Dura lex sed lex w świetle wybranych teorii pozytywistycznych. Czy rzymska maksyma jest adekwatna do współczesnego rozumienia legalizmu?

• Autorzy: Marta Stępniewska
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Niniejszy artykuł jest poświęcony zagadnieniu prawniczej maksymy dura lex, sed lex, która odnosi się do "twardości" prawa. Przedstawione zagadnienia wraz z orzecznictwem sądów i trybunałów przedstawią słuszność stosowania zasad zawartych w tej maksymie, jak i przykłady, kiedy nie zawsze ma ona odzwierciedlenie w sprawach mniejszej wagi, która kłóci się ze zdrowym rozsądkiem. Pomimo tego należy spojrzeć przez pryzmat obowiązujących prawnych zasad, które jasno określają okoliczności, w których nie ma możliwości podejścia do danego zagadnienia na podstawie "życiowej". W dalszej części artykułu została przedstawiona analiza niniejszej maksymy w aspekcie pozytywistycznego tworzenia prawa. Przedstawieni autorzy w tekście wskazują, czym powinny się kierować osoby obowiązane do respektowania prawa. W ostatniej części artykułu została przedstawiona krytyczna ocena cytowanej paremii ze względu na nadmierny formalizm, który jest zarzucany klasycznym pozytywistom.(abstrakt oryginalny)

EN

This paper will be devoted to the issue illustrated by the legal maxim dura lex sed lex, that is, the situation of "hardness" of the law, in which the effect of its application seems harsh and even inconsistent with the common sense of justice, and yet justified by the need to respect the formal validity of the law. The following sections of the paper will present an analysis of the maxim in terms of the positivist creation of law through the command of the sovereign. Finally, a critique of dura lex sed lex will be shown in connection with the excessive formalism that is accused of classical positivists.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Prawo; Pozytywizm; Prawo naturalne

EN

Law; Positivism; Natural law

• Czasopismo: Młoda Palestra. Czasopismo Aplikantów Adwokackich
• Rocznik: 2023
• Numer: nr 3 Prawo i medycyna
• Strony: 158--183

Twórcy

autor

Marta Stępniewska

• Uniwersytet Warszawski

Bibliografia

• 1. Bentham J., Of Laws in General, ed. HLA Hart, Ch 19, para 10 (w:) G. Postema, Bentham and the Common Law Tradition, "Athlone Press" 1970.
• 2. Brinkhof J.J., The conflict between Article 123(2) and (3) EPC, IIC 1997, 28(6).
• 3. Chauvin T., Stawecki T., Winczorek P., Wstęp do prawoznawstwa, Warszawa 2019.
• 4. Cicero M.T., Scripta, vol. De officiis, 1.16.
• 5. Dudzik S., Prawne konsekwencje naruszenia ustawowych zasad sprzedaży napojów alkoholowych, "Samorząd Terytorialny" 2007, nr 3.
• 6. Dziedziak W., O pojmowaniu prawa - zarys problemu, "Studenckie Zeszyty Naukowe" 2013, nr 16(23), s. 17-35.
• 7. Gardner J., Legal Positivism: 5 1/2 Myths, "American Journal of Jurisprudence", 2001 nr 46.
• 8. Gomułowicz A., Podatki a etyka, Warszawa 2013, Lex/el.
• 9. Hart H.L.A., Positivism and the Separation of Law and Morals, 71 Harvard Law Review 593, 1958.
• 10. Kokoszkiewicz A., Sprawiedliwy proces administracyjny jako zadanie państwa. Studium teoretycznoprawne. Just administrative process as a task of the state theoretical and legal study, Warszawa 2022.
• 11. Matczak M., Why Judicial Formalism is Incompatible with the Rule of Law, "Canadian Journal of Law & Jurisprudence XXXI" 2018, nr 1.
• 12. Morison W. L., John Austin, London1982.
• 13. Nolte E., Der europäische Bürgerkrieg 1917-1945. Nationalsozialismus und Bolschewismus, München 2000.
• 14. Nowak L., Cztery koncepcje obowiązywania prawa, "Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny" 1966, z. 2(28).
• 15. Penner J. i inni, McCoubrey & White's textbook on jurisprudence, "Oxford University Pressˮ 2012.
• 16. Perelman Ch., Logika prawnicza. Nowa retoryka, Warszawa 1984.
• 17. Radbruch G., Gesetzliches Unrecht und übergesetzliches Rech, "Süddeutsche Juristen-Zeitungˮ 1945, nr 1(5).
• 18. Ross A., Tû-Tû, "Harvard Law Review" 1957, t. 70, nr 5.
• 19. Ross A., Review of H. L. A. Hart, The Concept of Law, Yale 1962.
• 20. Schmitt C., The Leviathan in the state theory of Thomas Hobbes: meaning and failure of a political symbol, "University of Chicago Pressˮ 2008.
• 21. Schmitt C., Völkerrechtliche Großraumordnung mit Interventionsverbot für raumfremde Mächte. Ein Beitrag zum Rechtsbegriff im Völkerrecht, Berlin 1991.
• 22. Sprawiedliwość i zaufanie do władz publicznych w prawie administracyjnym, red. M. Kasiński, M. Stahl, K. Wlaźlak, LEX/el. 2015.
• 23. Ulpian, Digesty 40, 9, 12, 1.
• 24. Viehweg T., Topik und Jurisprudenz. Ein Beitrag zu rechtswissenschaftlichen Grundlagenforschung, Munich 1974.
• 25. Zajadło J., Banał formuły dura lex sed lex, "Palestraˮ 2019.
• 26. Zeidler K. i inni, Fascynujące ścieżki filozofii prawa 2, Warszawa 2021.
• 27. Zieliński M. i inni, Zintegrowanie polskich koncepcji wykładni prawa, "Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny" 2009, nr 4.