Nieważność umowy kredytu denominowanego lub indeksowanego kursem CHF a roszczenie kredytodawcy o zwrot wartości zaoszczędzonych wydatków

• Autorzy: Michał Paczek

Warianty tytułu

Invalidity of a Swiss Franc Loan Agreement and the Creditor's Claim for the Reimbursement of the Value of the Expenses Saved

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Relewantne z perspektywy art. 405 i n. k.c. zaoszczędzenie wydatków stanowić może na gruncie prawa polskiego rezultat zdarzenia w postaci spełnienia na rzecz wzbogaconego usługi, przede wszystkim, jeśli ta świadczona jest bez podstawy prawnej. Przedmiotem korzyści majątkowej podlegającej obowiązkowi zwrotu jest w takich wypadkach zaoszczędzony na wynagrodzenie usługodawcy wydatek. Z kolei usługodawcę uznać można w takim wypadku za zubożonego z tego tylko powodu, że nie otrzymał za standardowo odpłatną usługę wynagrodzenia. W warunkach nieważnej umowy kredytu indeksowanego lub denominowanego zdarzeniem, z którego wynika wzbogacenie w postaci zaoszczędzonych przez kredytobiorcę wydatków na uzyskanie finansowania, jest nienależne świadczenie banku, polegające na powstrzymywaniu się od dochodzenia zwrotu wypłaconego konsumentowi kapitału przez określony czas. Zubożenie banku objawia się natomiast w nieuzyskanym przezeń wynagrodzeniu za usługę udostępniania kapitału, pomimo faktu jej realizacji. Wynikająca z przepisów krajowych dopuszczalność przyznania bankowi roszczenia przenoszącego wartość wypłaconego w wykonaniu nieważnej umowy kapitału kredytu nie może być oceniana z pominięciem przepisów dyrektywy 93/13, które w ocenie autora powinny uzasadniać jedynie ograniczenie jego wysokości z uwagi na potrzebę interpretacji konsekwencji nieważności umowy wynikającej z wyłączenia jej istotnych postanowień na podstawie art. 3851 § 1 k.c. w zgodzie z art. 7 ust. 1 dyrektywy 93/13. (abstrakt oryginalny)

EN

Fromthe perspective ofArticle 405 et seq. ofthe Polish Civil Code saving expenses may constitute a financial benefit with an obligation for the enriched party to reimburse its value. Saving expenses may be the result of an event in the form of rendering a service to the enriched party, primarily if the service is provided without any legal grounds. The subject ofthe financial benefit implying the obligation of reimbursement in such cases is the expense saved for the remuneration ofthe provider ofthe service. The service provider, on the other hand, may be deemed to be impoverished in such a case for the sole reason that he has not received remuneration for a service that is normally chargeable. Under the terms of an invalid swiss franc loan agreement, the event from which the enrichment in the form ofthe borrower's saved expenses for obtaining the financing arises is the bank's undue service of refraining from seeking repayment ofthe capital paid out to the consumer for a certain period of time. The bank's impoverishment, on the other hand, manifests itselfin its failure to obtain remuneration for the service of making the capital available, despite the fact that it was provided and it is normally chargeable (under commercial conditions]. The permissibility under national legislation of granting the bank a claim exceeding the value of the loan capital disbursed in the performance of an invalid contract cannot be assessed in disregard ofthe provisions of Directive 93/13, which, in the author's view, should justify only a limitation of its amount in view ofthe need to interpret the consequences ofthe invalidity ofthe contract resulting from the exclusion of its material provisions on the basis ofArticle 385(1](1] ofthe Polish Civil Code in accordance withArticle 7(1] ofDirective 93/13. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Kredyt frankowy; Roszczenia; Usługi

EN

Swiss franc loan; Claims; Services

• Czasopismo: Bezpieczny Bank
• Rocznik: 2023
• Numer: nr 3 (92)
• Strony: 64--87

Twórcy

autor

Michał Paczek

Bibliografia

• Dudziec-Rzeszowska W., Wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z kapitału - glosa, I ACa 635/19, Monitor Prawniczy 18/2020.
• Dyrektywa 98/6/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 lutego 1998 r. w sprawie ochrony konsumenta przez podawanie cen produktów oferowanych konsumentom (Dz. U. UE. L. z 1998 r. Nr 80, str. 27 z późn. zm.].
• Dyrektywa Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich (Dz. U. UE. L. z 1993 r. Nr 95, str. 29 z późn. zm.].
• Ernst U., Rachwał A., Zoll F., Prawo cywilne. Część ogólna, wyd. 2, Warszawa 2013.
• Fuchs D., Malik A. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania. Część ogólna (art. 353-534], red. M. Fras, M. Habdas, Warszawa 2018.
• Gutowski M., Wadliwość umów kredytów frankowych, Instytucje Prawa Prywatnego, Warszawa 2022.
• Karaszewski G. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz aktualizowany, red. J. Ciszewski, P. Nazaruk, LEX/el. 2022.
• Kotier P., Keller K.L., Koshy A., Mithileshwar J., Marketing Managment, wyd. 13, New Delhi 2009 - cyt. za S. Kaystha, Defining Service and Non Service Exchanges. Service Science, 2011, https://pubsonline.informs.Org/doi/pdf/10.1287/serv.3.4.313 (dostęp 23.07.2023].
• Księżak P. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, K. Osajda (red. serii], W. Borysiak (red. tomu], wyd. 29,Warszawa2021.
• Łętowska E., Kwalifikacje prawne w sprawach o sanację kredytów frankowych - da mihi factum dabo tibi ius, Stanowisko przygotowane dla Forum Konsumenckiego, działającego przy RPO, s. 20, https://bip.brpo.gov.pl/sites/default/files/Prof._Ewa_Łętowska_Kwalifikacje_ prawne_w_sprawach_o_sanację_kredytów_frankowych_da_mihi_final_29.06.20.pdf (dostęp 2.08.2023],
• Łętowska E., Rozliczenie unieważnionej abuzywnej umowy kredytu - polemika z prof. Jerzym Pi-sulińskim, https://bip.brpo.gov.pl/sites/default/files/%Prof. Letowska.pdf (dostęp 2.08.2023].
• Mularski K. [w:] Kodeks cywilny. Tom II. Komentarz do art. 353-626, red. M. Gutowski, wyd. 3, 2022.
• Nowakowski T., Kilka uwag na temat unieważnienia umowy kredytu indeksowanego, "Przegląd Prawa Handlowego" 2021, nr 5.
• Pietrzykowski K. [w:] Kodeks cywilny. Tom I. Komentarz do art. 1-4491, wyd. 10, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2020.
• Pisuliński J., Dyrektywa 93/13 nie przystaje do umów długoterminowych, "Poradnik Frankowi-cza - dodatek do Dziennik Gazeta Prawna" 2020, nr 96.
• Sokołowski T. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania - część ogólna, wyd. II, red. A. Kidyba, Warszawa 2014.
• Stanowisko Rzecznika Finansowego w odpowiedzi na wniosek Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego w sprawie III CZP 11/21, str. 58-59, https://rf.gov.pl/wp-content/uplo-ads/2021/06/Stanowisko-do-SN-w-sprawie-kredytow-frankowych.pdf (dostęp 2.08.2023].
• Swaczyna B. [w:] Komentarz do ustawy o księgach wieczystych i hipotece [w:] Ustawa o księgach wieczystych i hipotece. Przepisy o postępowaniu wieczystoksięgowym. Komentarz, red. J. Pisuliński,Warszawa 2014.
• Tracz G., Kredyt jako typ umowy, "Transformacje Prawa Prywatnego" 2019, nr 4.
• Tracz G., W sprawie skutków nieważności umów kredytu walutowego, "Transformacje Prawa Prywatnego" 2022, nr 2.
• Trzaskowski R. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania. Część ogólna, wyd. II, red. J. Gudowski, Warszawa 2018.
• Uchwała SN z 7.05.2021 r., III CZP 6/21.
• Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1360 z późn. zm.].
• Wajda P., Zwrot kosztów z tytułu bezumownego korzystania z kapitału pieniężnego w przypadku stwierdzenia nieważności (ex tunc) umowy kredytu, cz. 1, "Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego" 2021.
• Węgrzynowski Ł., Procesowe sposoby realizacji żądań "frankowiczów". Glosa do uchwały SN z dnia 15 września 2020 r, III CZP 87/19, Glosa 2021, nr 4.
• Wyrok SA w Gdańsku z 26.10.2020 r., V AGa 69/20, LEX nr 3185285.
• Wyrok SA w Łodzizl5.11.2017r.,IACa 1396/17.
• Wyrok SA w Poznaniu z 13.01.2020 r., I ACa 1205/18.
• Wyrok SA w Warszawie z 26.11.2019 r., I ACa 722/18.
• Wyrok SA w Warszawiez 12.01.2022 r.,VACa 608/21.
• Wyrok SO w Szczecinie z 3.06.2019 r., II Ca 1319/18.
• Wyrok SO w Warszawie z 12.03.2020 r., I C 214/19.
• Wyrok SN z 24.10.1974 r., II CR 542/74.
• Wyrok SN z 6.11.2013 r., IV CSK 134/13.
• Wyrok SN z 11.12.2019 r., V CSK 382/18.
• Wyrok SN z 24.06.2021 r., II CSKP 88/21.
• Wyrok SN z 3.02.2022 r., II CSKP 459/22.
• Wyrok TS z 17.07.2014 r., C-169/14, Juan Carlos Sanchez Morcillo i Maria del Carmen Abril Garcia v. Banco Bilbao Vizcaya Argentaria SA.
• Wyrok TS z 26.01.2017 r., C-421/14, Banco Primus SA v. Jesus Gutierrez Garcia.
• Wyrok TS z 3.10.2019 r., C-260/18, Kamil Dziubak i Justyna Dziubak przeciwko Raiffeisen Bank International AG.
• Wyrok TS z 29.04.2021 r., C-19/20, I.W. i R.W. v. Bank BPH S.A.
• Wyrok TS z 30.06.2022 r., C-170/21, Profi Credit Bulgaria EOOD przeciwko T.I.T.
• Wyrok TS z 15.06.2023 r., C-520/21, A. Szczęśniak przeciwko Bankowi M. SA.
• Związek Banków Polskich, "Wynagrodzenie" za korzystanie z kapitału (zwrot wartości świadczenia banku polegającego na umożliwieniu kredytobiorcy korzystania z kapitału]. Warszawa 2021.

Identyfikatory

DOI

10.26354/bb.4.3.92.2023