Zieleń miejska jako element przestrzeni publicznej. (Nie)obecność zagadnienia w wybranych lokalnych dokumentach

• Autorzy: Aleksandra Mróz

Warianty tytułu

Urban Greenery as an Element of Public Space. (Non)presence of the Issue in Selected Local Documents

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The prevailing view at present is that there is a focus on acquiring space for development, with the green space aspect treated as secondary. Particularly in recent years, experts, publicists and urban activists have reported on the 'concretisation' that is consuming Polish spaces. While cities have varied approaches to green space management, different standards and guidelines, some urban centres are recognising a shift in the discourse on the importance of green space and are taking steps to reduce the process of over-concretisation of public spaces. The aim of this article is to show, using the example of, among others, selected cities with district rights, how local authorities are reacting to the changes, what problems they see in terms of preventing excessive concretisation and promoting greening, and what actions they think should be taken to achieve this. To this end, an analysis was made of the acquired documents regulating the issues of planning and arranging public spaces, as well as a nationwide survey conducted by the Ministry of Climate and Environment (on the basis of which the centres where the case studies were developed were selected). The article also assesses how each of the selected cities with district rights addresses the problem of greenery management in their area, which system they apply, whether they make use of provisions in strategic documents and dedicated standards, and which areas they manage. Finally, an attempt was made to identify the most significant recommendations for the ongoing promotion of green spaces, not only in the cities discussed, but nationwide.(original abstract)

Obecnie dominuje pogląd, w myśl którego mamy do czynienia ze skupieniem się na pozyskiwaniu powierzchni pod zabudowę, zaś aspekt zieleni jest traktowany jako rzecz drugorzędna. Szczególnie w ostatnich latach eksperci, publicyści i miejscy aktywiści donoszą o trawiącej polskie przestrzenie "betonozie". Wprawdzie miasta mają różne podejścia do kwestii zarządzania zielenią, odmienne standardy i wytyczne, jednak niektóre ośrodki miejskie dostrzegają zmianę w dyskursie o znaczeniu zieleni i podejmują działania ograniczające proces nadmiernego zabetonowywania przestrzeni publicznych. Celem artykułu jest pokazanie na przykładzie m.in. wybranych miast na prawach powiatu, jak samorządy reagują na zmiany, jakie problemy w zakresie zapobiegania nadmiernemu zabetonowywaniu i wspierania zazieleniania dostrzegają, oraz jakie kroki według nich należy ku temu poczynić. W tym celu dokonano analizy pozyskanych dokumentów regulujących kwestie planowania i urządzania przestrzeni publicznych oraz ogólnopolskiego badania przeprowadzonego przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska (na jego podstawie wybrane zostały ośrodki, w których opracowano studia przypadku). W artykule oceniono także, w jaki sposób każde z wybranych miast na prawach powiatu odnosi się do problemu zarządzania zielenią na swoim terenie, jaki system stosuje, czy posiłkuje się zapisami w dokumentach strategicznych oraz dedykowanymi standardami, oraz jakim obszarem zarządza. Na końcu spróbowano wytypować najważniejsze zalecenia do stałego wspierania terenów zielonych, nie tylko w omawianych miastach, ale w całej Polsce.(abstrakt oryginalny)

Słowa kluczowe

EN

Urban greenery; Local government; Public space; City

PL

Zieleń miejska; Samorząd terytorialny; Przestrzeń publiczna; Miasto

• Czasopismo: Problemy Rozwoju Miast
• Rocznik: 2023
• Tom: 74
• Strony: 53--64

Twórcy

autor

Aleksandra Mróz

• Instytut Rozwoju Miast i Regionów

Bibliografia

• Biejat K. (red.), 2017, Zarządzanie oraz ochrona zieleni w polskich miastach, Fundacja Sendzimira, Zielonki.
• Biernacka M., 2020, Przegląd i ocena wybranych wskaźników dostępności i atrakcyjności miejskich terenów zieleni, Folia Oeconomica, 2(347), 53 - 70.
• Clark G., Moi E., 2015, Intensyfikacja zabudowy: przyczyny, korzyści i problemy, Urban Land Institute, Londyn.
• Czarnecki W., 1961, Planowanie miast i osiedli. T III: Tereny zielone, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa-Poznań.
• Czechowska M., Rauba K., 2022, Zarządzanie zielenią miejską na przykładzie wybranych polskich miast, Academy of Management, 6(1), 106 - 122.
• Hejmanowski S., 1989, Zieleń a ochrona środowiska człowieka, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa.
• Jeleński T., 2018, Kompetencje władzy publicznej w zarządzaniu zielenią, [w:] T. Bergier (red.), Międzysektorowa współpraca na rzecz zieleni w mieście. Zrównoważony rozwój - zastosowania, Kraków, 25 - 33.
• Kasińska-Andruszkiewicz A., 2020, Zielone dachy i ściany jako elementy wspomagające miejskie systemy zieleni, Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej. Architektura, Urbanistyka, Architektura Wnętrz, 3, Warszawa, 75 - 89.
• Klimowicz J., 2020, Problem przegrzewania miast XXI wieku (MWC) a zieleń miejska, Housing Environment, 32, 50 - 57.
• Łachowski W., Łęczek A., 2020, Tereny zielone w dużych miastach Polski. Analiza z wykorzystaniem Sentinel 2, Urban Development Issues, 68(1), 77 - 90.
• Mazur Ł.K., 2020, Wybrane czynniki przyrodnicze kształtujące budownictwo mieszkaniowe we współczesnych miastach, Acta Scientiarum Polonorum. Architectura, 19(2), 83 - 91.
• Mencwel J., 2020, Betonoza. Jak się niszczy polskie miasta, Krytyka Polityczna, Warszawa.
• Mensah C.A., Andres L., Perera U. i in., 2016, Enhancing Quality of Life through the Lens of Green Spaces: A Systematic Review Approach, International Journal of Wellbeing, 6(1), 142 - 163.
• Nowak-Rząsa M., 2011, Ocena obiektów parkowych na przykładzie Olsztyna, Acta Scientiarum Polonorum Administratio Locorum, 10, 69 - 81.
• Reyes-Riveros R., Altamirano A., De La Barrera F. i in., 2021, Linking public urban green spaces and human well-being: A systematic review, Urban Forestry and Urban Greening, 61.
• Rzeńca A., Sobol A., 2020, Kierunki zmian polityki miejskiej w dobie wyzwań klimatycznych, [w:] K. Prandecki, M. Burchard--Dziubińska (red.), Zmiana klimatu - skutki dla polskiego społeczeństwa i gospodarki, Komitet Prognoz "Polska 2000 Plus" przy Prezydium PAN, Warszawa, 277 - 288.
• Służewska K. i Dworniczak Ł., 2020, Kształtowanie wizerunku zielonego miasta, Zieleń Miejska, 2, 10 - 11.
• Studziżór K., Kwiatek-Sołtys A., 2022, Zieleń miejska w dzielnicy Podgórze Duchackie w Krakowie - własność gruntów, zagospodarowanie i ocena mieszkańców, Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis, Studia Geographica, 17, 200 - 218.
• Szczepanowska H.B., 2012, Miejsce terenów zieleni w strukturze zintegrowanego projektowania, zarządzania i oceny ekologicznej inwestycji miejskich, Człowiek i Środowisko, 36(1 - 2), 25 - 49.
• Szczepańska M., Maćkiewicz B., Dziewiatowska A., 2017, Tereny zieleni a ceny nieruchomości mieszkaniowych w Poznaniu, Biuletyn KPZK PAN, 266, 142 - 158.
• Glazik R., 2019, Wytyczne i rekomendacje w zakresie standardów budowy infrastruktury rowerowej dla samorządów i zarządców dróg Obszaru Metropolitalnego Gdańsk-Gdynia-Sopot, Metropolia Gdańsk, Gdańsk. Instytut Transportu Rowerowego, M&G Consulting, 2019, Wytyczne organizacji bezpiecznego ruchu rowerowego. Podręcznik, Ministerstwo Infrastruktury, Warszawa.
• Program ochrony środowiska dla powiatu bielskiego na lata 2022 - 2025.
• Rostański K., Rostański A., Sierka E., Trocer S., 2017, Plan działań w zakresie wzmocnienia i rozwoju systemu zielonej infrastruktury w Miejskim Obszarze Funkcjonalnym Chorzowa, Rudy Śląskiej i Świętochłowic wraz z analizą i oceną usług ekosystemowych związanych z wdrożeniem tego systemu,Pracownia HORTUS, Katowice.
• Uchwała nr PR.0007.33.2023 Rady Miasta Ruda Śląska z dnia 23 lutego 2023 r. w sprawie przyjęcia "Programu Ochrony Środowiska dla miasta Ruda Śląska na lata 2023 - 2026 z perspektywą do roku 2030".
• Uchwała nr PR.0007.76.2018 Rady Miasta Ruda Śląska z dnia 24 maja 2018 r. w sprawie przyjęcia "Strategii Rozwoju Miasta Ruda Śląska do 2030 roku - aktualizacja 2018 rok".
• Uchwała nr PR.0007.77.2018 Rady Miasta Ruda Śląska z dnia 24 maja 2018 r. w sprawie przyjęcia "Gminnego Programu Rewitalizacji Miasta Ruda Śląska do 2030".
• Uchwała nr PR.0007.79.2015 RADY MIASTA Ruda Śląska z dnia 24 marca 2015 r. w sprawie uchwalenia Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Ruda Śląska.
• Uchwała nr XII/125/2011 Rady Miasta Sopotu z dnia 7 października 2011 roku w sprawie przyjęcia "Aktualizacji Programu ochrony środowiska dla miasta Sopotu na prawach powiatu na lata 2011 - 2014 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2015 - 2020".
• Uchwała nr XL/685/2022 z dnia 22 grudnia 2022 r. w sprawie przyjęcia Strategii rozwoju miasta Sopotu na lata 2022 - 2030. Uchwała nr XXII/33/21 Rady Miasta Biała Podlaska z dnia 29 marca 2021 r. w sprawie uchwalenia Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Biała Podlaska.
• Uchwała nr XXXIX/522/2018 Rady Miasta Sopotu z dnia 26 marca 2018r. w sprawie uchwalenia Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Sopotu.
• Uchwała z dnia 27 listopada 2015 w sprawie przyjęcia Zintegrowanej strategii rozwoju miejskiego obszaru funkcjonalnego Biała Podlaska na lata 2015 - 2020 (z perspektywą do 2030 roku).
• Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, Dz.U. 2004 nr 92 poz. 880.
• Zarządzenie nr 166/14 Prezydenta Miasta Biała Podlaska z dnia 8 września 2014 roku w sprawie wprowadzenia "Standardów technicznych dla infrastruktury rowerowej miasta Biała Podlaska".
• Mapa inwestycji miejskich w Białej Podlaskiej w latach 2019 - 2022. Dostępne na: https://infoinwestmapa.bialapodlaska.pl/ [data dostępu: 01.06.2023].
• Ministerstwo Klimatu i Środowiska, https://www.gov.pl/web/klimat [data dostępu: 28.05.2022].
• Ruda Śląska Nasze Miasto, https://rudaslaska.naszemiasto.pl/ruda-slaska-rynek-na-nowym-bytomiu-przejdzie-przemiane/ar/c1-9264335 [data dostępu: 01.06.2023].
• Stowarzyszenie Polski Ruch Czystszej Produkcji, https://www.cp.org.pl/2015/08/forum-cp-eko-city-biala-podlaska.html [data dostępu: 01.06.2023].
• Śląska Opinia, https://slaskaopinia.pl/2023/04/06/kolejne-przestrzenie-zielone-w-rudzie-slaskiej-zostaly-zrewitalizowane/ [data dostępu: 01.06.2023].
• Zarząd Dróg i Zieleni w Sopocie, https://zdiz.sopot.pl/podsumowanie-inwestycji-w-2022-roku [data dostępu: 01.06.2023].

Identyfikatory

DOI

10.51733/udi.2023.74.05