offenders (Art. 54 § 1 of the Penal Code). Remarks in View of the Opinions of Judicature

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W niniejszym artykule przedstawiono poglądy orzecznictwa na temat roli celów wychowawczych przy wymiarze kary młodocianym sprawcom przestępstw - art. 54 § 1 k.k. Z przeprowadzonych analiz wynika, że rozwiązania przewidzianego we wspomnianym przepisie nie należy odczytywać jako dyrektywy nakazującej wymierzanie młodocianemu określonego rodzaju sankcji karnej, a zwłaszcza jako wskazania obligującego sąd do automatycznego stosowania w tych przypadkach łagodniejszych rozwiązań penalnych. Ustawowy prymat celu wychowawczego wymaga natomiast od sądu zachowania szczególnej wnikliwości przy ocenie prognozy socjalnej młodocianego, a tym samym zebrania wszelkich możliwych informacji, które pozwolą wymierzyć karę niezbędną i właściwą dla jego reedukacji oraz resocjalizacji. (abstrakt oryginalny)

EN

The article presents the opinions of the judicature explaining, although not always in a consistent manner, the role of educational objectives in sentencing juvenile offenders - Article 54 § 1 of the Criminal Code. The analyses show that the solution provided in the above-mentioned provision should not be interpreted as a directive that requires that judges give a juvenile offender a specific sentence and, in particular, that it should not be interpreted as instructions that the court should automatically apply milder solutions in such cases than in the case of other offenders. However, statutory primacy of an educational objective requires that the court should be especially perspicacious in assessing the behaviour of such offenders, which also means it should gather all possible information that will allow for giving a sentence that is both necessary and appropriate for their re-education and social rehabilitation. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Przestępczość nieletnich; Prewencja; Orzecznictwo sądu; Wymiar sprawiedliwości

EN

Juvenile delinquency; Prevention; Judicial decision; Judiciary

• Czasopismo: Ius Novum
• Rocznik: 2016
• Tom: 10
• Numer: nr 1
• Strony: 24--40

Twórcy

autor

Agnieszka Kania

Bibliografia

• Badźmirowska-Masłowska K., Młodociani sprawcy zabójstw w Polsce, Zakamycze, Kraków 2000.
• Bednarzak J., Decydująca rola stopnia społecznego niebezpieczeństwa czynu w sądowym wymiarze kary, "Nowe Prawo" 1974, nr 10, s. 1283-1291.
• Bocheński M., Rzecz o statusie młodocianego w prawie karnym - uwagi na marginesie uchwały SN z 20 czerwca 2012 r., sygn. I KZP 5/12, "Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych" 2012, nr 3, s. 153-164.
• Bojarski M. (red.), Prawo karne materialne. Część ogólna i szczególna, LexisNexis, Warszawa 2004.
• Cieślak M., O węzłowych pojęciach związanych z sensem kary, "Nowe Prawo" 1969, nr 2, s. 195-213.
• Dadak W., Wymiar kary a zasada równości. Uwagi na tle orzekania sankcji karnych, [w:] W. Górowski, P. Kardas, T. Sroka, W. Wróbel (red.), Zagadnienia teorii i nauczania prawa karnego. Kara łączna. Księga Jubileuszowa Profesor Marii Szewczyk, Wolters Kluwer, Warszawa 2013, s. 68-81.
• Daniluk P., O młodocianym w ujęciu kodeksu karnego, "Studia Prawnicze" 2014, nr 2, s. 121-142.
• Dąbrowska-Kardas M., Analiza dyrektywalna przepisów części ogólnej kodeksu karnego, Wolters Kluwer, Warszawa 2012.
• Frankowski S., Ewolucja systemu karania w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej, "Przestępczość na Świecie" 1981, T. XIV, s. 43-60.
• Grześkowiak A., Wiak K. (red.), Kodeks karny. Komentarz, C.H. Beck, Warszawa 2012.
• Grześkowiak A., Glosa do wyroku SN z dn. 8 października 1981 r., IV KR 193/81, "Państwo i Prawo" 1983, nr 7, s. 138-142.
• Hałas R.G., Odpowiedzialność karna nieletniego na tle kodeksu karnego z 1997 r., Lublin : Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2006.
• Kaczmarek T., Ogólne dyrektywy kary w teorii i praktyce sądowej, Wrocław : Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 1980.
• Kaczmarek T., Teoretyczne i praktyczne aspekty sporu co do hierarchii ogólnych dyrektyw sądowego wymiaru kary, "Zeszyty Naukowe Instytutu Badania Prawa Sądowego" 1980, nr 13, s. 25-39.
• Kaczmarek T., Z rozważań nad racjonalnością sądowego wymiaru kary, [w:] W. Cieślak, S. Steinborn (red.), Profesor Marian Cieślak - osoba, dzieło, kontynuacje, Wolters Kluwer, Warszawa 2013, s. 85-103.
• Klimek J., Skazać, aby wychować, "Gazeta Prawnicza" 1978, nr 12, s. 4.
• Konarska-Wrzosek V., Dyrektywy wyboru kary w polskim ustawodawstwie karnym, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2002.
• Konarska-Wrzosek V., Prawny system postępowania z nieletnimi, Warszawa 2013.
• Kreutz M., Rozwój psychiczny młodzieży, Książnica-Atlas, Warszawa-Wrocław 1947.
• Królikowski M., Krawczyk T., Raport o Raporcie ... Rzecz o poszukiwaniu kary sprawiedliwej, "Studia Iuridica" 2001, T. XXXIX, s. 117-137.
• Lelental S. Wychowawczy cel kary, "Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego. Prawo" 1967, s. 156-173.
• Lernell L., Współczesne zagadnienia polityki kryminalnej. Problemy kryminologiczne i penologiczne, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1978.
• Lubelski M.J., Odpowiedzialność karna młodocianych. Studium nad kryteriami karania, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 1988.
• Marek A., Prawo karne, C.H. Beck, Warszawa 2004.
• Martinson R., What Works? Questions and Answers about Prison Reform, The Public Interest, Spring 1974, s. 22-54.
• Morawski L., Wykładnia w orzecznictwie sądów. Komentarz, TNOiK, Dom Organizatora, Toruń 2002.
• Nowe kodeksy karne z 1997 r. z uzasadnieniem, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1997.
• Patryas W., Definiowanie pojęć prawnych, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 1997.
• Pilich M., Ustawa o systemie oświaty. Komentarz, Wolters Kluwer, Warszawa 2013.
• Postanowienie SN z dn. 4 maja 2005 r., II KK 454/04, Lex, nr 149647.
• Postanowienie SN z dn. 7 września 2006 r., II KK 118/06, OSNwSK, 2006, nr 1, poz. 1696.
• Postanowienie SN z dn. 4 lipca 2007 r., IV KK 202/07, OSNwSK, 2007/1/1526.
• Postanowienie SN z dn. 7 października 2011 r., III KK 36/11, Lex, nr 1044030.
• Postanowienie SN z dn. 29 sierpnia 2012 r., II KK 181/12, Lex, nr 1220789.
• Postanowienie SN z dn. 13 września 2012 r., III KK 283/12, Lex, nr 1226712.
• Postanowienie SN z dn. 18 grudnia 2012 r., III KK 289/12, Lex, nr 1232290.
• Postanowienie SN z dn. 22 października 2013 r., V KK 296/13, Lex, nr 1388604.
• Sienkiewicz Z., O dyrektywie wymiaru kary wobec nieletnich i młodocianych.(Uwagi na tle art. 54 § 1 k.k.), [w:] J. Skorupka (red.), Rzetelny proces karny. Księga Jubileuszowa Profesor Zofii Świdy, Wolters Kluwer, Warszawa 2009, s. 681-699.
• Soniewicka M., Granice sprawiedliwości, sprawiedliwość ponad granicami, Wolters Kluwer, Warszawa 2010.
• Stańdo-Kawecka B., Prawo karne nieletnich. Od opieki do odpowiedzialności, Wolters Kluwer, Warszawa 2007.
• Szkotnicki W., Stanowisko doktryny i SN co do niektórych kwestii związanych z wymiarem kary wobec młodocianych przestępców, "Palestra" 1982, nr 8, s. 57-95.
• Szkotnicki, W sprawie orzekania najsurowszych kar wobec młodocianych przestępców (na tle orzecznictwa SN), "Problemy Praworządności" 1982, nr 6, s. 31-36.
• Szymanowski T., Młodociani w polskim prawie karnym i penitencjarnym, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1967.
• Szymanowski T., Przestępczość a polityka karna w świetle faktów i opinii społeczeństwa w okresie transformacji, Wolters Kluwer, Warszawa 2012.
• Śliwowski J., Prawo karne, Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1979.
• Świda H., Świda W., Młodociani przestępcy w więzieniu, Wiedza Powszechna, Warszawa 1961.
• Świda W., (red.), Kryminologia, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1977.
• Świrydowicz K., Wronkowska S., Zieliński M., Ziembiński Z., O nieporozumieniach dotyczących tzw. "norm zezwalających", "Państwo i Prawo" 1975, nr 7, s. 57-63.
• Tyszkiewicz L., Co i jak zmienić w nowym kodeksie karnym?, "Palestra" 1999-2000, nr 12-1, s. 28-41.
• Tyszkiewicz L., Niektóre kwestie dyskusyjne w pracach nad reformą kodeksu karnego z 1997 r., [w:] A. Dębiński, A. Grześkowiak, K. Wiak (red.), Ius et Lex. Księga jubileuszowa ku czci Profesora Adama Strzembosza, Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 2002, s. 33-44.
• Wiktorska P., Młodociani w świetle prawa i badań kryminologicznych, "Archiwum Kryminologii" 2012, t. XXXIV, s. 135-157.
• Wyrok SA w Białymstoku z dn. 31 stycznia 2013 r., II AKa 254/12, Lex, nr 1298865.
• Wyrok SA w Gdańsku z dn. 14 maja 2014 r., II AKa 112/14, Lex, nr 1477030.
• Wyrok SA w Gdańsku z dn. 21 października 1999 r., II AKa 253/99, "Prokuratura i Prawo. Dodatek. Orzecznictwo SN, Sądów Apelacyjnych, Naczelnego Sądu Administracyjnego i Trybunału Konstytucyjnego" 2000, nr 10, poz. 25.
• Wyrok SA w Gdańsku z dn. 28 grudnia 2010 r., II AKa 340/10, KZS, 2012, nr 7-8, poz. 77.
• Wyrok SA w Katowicach z dn. 10 lutego 2000 r., II AKa 22/00, "Prokuratura i Prawo. Dodatek. Orzecznictwo Sądu Najwyższego, Sądów Apelacyjnych, Naczelnego Sądu Administracyjnego i Trybunału Konstytucyjnego " 2000, nr 7-8, poz. 222.
• Wyrok SA w Katowicach z dn. 11 października 2001 r., II AKa 318/01, KZS, 2002, nr 3, poz. 35.
• Wyrok SA w Katowicach z dn. 12 lipca 2012 r., II AKa 225/12, Lex, nr 1220214.
• Wyrok SA w Katowicach z dn. 24 czerwca 2004 r., II AKa 71/04, Lex, nr 148546.
• Wyrok SA w Katowicach z dn. 26 lipca 2007 r., II AKa 186/07, Lex, nr 370429.
• Wyrok SA w Katowicach z dn. 27 września 2012 r., II AKa366/12, Lex, nr 122317.
• Wyrok SA w Katowicach z dn. 28 lutego 2013 r., Lex, nr 1294787.
• Wyrok SA w Katowicach z dn. 29 maja 2008 r., II AKa 120/08, KZS. 2008, nr 9, poz. 45.
• Wyrok SA w Katowicach z dn. 29 maja 2008 r., II AKa 120/08, Lex, nr 466458.
• Wyrok SA w Katowicach z dn. 30 stycznia 2014 r., II AKa 488/13, Lex, nr 1430713.
• Wyrok SA w Katowicach z dn. 31 maja 2005 r., II AKa 156/05, Lex, 164565.
• Wyrok SA w Krakowie z dn. 1 czerwca 1995 r., II AKr 74/95, KZS, 1995, nr 6, poz. 23.
• Wyrok SA w Krakowie z dn. 12 listopada 2003 r., II AKa 255/03, KZS, 2005, nr 5, poz. 51.
• Wyrok SA w Krakowie z dn. 12 października 2000 r., II AKa 168/00, KZS, 2000, nr 11, poz. 40.
• Wyrok SA w Krakowie z dn. 14 lutego 1991 r., II Akr 3/91, KZS, 1991, nr 3, poz. 8.
• Wyrok SA w Krakowie z dn. 15 stycznia 2003 r., II AKa 357/02, KZS, 2003, nr 3, poz. 39.
• Wyrok SA w Krakowie z dn. 17 maja 1995 r., II AKr 91/95, KZS, 1995, nr 6, poz. 28.
• Wyrok SA w Krakowie z dn. 20 stycznia 2010 r., II AKa 2152/09, KZS, 2010, nr 2, poz. 33.
• Wyrok SA w Krakowie z dn. 22 listopada 2012 r., II AKa 184/12, KZS, 2013, nr 2, poz. 46.
• Wyrok SA w Krakowie z dn. 25 września 2012 r., II AKa 133/12, KZS, 2012, nr 10, poz. 36.
• Wyrok SA w Krakowie z dn. 27 listopada 2008 r., II AKa 187/08, KZS, 2009, nr 2, poz. 37.
• Wyrok SA w Krakowie z dn. 4 września 2013 r., II AKa 136/13, KZS, 2013, nr 10, poz. 49.
• Wyrok SA w Krakowie z dn. 8 listopada 2012 r., II AKa 200/12, KZS, 2013, nr 2, poz. 47.
• Wyrok SA w Lublinie z dn. 10 października 2002 r., II AKa 161/02, KZS, 2003, nr 7-8, poz. 64.
• Wyrok SA w Lublinie z dn. 20 grudnia 2001 r., II AKa 290/01, KZS, 2003, nr 3, poz. 65.
• Wyrok SA w Lublinie z dn. 27 kwietnia 1999 r., II AKa 58/99, Lex, nr 62561.
• Wyrok SA w Łodzi z dn. 14 grudnia 2001 r., II AKa 263/00, KZS, 2002, nr 5, poz. 51.
• Wyrok SA w Łodzi z dn. 16 lutego 2006 r., II AKa 16/06, KZS, 2007, nr 5, poz. 54.
• Wyrok SA w Łodzi z dn. 8 marca 2001 r., II AKo 24/01, KZS, 2002, nr 5, poz. 52.
• Wyrok SA w Rzeszowie z dn. 5 września 2002 r., II AKa 79/02, KZS, 2004, nr 9, poz. 47.
• Wyrok SA w Warszawie z dn. 1 sierpnia 2012 r., Lex, nr 1216427.
• Wyrok SA w Warszawie z dn. 17 lipca 2013 r., II AKa 221/13, Lex, nr 1356708.
• Wyrok SA w Warszawie z dn. 12 lipca 2013 r., II AKa 229/13, Lex, nr 1356709.
• Wyrok SA we Wrocławiu z dn. 23 lutego 2006 r., II AKa17/06, Lex, nr 176531.
• Wyrok SA we Wrocławiu z dn. 6 listopada 2012 r., II AKa 207/12, Lex, nr 1238633.
• Wyrok SN z dn. 12 kwietnia 1974 r., I KRN 10/74, OSNPG, 1974, nr 11, poz. 120.
• Wyrok SN z dn. 15 marca 1984 r., I KR 40/84, OSNKW, 1984, nr 11-12, poz. 116.
• Wyrok SN z dn. 22 stycznia 1974, V KRN 19/74, OSNKW, 1974, nr 6, poz. 106.
• Wyrok SN z dn. 23 czerwca 1975 r., I KR 29/75, OSNPG, 1975, nr 11, poz. 112.
• Wyrok SN z dn. 5 grudnia 1985 r., Rw 1087/85, OSNKW, 1986, nr 7-8, poz. 63.
• Wyrok SN z dn. 5 kwietnia 1982 r., II KR 54/82, Lex, nr 21934.
• Wyrok SN z dn. 8 października 1981 r., IV KR 193/81, OSNKW, 1981, nr 11, poz. 64.
• Ziembiński Z., Logika praktyczna, Warszawa : Wydawnictwo Naukowe PWN, 1975.
• Ziembiński Z., "Lex" a "ius" w okresie przemian, "Państwo i Prawo" 1991, nr 6, s. 3-14.
• Zoll A. (red.). Kodeks karny. Część ogólna. Tom I. Komentarz do art. 1-116 K. K., Wolters Kluwer, Warszawa 2007.
• Zoll A., Wróbel W., Prawo karne materialne, Wydawnictwo Znak, Warszawa 2010.