Kierunki rozwoju turystyki, ze szczególnym uwzględnieniem turystyki kulturowej, w dolinie Sázavy (Republika Czeska)

• Autorzy: Krzysztof Kołodziejczyk

Warianty tytułu

Directions of Tourism Development, with Particular Emphasis on Cultural Tourism, in the Sázava Valley (Czech Republic)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Dolina Sázavy jest jedną z osi rozwoju turystyki rozchodzących się promieniście z Pragi. Celem pracy jest analiza zmian w zakresie turystyki i rekreacji na tym terenie, ze szczególnym uwzględnieniem turystyki kulturowej. Przeanalizowano formy turystycznego wykorzystania doliny - zarówno tradycyjne (tramping, drugie domy, wypoczynek), jak i współczesne (różne formy turystyki kulturowej). Za obszar badań przyjęto dolinę wraz z jej otoczeniem w zasięgu ekwidystanty 10 km od koryta rzeki. Dokonano przeglądu kulturowych atrakcji turystycznych tak nakreślonego obszaru, biorąc pod uwagę zabytki z wnętrzami otwartymi dla ruchu turystycznego oraz muzea. Każde z takich miejsc przypisywano do odpowiednich form turystyki kulturowej. Na zasadzie studiów przypadków opisano miejsca, gdzie oferta w ostatnich latach szczególnie się rozwinęła. Turystyka kulturowa w dolinie Sázavy przybiera różne formy, m.in. architurystyka, turystyka biograficzna, industrialna/dziedzictwa techniki, etniczna. Tradycyjne formy wykorzystania doliny nadal są jednak obecne, choć ich rola ulega zmniejszeniu. Co w tym kontekście ważne, osadom pierwszych trampów czy najstarszym kompleksom drugich domów przypisywane są dziś walory zabytkowe, a tym samym krajoznawcze. (abstrakt oryginalny)

EN

The Sázava valley is one of the axes of tourism development radiating from Prague. The aim of the work is to analyse changes in the field of tourism and recreation in this area, with particular emphasis on cultural tourism. Forms of tourist use of the valley were analysed - both traditional (tramping, second houses, leisure) and contemporary (various forms of cultural tourism). The valley and its surroundings within the equidistant range of 10 km from the river bed were assumed as the study area. A review of cultural tourist attractions of the area outlined in this way was made, taking into account monuments with interiors open to tourist traffic and museums. Each of these places was assigned to appropriate forms of cultural tourism. Moreover, on the basis of case studies, places where the offer has developed particularly in recent years have been described. Cultural tourism in the Sázava valley takes various forms, including architecture tourism, biographical tourism, industrial/technical heritage tourism, and ethnic tourism. However, traditional forms of tourist utilisation of the valley are still present, although their role is diminishing. What is important in this context, the settlements of first tramps or the oldest complexes of second houses are today ascribed historic values, and thus become sightseeing attractions. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Turystyka kulturowa; Architektura; Turystyka; Turystyka etniczna

EN

Cultural tourism; Architecture; Tourism; Ethnic tourism

• Czasopismo: Turystyka Kulturowa
• Rocznik: 2023
• Numer: nr 4
• Strony: 93--144

Twórcy

autor

Krzysztof Kołodziejczyk

• Uniwersytet Wrocławski

Bibliografia

• 1. Adams K. M., 1997, Ethnic Tourism and the Renegotiation of Tradition in Tana Toraja (Sulawesi, Indonesia), "Ethnology", Vol. 36, No. 4, s. 309-320
• 2. Bauer Z. (red.), 2018, Klub zvídavých dětí, Jaroslav Foglar a Protektorát: čtenářské kluby, zakázaný skauting a Kuratorium pro výchovu mládeže, Nakladatelství Zdeněk Bauer, Praha
• 3. Berka M., 1992, Posázavský pacifik, NADAS, Praha
• 4. Bičík I., 1996, Statute and perspectives of secondary lodging in the surroundings of Prague, "Acta Facultatis Rerum Naturalium Universitatis Comenianae: Geographia", Vol. 37, s. 181-188
• 5. Bičík I., 2001, Postavení, změny a perspektivy druhého bydlení v Česku, [w:] D. Fialová, J. Vágner (red.), Druhé bydlení v Česku, Univerzita Karlova, Přírodovědecká fakulta, katedra sociální geografie a regionálního rozvoje, Praha, s. 25-41
• 6. Bieńkowska-Gołasa W., Nasiadka D., 2020, Kultura ludowa jako element promocji regionu kurpiowskiego, "Turystyka i Rozwój Regionalny", nr 13, s. 7-17
• 7. Bursiewicz N., 2019, Architurystyka (Turystyka architektoniczna): w poszukiwaniu "spektakularnych" obiektów, "Turystyka Kulturowa", nr 59, s. 7-26
• 8. Československo: průvodce, 1982, Olympia, Praha
• 9. Chang T. C., 2010, Bungalows, mansions and shophouses: Encounters in architourism, "Geoforum", Vol. 41, No. 6, s. 963-971
• 10. Cudny W., 2018, Car tourism, Springer International Publishing AG, Cham
• 11. Cudny W., Jolliffe J., 2019, Car tourism - conceptualization and research advancement, "Geografický časopis/Geographical Journal", Vol. 71. No. 4, s. 319-340
• 12. Duda-Seifert M., 2015, Kryteria oceny atrakcyjności turystycznej obiektów architektury w świetle literatury, "Turystyka Kulturowa", nr 4, s. 74-87
• 13. Durdík T., 2002, Ilustrovaná encyklopedie českých hradů, Libri, Praha
• 14. Elbl P., 2006, Cisterciácký klášter ve Žďáru nad Sázavou - Fons Mariae Virginis, [w:] M. Pojsl (red.), Cisterciáci na Moravě: sborník k 800. výročí příchodu cisterciáků na Moravu a počátek Velehradu, Univerzita Palackého v Olomouci, Olomouc, s. 143-164
• 15. Feio A., Guedes M. C., 2013, Architecture, tourism and sustainable development for the Douro region, "Renewable Energy", Vol. 49, s. 72-76
• 16. Fialová D., Vágner J. (red.), 2001, Druhé bydlení v Česku, Univerzita Karlova, Přírodovědecká fakulta, katedra sociální geografie a regionálního rozvoje, Praha
• 17. Fialová D., Vágner J., 2009, Sociogeografické aspekty druhého bydlení a jejich regionální diferenciace (na příkladu Česka), "Geografický časopis", 61, s. 89-110
• 18. Forst V. i in., 1993, Lexikon české literatury: osobnosti, díla, instituce, t. 2/I: H-J, Academia, Praha
• 19. Gardavský V., 1969, Recreational hinterland of a city taking Prague as an example, "Acta Universitatis Carolinae: Geographica", 1, s. 3-29
• 20. Gazda G., 2000, Słownik europejskich kierunków i grup literackich XX wieku, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• 21. Havrlant J., 2007, Współczesne trendy w rozwoju funkcji turystyczno-rekreacyjnej Beskidów Czeskich, [w:] W. Kurek, M. Mika (red.), Studia nad turystyką: tradycje, stan obecny i perspektywy badawcze, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, s. 281-288
• 22. Horyna M., 1998, J. B. Santini-Aichel - Život a dílo, Karolinum, Praha
• 23. Hurikán B., 1990, Dějiny trampingu, Novinář, Praha
• 24. Ishii K., 2012, The impact of ethnic tourism on hill tribes in Thailand, "Annals of Tourism Research", Vol. 39, No. 1, s. 290-310
• 25. Jędrysiak T., 2010, Architektura sakralna bahá'ítów, najmłodszej religii świata celem turystyki kulturowej, "Turystyka Kulturowa", nr 10, s. 4-20
• 26. Jędrysiak T., 2011, Turystyka kulturowa w obiektach poprzemysłowych - zagadnienia ogólne, "Turystyka Kulturowa", nr 6, s. 17-34
• 27. Joura L., 1944, Příspevek ke studiu sídelních poměrů ve středním Povltaví a přilehlých oblastech, "Věstník Královské české společnosti nauk, tř. pro filosofii, historii a filologii", No. 4, Praha
• 28. Kesner L., 2005, Marketing a management muzeí a památek, Grada, Praha
• 29. Kołodziejczyk K., 2016, Jak to się robi w Republice Czeskiej? Trzy przykłady restauracji i turystycznego wykorzystania zabytkowych obiektów rezydencjonalnych, "Turystyka Kulturowa", nr 2, s. 6-45
• 30. Kołodziejczyk K., 2018, Fenomen Járy Cimrmana w perspektywie turystycznej, "Turystyka Kulturowa", nr 6, s. 7-24
• 31. Kołodziejczyk K., 2019, Państwowe zabytki architektury udostępnione do zwiedzania w Republice Czeskiej - analiza funkcjonowania, "Turystyka Kulturowa", nr 4, s. 20-64
• 32. Kołodziejczyk K., 2021a, Dolina środkowej i dolnej Berounki (Republika Czeska) wraz z otoczeniem jako szczególny obszar rozwoju turystyki podmiejskiej, [w:] Rozenkiewicz (red.), Wybrane aspekty współczesnej turystyki, Instytut Geografii i Rozwoju Regionalnego, Uniwersytet Wrocławski, Wrocław, s. 165-204
• 33. Kołodziejczyk K., 2021b, Postać Tomáša G. Masaryka w ofercie turystycznej Republiki Czeskiej - niewykorzystany potencjał?, "Turystyka Kulturowa", nr 2, s. 104-147
• 34. Kołodziejczyk K., 2022, Dušan Jurkovič i jego dzieła w kontekście rozwoju produktu turystyki biograficznej, "Turystyka Kulturowa", nr 2, s. 48-112
• 35. Kołodziejczyk K., 2023, Rozwój turystyki kulturowej w dolinie Sázavy (Republika Czeska), "Turystyka Kulturowa", nr 2, s. 31-77
• 36. Kołodziejczyk K., Michnicka K., 2021, Popularność turystyki motoryzacyjnej w świetle frekwencji w muzeach motoryzacji w Polsce i Republice Czeskiej, "Turystyka Kulturowa", nr 2, s. 7-49
• 37. Kubeš J., 2011, Chatové oblasti České republiky, "Geografický časopis", 63, s. 53-68
• 38. Laudin R., 2016, Památná místa Járy Cimrmana, Grada Publishing, Praha
• 39. Lisocka-Jaegermann B., 2003, Turystyka etniczna w Ameryce Łacińskiej: przegląd problematyki badawczej, "Prace i Studia Geograficzne", t. 32, s. 49-67
• 40. Lisowska A., 2016, Stara Kopalnia Centrum Nauki i Sztuki w Wałbrzychu - przykład rewitalizacji obiektów przemysłowych na cele kulturowe, "Turystyka Kulturowa", nr 4, s. 6-20
• 41. Łopaciński K., 1990, Podróże trampingowe, Instytut Turystyki, Warszawa
• 42. McLaren B., Lasansky D.M. (red.), 2004, Architecture and Tourism: Perception, Performance and Place, Berg, Oxford
• 43. Michnicka K., Kołodziejczyk K., 2021, Percepcja turystyki motoryzacyjnej i motywacje osób odwiedzających muzea motoryzacyjne i uczestników wydarzeń motoryzacyjnych, "Prace Geograficzne", nr 165, s. 69-89
• 44. Michnicka K., Kołodziejczyk K., 2022, Evaluation of automobile museums in Poland and Czechia, "Turystyka Kulturowa", nr 4, s. 128-159
• 45. Mokras-Grabowska J., 2007, Kultura ludowa w polskiej turystyce - autentyczność czy komercja?, [w:] A. Stasiak (red.), Kultura i turystyka - razem czy oddzielnie?, Wyższa Szkoła Turystyki i Hotelarstwa w Łodzi, Łódź, s. 257-274
• 46. Mokras-Grabowska J., 2009a, Wykorzystanie kultury ludowej w turystyce - nieuchronna komercjalizacja czy ostatnia deska ratunku?, [w:] A. Stasiak (red.), Kultura i turystyka - razem ale jak?, Wyższa Szkoła Turystyki i Hotelarstwa w Łodzi, Łódź, s. 139-162
• 47. Mokras-Grabowska J., 2009b, Możliwości rozwoju turystyki kulturowej obszarów wiejskich w Polsce, "Turystyka Kulturowa", nr 1, s. 14-31
• 48. Mokras-Grabowska J., 2013, Zasoby kultury ludowej jako komponent przestrzeni turystycznej, "Turyzm", 23 (2), s. 47-53
• 49. Mokras-Grabowska J., 2014, Komercjalizacja kultury ludowej pod wpływem turystyki. Wybrane przykłady w Polsce, [w:] S. Tanaś, J. Mokras-Grabowska (red.), Od autentyczności do komercji - o doświadczaniu w turystyce, Warsztaty z Geografii Turyzmu, t. 4, Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 207-223
• 50. Motyka M., 2016, Turystyka etniczna a turystyka sentymentalna, "Przestrzeń Społeczna", nr 1, s. 1-22
• 51. Mukařovský J. (red.), 1995, Dějiny české literatury. IV. Literatura od konce 19. století do roku 1945, Victoria Publishing, Praha
• 52. Otruba I., Ptáček J., Švorc L., 2007, 101 našich nejkrásnějších zahrad a parků, Nakladatelství Pavel Dobrovský - BETA, Praha
• 53. Pleva F., 2005, Sázava milovaná, Nová tiskárna Pelhřimov, Pelhřimov
• 54. Powierska A., 2021, Dziedzictwo naukowo-techniczne - media społecznościowe i promocyjny potencjał biografii. Przykład Muzeum Inżynierii Miejskiej w Krakowie, "Turystyka Kulturowa", nr 3, s. 161-179
• 55. Procházka P., 2001, Pohyb za rekreací v Česku, [w:] D. Fialová, J. Vágner (red.), Druhé bydleni v Česku, Univerzita Karlova, Přírodovědecká fakulta, katedra sociální geografie a regionálního rozvoje, Praha, s. 55-71
• 56. Pytlík R., 2013, Jaroslav Hašek: data, fakta, dokumenty, Emporius, Praha
• 57. Sedláček A., 2000, Hrady, zámky a tvrze Království českého. Čáslavsko. Svazek XII, Jiří Čížek - ViGo agency, Praha
• 58. Specht J., 2014, Architectural Tourism: Building for Urban Travel Destinations, Springer Fachmedien, Wiesbaden
• 59. Tomeš J. i in., 1999, Český biografický slovník XX. století: III. díl: Q-Ž. Paseka, Petr Meissner, Praha-Litomyšl
• 60. Tůmová J., 2021, Poznáváme Posázaví, Posázaví o.p.s., destinační společnost turistické oblasti Posázaví, Postupice
• 61. Tůmová J., Štědra M., 2022, Město Sázava, Posázaví o.p.s., destinační společnost turistické oblasti Posázaví, Postupice
• 62. Vágner J., 2001, Vývoj druhého bydlení v Česku, [w:] D. Fialová, J. Vágner (red.), Druhé bydlení v Česku, Univerzita Karlova, Přírodovědecká fakulta, katedra sociální geografie a regionálního rozvoje, Praha, s. 42-54
• 63. Vágner J., Fialová D. (red.), 2004, Regionální diferenciace druhého bydlení v Česku, Univerzita Karlova, Přírodovědecká fakulta, katedra sociální geografie a regionálního rozvoje, Praha
• 64. Vinklát P.D., 2004, Kronika trampingu v Jizerských horách 1934-2004, Impressum, Liberec
• 65. Vystoupil J., 1988, Rozvoj cestovního ruchu a rekreace v ČSSR a jeho územní organizace, "Geografie", 93, s. 210-230
• 66. Vystoupil J., Šauer M., 2012, Geography of tourism of the Czech Republic, [w:] J. Wyrzykowski, K. Widawski (red.), Geography of tourism of Central and Eastern Europe countries, Institute of Geography and Regional Development, University of Wrocław, Wrocław, s. 103-139
• 67. Vystoupil J., Šauer M., 2017, Geography of tourism in the Czech Republic, [w:] J. Wyrzykowski, K. Widawski (red.), The Geography of Tourism of Central and Eastern European Countries, Springer International Publishing, Cham, s. 149-188
• 68. Widawski K., 2009, Wpływ folkloru i tradycyjnej kultury ludowej na rozwój ruchu turystycznego na przykładzie Hiszpanii, Instytut Geografii i Rozwoju Regionalnego Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław
• 69. Wiza A., 2014, Backpacking w perspektywie odległych miejsc i kultur poznawanego świata oraz siebie, "Turystyka Kulturowa", nr 11, s. 39-52
• 70. Wojciechowska J., Kupis W., 2014, Pamiątki turystyczne regionu łowickiego inspirowane kulturą ludową, "Folia Turistica", t. 31, s. 105-125
• 71. Woźniczko M., Orłowski D., 2014, "Malowana wieś" Zalipie jako przejaw turystyki etnograficznej na Powiślu Dąbrowskim, "Zarządzanie w Kulturze", t. 15, nr 2, s. 181-197
• 72. Wrońska-Kiczor J., 2017, Tradycja i kultura ludowa Nowej Słupi jako istotny element atrakcyjności turystycznej regionu, "Zeszyty Naukowe Turystyka i Rekreacja", 20(2), s. 91-106
• 73. Wyszowska I., 2008, Turystyka biograficzna - istota, znaczenie, perspektywy, "Turystyka Kulturowa", nr 1, s. 22-33
• 74. Wyszowska I., Hinc A., 2021, Paweł Edmund Strzelecki (1797-1873) - dziedzictwo i pamięć w perspektywie turystyki biograficznej, "Turystyka Kulturowa", nr 3, s. 236-268
• 75. Xie P.F., 2006, Developing industrial heritage tourism: A case study of the proposed jeep museum in Toledo, Ohio, "Tourism Management", Vol. 27, no. 6, s. 1321-1330
• 76. Ziarkowski D., 2011, Zabytki a turystyka. Studium poświęcone historii naukowego i krajoznawczego poznawania Doliny Prądnika, Proksenia, Kraków
• 77. Ziarkowski D., 2012, Turystyka i sztuka - wzajemne relacje z perspektywy semiotycznej, "Turystyka Kulturowa", nr 5, s. 22-37
• 78. Dějiny klastera, b.r.w., [on-line:] https://www.klaster-sazava.cz/cs/o-klasteru/dejiny-sazavskeho-klastera, dostęp: 9.12.2022
• 79. Digitální archiv, b.r.w., [on-line:] https://rodny-dum-karla-havlicka-borovskeho-archiv.webnode.cz/, dostęp: 18.12.2022
• 80. Edukační programy, b.r.w., [on-line:] https://zamekzdar.cz/vzdelavani/zamecka-akademie/edukacni-programy/, dostęp: 9.12.2022Historie hradu, 2015, [on-line:] https://www.hrad-ledec.cz/cs/historie-hradu/, dostęp: 15.12.2022
• 81. Haškovy oslavy, b.r.w., [on-line:] https://www.muzeumhb.cz/objevujte/haskovy-oslavy/, dostęp: 18.12.2022
• 82. Historie plovárny, b.r.w., [on-line:] https://www.plovarna-senohraby.cz/page/historie, dostęp: 12.10.2022
• 83. Karel Havlíček Borovský, b.r.w., [on-line:] https://www.muzeumhb.cz/objevujte/karel-havlicek-borovsky/, dostęp: 18.12.2022
• 84. Laudin R., 2013, Nádraží, nábřeží i náměstí. Kde najdete nejhezčí stopy Járy Cimrmana, [on-line:] https://cestovani.idnes.cz/stopy-jary-cimrmana-0qj-/po-cesku.aspx?c=[on-line:]A130919_115050_po-cesku_skr, dostęp: 30.12.2022
• 85. Muzeum nové generace, b.r.w., [on-line:] https://zamekzdar.cz/zazitky/muzeum-nove-generace/, dostęp: 9.12.2022
• 86. Muzeum Od verpánku k Baťovi, b.r.w., [on-line:] https://www.zamek-zruc.cz/muzeum-od-verpanku-k-batovi, dostęp: 10.12.2022
• 87. Poutní místo Sázavský klaster, b.r.w., [on-line:] https://www.sazavskyklaster.cz/historie/, dostęp: 9.12.2022
• 88. Prohlídkové okruhy, 2015, [on-line:] https://www.hrad-ledec.cz/cs/prohlidkove-okruhy.html dostęp: 15.12.2022
• 89. Rekonstrukce 2019-2021, b.r.w., [on-line:] https://www.sazavskyklaster.cz/rekonstrukce-2019-2021/, dostęp: 9.12.2022
• 90. Seznam, b.r.w., [on-line:] https://mapy.cz/, dostęp: 30.11.2022
• 91. Smith C. S., 2007, Feeling Short of Real Heroes, Thus Fond of a Fake One, "The New York Times", 17.05, [on-line:] https://www.nytimes.com/2007/05/17/world/europe/17pilsen.html?ref=craigssmith, dostęp: 7.10.2018
• 92. Svatošova J., 2018, V národním kole Zlatého erbu uspěly weby obce Myslibořice, cena patří I Krajské knihovně Vysočiny a zámkům ve Světlé na Sázavou a ve Žďáru nad Sázavou, Kraj Vysočina, [on-line:] https://archiv.kr-vysocina.cz/vismo5/dokumenty2.asp?id_org=450008&id=4086643, dostęp: 8.12.2023
• 93. Szczygieł M., 2011, Fałszywa polędwica, "Gazeta Wyborcza", 5.01, [on-line:] http://wyborcza.pl/1,75248,8908148,Falszywa_poledwica.html, dostęp: 7.10.2018
• 94. Vodácké muzeum, b.r.w., [on-line:] https://www.zamek-zruc.cz/vodacke-muzeum, dostęp: 12.10.2022
• 95. Významné osobnosti Havlíčkobrodska, b.r.w., [on-line:] https://www.muzeumhb.cz/objevujte/vyznamne-osobnosti-havlickobrodska/, dostęp: 18.12.2022
• 96. Zámecký okruh, b.r.w., [on-line:] https://www.zamek-zruc.cz/zamecky-okruh, dostęp: 10.12.2022
• 97. Zažijte cestu, zažijte příběh!, b.r.w., [on-line:] https://zamekzdar.cz/zazitky/, dostęp: 9.12.2022
• 98. Žďár nad Sázavou (klášter), b.r.w., [on-line:] https://cs.wikipedia.org/wiki/%C5%BD%C4%8F%C3%A1r_nad_S%C3%A1zavou_(kl%C3%A1%C5%A1ter), dostęp: 8.12.2023
• 99. Zručský zámek ožívá, b.r.w., [on-line:] https://www.zamek-zruc.cz/files/zrucsky-zamek-oziva-i-a-ii-etapa-rekonstrukce.pdf, dostęp: 10.12.2022