Salus aut voluntas aegroti suprema lex esto. Spory o ratio legis kryminalizacji współdziałania w cudzym samobójstwie

• Autorzy: Stanisław Małecki
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Niemal pół wieku od publikacji Prawnokarnej problematyki samobójstwa Andrzeja Wąska tocząca się w obrębie polskiej dogmatyki prawa karnego dyskusja o powodach kryminalizacji pomocnictwa i namowy do samobójstwa pozostaje otwarta. Ośrodkiem sporu jest fundamentalne pytanie o prawny obraz człowieka: o to mianowicie, czy "najwyższym prawem" powinna być autonomia jego woli, czy może raczej ochrona abstrakcyjnie pojętego życia ludzkiego. Problemem tym zajęły się ETPCz i Sąd Najwyższy USA, przyjmując stanowisko dające zdecydowane pierwszeństwo ochronie życia. Jednak w 2015 r. kanadyjski Sąd Najwyższy wydał orzeczenie w głośnej sprawie Carter, jednogłośnie odrzucając obowiązujący uprzednio w Kanadzie blankietowy, bezwzględny zakaz współdziałania w cudzym samobójstwie: wyjątek uczyniono dla osób ciężko chorych i cierpiących. Przedstawiona w uzasadnieniu tego wyroku argumentacja stanowi wyraźne odejście od ustalonej wcześniej linii orzeczniczej. Może ona dać asumpt do rozważenia rewizji aksjologicznego uzasadnienia regulacji zawartej w art. 151 k.k. Pytanie, na które postaram się odpowiedzieć, brzmi: kogo i dlaczego powinien chronić prawny zakaz współdziałania w samobójstwie oraz czy należy wprowadzić od niego wyjątek?(abstrakt oryginalny)

EN

Nearly half a century after Andrzej Wąsek's publication "Prawnokarna problematyka samobójstwa" ongoing debate within Polish penal legal doctrine concerning the reasons for criminalisation of aiding and abetment to a suicidal attempt is still open. The root of the problem is a fundamental question about the legal image of man: whether one's autonomy of will or maybe abstractly put human life ought to be "the supreme law". ECHR and SCOtUS addressed said problem taking a position sup- porting life preservation precedence over the will. In 2015 La Cour Suprême du Canada ruled in a famous Carter case, unanimously rejecting previously binding in Canada blanket, absolute prohibition of cooperating in other's suicide: the exemp- tion was made for terminally ill patients and for the suffering. Presented in reasons of said ruling argumentation is an explicit departure from the precedent. It may give reason to weigh the possibility of axiological revision of the Article 151 of Polish Crim- inal Code's justification. The question I would like to give an answer to is as follows: who is protected by the prohibition of aiding and abetting to suicide and why and whether an exemption should be made.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Prawo karne; Choroby psychiczne; Zdrowie psychiczne

EN

Criminal Law; Mental disorders; Mental health

• Czasopismo: Młoda Palestra. Czasopismo Aplikantów Adwokackich
• Rocznik: 2023
• Numer: nr 3 Prawo i medycyna
• Strony: 26--39

Twórcy

autor

Stanisław Małecki

• Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

Bibliografia

• 1. Andrejew I., Kodeks karny. Krótki komentarz, Warszawa 1981.
• 2. Brzezińska J., Dzieciobójstwo. Aspekty prawne i etyczne, Warszawa 2013.
• 3. Burdziak K., Samobójstwo w prawie polskim, Warszawa 2019.
• 4. Durkheim E., Suicide. A study in sociology, tłum. J.A. Spaulding, G. Simpson, Nowy Jork 1966.
• 5. Helios J., Prawo do śmierci - uwagi na kanwie rozważań o samobójstwie, "Wrocławskie Studia Erazmiańskie. Studia Erasmiana Wratislaviensia. Prawo życia i śmierci" 2003, z. VII.
• 6. Karaźniewicz J., Prawnokarne aspekty samobójstw (w:) Suicydologia dla prawników i śledczych, red. E.M. Guzik-Makaruk, I. Sołtyszewski, Warszawa 2023.
• 7. Kardas P., Teoretyczne podstawy odpowiedzialności karnej za przestępne współdziałanie, Zakamycze 2001.
• 8. Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz do art. 1-52, red. A. Zoll, W. Wróbel, Warszawa 2016, t. 1.
• 9. Konieczniak P., W sprawie eutanatycznej pomocy do samobójstwa, "Państwo i Prawo" 1999, nr 5.
• 10. Kulik M., Odpowiedzialność karna za współdziałanie przestępne w koncepcji Juliusza Makarewicza w świetle dalszego rozwoju regulacji współdziałania przestępnego, "Państwo i Prawo" 2020, nr 2.
• 11. Makarewicz J., Kodeks karny z komentarzem, Lwów 1938.
• 12. Malczewski J., Prawo do śmierci po wyroku Sądu Najwyższego Kanady w sprawie Carter (2015), "Przegląd Prawa Medycznego" 2019, tom 1, nr 2.
• 13. Malczewski J., Problemy z prawną kwalifikacją lekarskiej pomocy do samobójstwa (art. 151 k.k.), "Prokuratura i Prawo" 2018, nr 11.
• 14. Marek A., Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 2010.
• 15. Poklewski-Koziełł K., O eutanazji w świetle nowych koncepcji prawniczych, "Państwo i Prawo" 1997, nr 1.
• 16. Safjan M., Eutanazja a autonomia pacjenta - granice ochrony prawnej (w:) Prawo, społeczeństwo, jednostka. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Leszkowi Kubickiemu, red. A. Łopatka, Warszawa 2003.
• 17. Samobójstwo, red. M. Mozgawa, Warszawa 2017.
• 18. System Prawa Karnego, t. 10, Przestępstwa przeciwko dobrom indywidualnym, red. J. Warylewski, Warszawa 2016.
• 19. System Prawa Karnego, t. 2, Źródła prawa karnego, red. T. Bojarski, Warszawa 2011.
• 20. Śliwiński S., Polskie prawo karne materialne. Część ogólna, Warszawa 1946.
• 21. Świadoma zgoda pacjenta na świadczenia zdrowotne. Wytyczne dla pracowników podmiotów leczniczych, red. M. Puścion, Warszawa 2023.
• 22. Warylewski J., W sprawie prawnokarnego postrzegania eutanazji, "Państwo i Prawo" 1999, nr 3.
• 23. Wąsek A., Prawnokarna problematyka samobójstwa, Warszawa 1982.
• 24. Zoll A., O normie prawnej z punktu widzenia prawa karnego, "Krakowskie Studia Prawnicze" 1990, XXIII.
• 25. Zoll A., Podstawy teoretyczne regulacji współdziałania przestępnego w projekcie kodeksu karnego, "Państwo i Prawo" 1995, nr 6.