Kształtowanie modelu władzy w Polsce po 1989 roku na przykładzie powoływania Rady Ministrów - od gabinetu Tadeusza Mazowieckiego do gabinetu Hanny Suchockie

• Autorzy: Rafał Świergiel

Warianty tytułu

Shaping The Model of Power in The Republic of Poland after 1989 on The Example of The Appointment of The Council of Ministers In Poland - From The Office of Tadeusz Mazowiecki to The Office of Hanna Suchocka

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem badawczym artykułu jest przeanalizowanie, na ile polskie przepisy regulujące procedurę powoływania Rady Ministrów, uchwalone w 1989 roku, sprawdziły się w latach 1989-1992 - od obrad Okrągłego Stołu do momentu wejścia w życie Małej Konstytucji pod koniec 1992 roku. W artykule zbadano powoływanie gabinetów w porządku chronologicznym: Tadeusza Mazowieckiego, Jana Krzysztofa Bieleckiego, Jana Olszewskiego, Waldemara Pawlaka (nie sformował rządu) oraz Hanny Suchockiej. Realizację celu badawczego umożliwiła analiza i wynikająca z niej ocena przepisów prawnych regulujących tę materię pod kątem ich jakości legislacyjnej oraz precyzji. Należy dodać, że kształtowanie gabinetu jest procesem złożonym, mającym nie tylko normatywne podstawy. W Polsce w latach 1989-1992 zjawisko to było nader widoczne. Istotny wpływ w momencie przewartościowań polityczno -społecznych na ustrojowe zmiany w tym zakresie miał także czynnik personalny: w ujęciu stricte (trudne rozmowy oraz decyzje polityczne) i w ujęciu largo (wpływ exposé, a także społecznego odbioru nowo powołanego rządu). Można zatem postawić tezę, że przyjęte w 1989 roku zasady powoływania Rady Ministrów i wynikająca z nich praktyka stanowiły jedno z największych wyzwań we współpracy między centralnymi organami władzy państwowej - między Prezydentem a Sejmem. (fragment tekstu)

EN

In the article, the author discusses the procedure for appointing the Council of Ministers in Poland after 1989. It examines the period 1989-1992. He begins his deliberations with the appointment of the first non-communist government of T. Mazowiecki, and ends with the cabinet of H. Suchocka. The author analyzes the related legal provisions and at the same time describes the political and social context. In the author's opinion, in all the described cases the political context was important and due to the general nature of the regulations, it was possible to develop optimal solutions. These experiences were the foundation for further work on the constitution.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Konstytucja RP; Polityka; Administracja publiczna

EN

RP Constitution; Politics; Public administration

• Czasopismo: Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Politologica.
• Rocznik: 2022
• Tom: 29
• Numer: nr 371
• Strony: 27--40

Twórcy

autor

Rafał Świergiel

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

Bibliografia

• Barbara Badora,1994, Społeczeństwo i władza lat osiemdziesiątych w badaniach CBOS, Warszawa: Centrum Badania Opinii Społecznej.
• Bożyk Stanisław, 2009, Pozycja ustrojowa Rady Państwa w Konstytucji PRL z 22 lipca 1952 r., "Miscellanea Historico -Iuridica" 8: 161-174.
• Buhler Pierre, 1999, Polska droga do wolności 1939-1995, Jerzy Eisler (tłum.), Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Dialog.
• Burda Andrzej, 1990, Charakterystyka postanowień Konstytucji PRL z 1952 r., [w:] Konstytucje Polski. Studia monograficzne z dziejów polskiego konstytucjonalizmu, t. 2, Marian Kallas (red.), Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 347-361.
• CBOS, 1990, Opinia społeczna o powołaniu rządu Jana K. Bieleckiego, "Komunikat z Badań" (BS/16/3/91)", Centrum Badania Opinii Społecznej, https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/1991/K_003_91.PDF (dostęp: 11 maja 2022).
• CBOS, 1992, Opinia publiczna o powołaniu rządu Jana Olszewskiego, "Komunikat z Badań" (BS/42/3/92), Centrum Badania Opinii Społecznej, https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/1992/K_003_92.PDF (dostęp: 11 maja 2022).
• CBOS, 1992, Opinie o zmianie rządu, "Komunikat z Badań" (BS/335/45/92), Centrum Badania Opinii Społecznej, https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/1992/K_045_92.PDF (dostęp: 11 maja 2022).
• CBOS, 1992, Reakcje na powołanie rządu Hanny Suchockiej, "Komunikat z Badań" (BS/350/59/92), Centrum Badania Opinii Społecznej, https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/1992/K_059_92.PDF (dostęp: 11 maja 2022).
• Dudek Antoni, 2016, Historia polityczna Polski 1989-2015,Kraków: Wydawnictwo Znak Horyzont.
• Dudek Antoni, 2019, Od Mazowieckiego do Suchockiej. Pierwsze rządy wolnej Polski, Kraków: Wydawnictwo Znak Horyzont.
• Garlicki Leszek, 2019, Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, Warszawa: Wydawnictwo Wolters Kluwer Polska.
• Gebert Stanisław, 1985, Rząd a inne naczelne organy władzy państwowej, [w:] Studia nad rządem PRL w latach 1952-1980, Marian Rybicki (red.), Wrocław: Instytut Państwa i Prawa PAN, 134-143.
• Grzybowski Marian, 1989, Z rozważań nad konstytucyjną koncepcją Rady Ministrów, [w:] Konstytucja w społeczeństwie obywatelskim. Księga pamiątkowa ku czci prof. Witolda Zakrzewskiego, Kazimierz Działoch, Marian Grzybowski, Paweł Sarnecki, Eugeniusz Zwierzchowski (red.), Kraków: Krajowa Agencja Wydawnicza, 89-109.
• Kaczyński Jarosław, 2011, Polska naszych marzeń, Lublin: Wydawnictwo Akapit.
• Kasińska -Metryka Agnieszka, 2011, Od "stagnacji" do demokracji. Pułapki przywództwa transformacyjnego w Polsce,[w:] Kryzys przywództwa we współczesnej polityce, Wawrzyniec Konarski, Agnieszka Durska, Szymon Bachrynowski (red.), Warszawa: Wydawnictwo SWPS
• "Academica", 227-239.
• Krasowski Robert, 2012, Po południu. Upadek elit solidarnościowych po zdobyciu władzy, Warszawa: Wydawnictwo Czerwone i Czarne.
• Marszałek -Kawa Joanna, Piotr Siemiątkowski (oprac.), 2021, Exposé Prezesów Rady Ministrów 1989-2019,Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Roszkowski Wojciech, 2017, Historia Polski 1914-2015, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Rybicki Marian, 1985, Pozycja ustrojowa rządu w systemie politycznym PRL, [w:] Studia nad rządem PRL w latach 1952-1980, Marian Rybicki (red.), Wrocław: Instytut Państwa i Prawa PAN, 11-21.
• Sadecki Jerzy, 2009, Trzynastu. Premierzy wolnej Polski, Kraków: Universitas.
• Stelmach Andrzej, 2017, Manipulacje prawem wyborczym i ich wpływ na legitymizację władzy w Polsce,[w:] Konstytucja w państwie demokratycznym, Sławomir Patyra, Mirosław Sadowski, Krzysztof Urbaniak (red.), Poznań: Wydawnictwo Nauka i Innowacje, 195-210.
• Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej uchwalona przez Sejm Ustawodawczy w dniu 22 lipca 1952 r. (Dz.U. z 1952 Nr 33 poz. 232 ze zm.).
• Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. o zmianie Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz.U. z 1989 Nr 19 poz. 101 ze zm.).
• Uchwała Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z dnia 1 marca 1957 r. - Regulamin Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (M.P. z 1957 Nr 19 poz. 145 ze zm.).
• Uchwała Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z dnia 17 lipca 1986 r. - Regulamin Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (M.P. z 1986 Nr 21 poz. 151 ze zm.).
• Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 21 września 1990 r. o skróceniu X kadencji Sejmu oraz kadencji Senatu i Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej (M.P. z 1990 Nr 36 poz. 289).
• Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 5 grudnia 1991 r. w sprawie przyjęcia ustąpienia Rządu (M.P. z 1991 Nr 45 poz. 313).
• Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 6 grudnia 1991 r. w sprawie powołania Prezesa Rady Ministrów (M.P. z 1991 Nr 45 poz. 315).
• Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 5 czerwca 1992 r. w sprawie odwołania Rady Ministrów (M.P. z 1992 Nr 17 poz. 125).
• Sprawozdanie stenograficzne z 6 posiedzenia Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniach 23 i 24 sierpnia 1989 r., 1989, Sejm RP, http://orka2.sejm.gov.pl/Stenogra-myX.nsf/0/259278CD28DE3BBDC1257D20002CC6FD/$file/006_000006771.pdf (dostęp: 11 maja 2022).
• Sprawozdanie stenograficzne z 2 posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w dniach 17 i 18 grudnia 1991 r., 1991, Sejm RP, http://orka2.sejm.gov.pl/Debata1.nsf/main/423C9755

Identyfikatory

DOI

10.24917/20813333.29.3