Modelowanie ryzyka katastrof - wybrane zagadnienia

• Autorzy: Wojciech Rybicki
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Zasygnalizowaliśmy już na wstępie, pojawienie się - latach 60. ubiegłego stulecia - kontrowersyjnej koncepcji filozoficznej, logiczno-prognostycznego "modelu Sądnego Dnia" (Doomsday), także "zegara zagłady", "argumentacji Sądnego Dnia". Filozoficzną podstawę stanowi kategoria "bezstronna" aprioryczna alokacja obserwatorów - czyli nas - w czasie. Wzorowana na kopernikańskiej zasadzie "bezstronności - symetrii - nieuprzywilejowania" położenia obiektów ( w tym - Ziemi) w przestrzeni. W jej modyfikacji - jako bezstronności względem czasu i względem położenia w globalnej populacji w historii ludzkości - pobrzmiewa (także) idea sprawiedliwości międzygeneracyjnej w ujęciu J. Rawlsa [1971]. Konsekwencją tej koncepcji jest postawienie kwestii terminalnej daty w kategoriach: "nie - czy, ale - kiedy"? [por. Got, 1993; Gerig, 2012]. Jej słabą stroną jest dowolność i zmienność definiowania (czasem ex post) właściwej katastrofy - zagłady, a mocną (metaargumentacja?) - zaangażowanie merytoryczne ekspertów najwyższej klasy w i liczna reprezentacja noblistów w kręgu think-tanku "Doomsday Clock" (Bulletin of the Atomic Scientists na Uniwersytecie Chicagowskim). Zwolennicy tej koncepcji ostrzegają sceptyków, porównując ich krótkowzroczność (ku pamięci, obok poważnych argumentów), do kazusu niepoprawnego optymisty z anegdoty: "optimist who's fallen out of a 100-story building. He's passed 90 stories and says to himself, "so far, so good!" (optymisty, który spadając ze 100-pietrowego budynki, po "przeleceniu" 90 pięter, mówi do siebie: "jak dotąd, wszystko w porządku"!).(fragment tekstu)

Słowa kluczowe

PL

Modelowanie ekonometryczne; Katastrofa; Ryzyko

EN

Econometric modeling; Disaster; Risk

• Czasopismo: Prace Naukowe / Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach
• Rocznik: 2023
• Tom: Gospodarka w dobie internacjonalizacji
• Strony: 87--114

Twórcy

autor

Wojciech Rybicki

• Akademia Wojsk Lądowych we Wrocławiu

Bibliografia

• Adler M.D., Hammitt J.K., Treich N. (2014), The social value of mortality risk reduc- tion: VSL vs. the social welfare function approach, "Journal of Health Economics", Vol. 35, s. 82-93, https://doi.org/10.1016/j.jhealeco.2014.02.001.
• Andersson H., Treich N. (2011), The value of a statistical life [w:] Handbook in transport economics, red. A. de Palma, R. Lindsey, E. Quinet, R. Vickerman, Edward Elgar, Cheltenham, s. 396-424.
• Anscombe F., Aumann R. (1963), A definition of subjective probability, "Annals of Mathematical Statistics", Vol. 34, s. 199-205.
• Arrow K. (1971), Essays on the theory of risk bearing, Markham Publishing, Chicago.
• Asheim G.B. (2017), Sustainable growth, "Social Choice and Welfare" Vol. 49, s. 825-848, https://www.jstor.org/stable/45094498.
• Asheim G.B., Buchholz W., Withagen C. (2003), The Hartwick rule: Myths and facts, "Environmental and Resource Economics", Vol. 25, s. 129-150, https://link. springer.com/article/10.1023/A:1023909217989.
• Asheim G.B., Ekeland I. (2016), Resource conservation across generations in a Ramsey- -Chichilnisky model, "Economic Theory, Vol. 61(4), s. 611-639, https://doi.org/ 10.1007/s00199-016-0965-4.
• Asheim G.B., Buchholz W., Tungodden B. (2001), Justifying sustainability, "Journal of Environmental Economics and Management", Vol. 41(3), s. 252-268, https://doi. org/10.1006/jeem.2000.1137.
• Bernoulli D. (1738), Specimen theoriae novae de mensura sortis, "Commentarii Aca- demiae Scientiarum Imperialis Petropolitanae", nr 5, s. 175-192..
• Bernoulli D. (1954), Exposition of a new theory on the measurement of risk, "Economet- rica: Journal of the Econometric Society", Vol. 22, No. 1, s. 23-36, https:// www.jstor.org/stable/1909829.
• Buchholz W., Schymura M. (2012), Expected utility theory and the tyranny of cata- strophic risks, "Ecological Economics", Vol. 77(C), s. 234-239, https://www. sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S092180091200119X?via%3Dihub.
• Cato S. (2020), From the St. Petersburg paradox to the dismal theorem, "Environment and Development Economics", Vol. 25, Iss. 5, s. 423-432, https://www. cambridge.org/core/journals/environment-and-development-economics/article/from- the-st-petersburg-paradox-to-the-dismal-theorem/6D2F14DAA612EC498DB0766 9E81A8919.
• Chanel O., Chichilnisky G. (2011), Valuing life: Experimental evidence using sensitivity to rare events, "Ecological Economics", Vol. 85, s. 198-208, https:// chichilnisky.com/wp-content/uploads/2013/10/Valuing-life-experimental-evidence- using-sensitivity-to-rare-events.pdf.
• Chichilnisky G. (2000), An axiomatic approach to choice under uncertainty with cata- strophic risks, "Resource and Energy Economics", Vol. 22, No. 3, s. 221-231, https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1522307.
• Chichilnisky G. (2006), Catastrophic risks: The need for new tools, financial instruments and institutions, Symposium on the Privatization of Risk - Social Science Research Council, New York, https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1377903.
• Chichilnisky G. (2010), The foundations of statistics with black swans, "Mathematical Social Sciences", Vol. 59, No. 2, s. 184-192, https://chichilnisky.com/pdfs/black- swans.pdf.
• Chichilnisky G., Eisenberger P. (2010), Asteroids: Assesing catastrophic risks, "Journal of Probability and Statistics", Vol. 2010, Article 954750, https://downloads. hindawi.com/journals/jps/2010/954750.pdf.
• Ellsberg D. (1961), Risk, ambiguity and the savage axioms, "Quarterly Journal of Eco- nomics", Vol. 76, No. 2, s. 643-669, https://www.jstor.org/stable/1884324.
• Dasgupta P. (2001), Chapter 12: Valuing biodiversity [w:] Encyclopedia of Biodiversity: The Dasgupta Review, red. S. Levin, Academic Press, New York, s. 301-322, https://assets.publishing.service.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attach ment_data/file/962785/The_Economics_of_Biodiversity_The_Dasgupta_Review_F ull_Report.pdf.
• DeGroot M.H. (1970), Optimal statistical decisions, McGraw-Hill, New York.
• Dietz S., Maddison D.J. (2020), New frontiers in the economics of climate change, "En- vironmental & Resource Economics", Vol. 15, Iss. 11, s. 1-11, https://link. springer.com/content/pdf/10.1007/s10640-009-9278-4.pdf.
• Dietz S., Stern N. (2014), Endogenous growth, convexity of damages and climate risk: how Nordhaus' framework supports deep cuts in carbon emissions, Centre for Cli- mate Change Economics and Policy Working Paper, No. 180, Grantham Research Institute on Climate Change and the Environment Working Paper, No. 159, https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2471019.
• Dreze J.H. (1962), L'utilite sociale d'une vie humaine, "Revue Franęaise de Reserche Operationnelle", Vol. 6, s. 93-118.
• Ehrlich P.R. (1968), The population bomb, Ballantine Books, San Francisco.
• Foley D.K. (2008), Chapter 5: The economic fundamentals of global warming [w:] Twenty-first century macroeconomics: Responding to the climate challenge, red. J.M. Harris, N.R. Goodwin Twenty-Edward Elgar Publishing, Cheltenham - Northampton.
• Forrester J.W. (1961), Industrial dynamics, MIT Press, Cambridge, MA.
• Gabaix X. (2009), Power laws in economics and finance, "Annual Review of Economics", Vol. 1, s. 255-293, https://pages.stern.nyu.edu/~xgabaix/papers/pl-ar.pdf.
• Georgescu-Roegen N. (1971), The entropy law and the economic process, Harvard Uni-versity Press, Cambridge, MA.
• Gerig A. (2012), The Doomsday argument in many worlds, https://www.researchgate. net/publication/231183607 (dostęp: 23.04.2021).
• Gluzicka A. (2017), Wybrane miary oceny stopnia dywersyfikacji portfeli inwestycyj-nych, "Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach", nr 340, s. 40-56, https://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/ bwmeta1.element.cejsh-a48a2a8f-88a8-401c-8c32-6a1df5a24017.
• Gollier C. (1997), About the insurability of catastrophic risks, "The Geneva Papers on Risk and Insurance", Vol. 22, No. 83, s. 177-186, https://link.springer.com/ article/10.1057/gpp.1997.13

Identyfikatory

DOI

10.22367/uekat.9788378758600