Fałszywe wiadomości (fake news) oraz dezinformacja a Europejska Konwencja Praw Człowieka

• Autorzy: Ireneusz C. Kamiński

Warianty tytułu

Fake News, Disinformation and the European Convention on Human Rights

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Zjawisko fake news, a więc celowej wypowiedzi nieodpowiadającej prawdzie, rodzi pomysły działań mających eliminować taki przekaz. Powstaje jednak pytanie o zgodność przedstawianych propozycji z dotychczasowymi standardami swobody wypowiedzi, traktującymi wolność słowa jako kluczową dla demokratycznego społeczeństwa i ustanawiającymi wysokie wymogi dla każdej ingerencji w wypowiedź dotyczącą zagadnień o publicznym znaczeniu. W artykule przedstawiono standardy prawne wypracowane przez Europejski Trybunał Praw Człowieka w odniesieniu do dwóch kluczowych form wypowiedzi: twierdzeń oraz ocen. Skonfrontowano je następnie z programami walki z dezinformacją. Proponowane zmiany pozostawały z konflikcie ze standardami Trybunału w Strasburgu, prowadząc do zastępowania paradygmatu wolnego rynku idei paradygmatem "troskliwego opiekuna", gdzie właściwe instytucje publiczne określałyby, jakiego przekazu jednostka nie powinna uzyskać.(abstrakt oryginalny)

EN

The phenomenon of fake news, i.e. intentional expressions that do not correspond to the truth, gives rise to proposals for actions to eliminate such messages. The question arises, however, as to whether the proposals put forward are compatible with existing standards of freedom of expression, treating freedom of speech as essential to a democratic society and setting high requirements for any interference in speech on issues of public importance. The article presents the legal standards developed by the European Court of Human Rights in relation to two key forms of expression: factual statements and value judgments. Those standards are then confronted with anti-disinformation policies. The proposed changes were in conflict with the standards of the Strasbourg Court, leading to the replacement of the free market of ideas paradigm with a "caring guardian" paradigm, where the relevant public institutions would determine what message an individual should not receive.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Fałszywe wiadomości; Dezinformacja; Prawa człowieka

EN

Fake news; Disinformation; Human rights

• Czasopismo: Przegląd Prawa Publicznego
• Rocznik: 2023
• Numer: nr 11
• Strony: 90--107

Twórcy

autor

Ireneusz C. Kamiński

• Polska Akademia Nauk

Bibliografia

• Bartoszcze R., Rada Europy a wolność wypowiedzi, Kraków 1999.
• Bayer J., Bitiukova N., Bard P., Szakács J., Alemanno A., Uszkiewicz E., Disinformation and Propaganda - Impact on the Functioning of the Rule of Law in the EU and its Member States, European Parliament, LIBE Committee, HEC Paris Research Paper 2019/1341.
• Cavaliere P., The truth in fake news: How disinformation laws are reframing the concepts of truth and accuracy on digital platforms, "European Convention on Human Rights Law Review" 2022/3.
• Eifert M., Metzger A., Schweitzer H., Wagner G., Taming the giants: The DMA/DSA package, "Common Market Law Review" 2021/58 (4).
• Garlicki L. [w:] Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, t. I, red. L. Garlicki, Warszawa 2010.
• Husovec M., Principles of the Digital Services Act, Oxford 2023.
• Junod V., La liberté d'expression du whistleblower, "Revue trimestrielle des droits de l'homme" 2009/77.
• Kamiński I.C., Ograniczenia swobody wypowiedzi dopuszczalne w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Analiza krytyczna, Warszawa 2010.
• Kamiński I.C., Prawo do uzyskania informacji w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka - cicha strasburska rewolucja, "Problemy Współczesnego Prawa Międzynarodowego, Europejskiego i Porównawczego" 2016/XIV.
• Konarski X., Unijny Akt o Usługach Cyfrowych - cele uchwalenia, zakres stosowania oraz najważniejsze obowiązki dostawców usług pośrednich, "Prawo Nowych Technologii" 2022/3.
• Nowicki M.A., Wokół Konwencji Europejskiej. Komentarz do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, Warszawa 2021.
• Plasilova I., Hill J., Carlberg M., Goubet M., Procee R., Study for the Assessment of the Implementation of the Code of Practice on Disinformation, Brussels 2020.
• Putting the Digital Services Act into Practice, red. J. van Hoboken, J.P. Quintais, N. Appelman, R. Fahy, I. Buri, M. Straub, Berlin 2023.
• Schiffrin A., The hard work of implementing the Digital Services Act has begun, "Columbia Journalism Review", 11.10.2022 r., https://www.cjr.org/analysis/digital-services-act-european-union.php (dostęp: 7.10.2023 r.).
• Sobczak J. [w:] Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej. Komentarz, red. A. Wróbel, Warszawa 2019.
• The Real Story of 'Fake News', Merriam-Webster Dictionary, https://www.merriam-webster.com/words-at-play/the-real-story-of-fake-news (dostęp: 20.04.2023 r.).
• Unravelling the Digital Services Act Package, red. M. Cappello, Strasbourg 2021.
• Wardle C., Derakhshan H., Information Disorder: Toward an Interdisciplinary Framework for Research and Policy Making, Council of Europe Report, 27.09.2017, DGI(2017)09, https://edoc.coe.int/en/media/7495-information-disorder-toward-an-interdisciplinary-framework-for-research-and-policy-making.html (dostęp: 7.10.2023 r.).