Modernizacja taboru kolejowego w II Rzeczypospolitej

• Autorzy: Marek Konstankiewicz

Warianty tytułu

Modernization of Rolling Stock in the Second Polish Republic

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Artykuł dotyczy jednego z najistotniejszych elementów systemu transportu kolejowego, jakim jest tabor kolejowy, czyli pojazdy trakcyjne i wagony. Celem artykułu jest ustalenie, czym przejawiały się podejmowane w okresie II Rzeczypospolitej działania modernizacyjne w zakresie taboru kolejowego, jaki był ich zakres i w jaki sposób wpływały one na zaspokajanie potrzeb komunikacyjnych. W tym celu dokonano przeglądu istniejącej, dość rozproszonej, literatury przedmiotu i podsumowano jej najważniejsze ustalenia. Szczególną uwagę zwrócono na elektryfikację i motoryzację kolei. Jednocześnie wskazano obszary wymagające jeszcze stwierdzenia najbardziej podstawowych faktów oraz te, które wymagają weryfikacji i uszczegółowienia poczynionych ustaleń. Niniejszy tekst wskazuje też na możliwości uwzględnienia omówionych lub tylko zasygnalizowanych w nim działań modernizacyjnych w badaniach z zakresu licznych obszarów historii gospodarczej czy społecznej, dla których istotne było funkcjonowanie transportu kolejowego. Kończy go również postulat analizowania i oceniania działań modernizacyjnych w dłuższej perspektywie czasowej, ze względu na rozciągniętą w czasie ich realizację i pojawienie się ich efektów. (abstrakt oryginalny)

EN

The article concerns one of the most important elements of the railway transport system, which is the rolling stock, i.e. traction vehicles and wagons. The aim of the article is to determine what the modernization activi- ties undertaken in the period of the Second Polish Republic in the field of roll- ing stock manifested themselves, what was their scope and how they affected the satisfaction of communication needs. For this purpose, the existing, quite dispersed literature on the subject was reviewed and its most important find- ings were summarized. Particular attention was paid to the electrification and motorization of railways. At the same time, areas that still require the deter- mination of the most basic facts were indicated, as well as those that require verification and clarification of the findings made. This text also indicates the possibility of including the modernization activities discussed or only signaled in it in research in the field of numerous areas of economic or social history, for which the functioning of rail transport was important. It also ends with the postulate to analyze and evaluate modernization activities in longer time perspectives, due to their extended implementation and the emergence of their effects.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Modernizacja kolei; Kolejnictwo; Elektryfikacja sieci kolejowej; Motoryzacja; Tabor kolejowy

EN

Modernization of railway; Railways; Railway electrification; Motorization; Railway rolling stock

• Czasopismo: Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej
• Rocznik: 2023
• Tom: 21
• Numer: z. 4 Wielka modernizacja - Europa Środkowa od połowy XIX do końca lat trzydziestych XX wieku. Gospodarka, infrastruktura i metropolie
• Strony: 231--247

Twórcy

autor

Marek Konstankiewicz

• Uniwersytet Marii Curie Skłodowskiej, Lublin

Bibliografia

• 1. Adler A., W parowozowni i na szlaku, Warszawa 1984.
• 2. Borucki T., Konstrukcja i produkcja wagonów chłodni w Polsce, "Trakcja i Wagony" 1989, nr 9, s. 193-197.
• 3. Brzosko E., Rozwój transportu w Polsce w latach 1918-1939, Szczecin 1982.
• 4. Ćwikła M., Dworzec Warszawa Głowna i linia średnicowa 1921-1949, Łódź 2021.
• 5. Ćwikła M., Eksploatacja szybkobieżnych wagonów spalinowych konstrukcji Zakładów H. Cegielskiego w Poznaniu, cz. 1: Linia Warszawa - Łódź, "Świat Kolei" 2022, nr 3, s. 12-17; cz. 2: Linie z Warszawy do Katowic, Krakowa, Suwałk i Poznania, "Świat Kolei" 2022, nr 5, s. 12-19; cz. 3: Okręg lwowski, "Świat Kolei" 2022, nr 7, s. 12-17; cz. 4: Wojenne i powojenne losy wagonów, "Świat Kolei" 2023, nr 1, s. 15-19.
• 6. Ćwikła M., Eksploatacja wagonów silnikowych typu Austro-Daimler na sieci PKP, cz. 1, "Świat Kolei" 2019, nr 7, s. 18-23; cz. 2 "Świat Kolei" 2019, nr 8, s. 26-31.
• 7. 20-lecie komunikacji w Polsce odrodzonej 1918-1939, red. M. Dąbrowski, Kraków 1939, reprint: Łódź 2012.
• 8. Dynia T., Postęp techniczny w parowozach PKP, "Przegląd Kolejowy Mechaniczny" 1977, nr 2, s. 41-43.
• 9. Dziesięciolecie Polskich Kolei Państwowych, Warszawa 1928.
• 10. Kaliński J., Elektryczne Koleje Dojazdowe jako czynnik modernizacji pasma zachodniego województwa warszawskiego, (1927-1939), [w:] Przemiany modernizacyjne w Drugiej Rzeczypospolitej, red. P. Grata, Rzeszów 2020, s. 398-420.
• 11. Keller D., Bariery modernizacji międzywojennego kolejnictwa w Polsce - próba identyfikacji, [w:] Przemiany modernizacyjne w Drugiej Rzeczypospolitej, red. P. Grata, Rzeszów 2020, s. 333-358.
• 12. Keller D., Regulator, właściciel czy...? Dyskusje o roli państwa wobec kolei w okresie międzywojennym - wprowadzenie do zagadnienia, [w:] Państwo wobec kolei żelaznych w Polsce, red. M. Kapias, D. Keller, Rybnik 2017, s. 163-180.
• 13. Kilanowski P., Polské "štiky" ve službách ČSD, "Svět Železnice" 2023, nr 2 (86), s. 56-75.
• 14. Kowalak E., Spalinowe pojazdy trakcyjne w 50-leciu trakcji spalinowej PKP, "Trakcja i Wagony", 1985, nr 3, s. 65-79.
• 15. Kroma R., Sosiński J., Zintel K., Normalnotorowe wagony silnikowe PKP 1919-1939, Poznań 2011.
• 16. Kroma R., Sosiński J., Zintel K., Normalnotorowe wagony silnikowe PKP 1945-1990, Poznań 2012.
• 17. Kuczborski S., Wasilewicz W., Geneza wprowadzenia trakcji elektrycznej w Polsce (okres do 1933), [w:] 50 lat elektryfikacji PKP, red. S. Kuczborski, Warszawa 1989, s. 65-71.
• 18. Kuczborski S., Wasilewicz W., Początki elektryfikacji PKP (lata 1933-1939), [w:] 50 lat elektryfikacji PKP, red. S. Kuczborski, Warszawa 1989, s. 74-84.
• 19. Lewandowski K., Prekonteneryzacja w II Rzeczypospolitej Polskiej 1926-1939, Łódź - Wrocław 2016.
• 20. Massel A., Pasażerski ruch kolejowy w czasach II Rzeczypospolitej, cz. 1: Połączenia międzynarodowe, "Świat Kolei" 2009, nr 11, s. 14-21; cz. 2: Połączenia dalekobieżne, "Świat Kolei" 2009, nr 12, s. 12-19; cz. 3: Ruch podmiejski, "Świat Kolei" 2010, nr 1, s. 16-23; cz. 4: Osiągnięcia Dwudziestolecia, "Świat Kolei" 2010, nr 3, s. 14-19.
• 21. Młodecki W., Gospodarka wagonowa na PKP z punktu widzenia służby mechanicznej, [w:] XII Zjazd Techniczny Inżynierów Wydziałów Mechanicznych w Poznaniu 13, 14 i 15 listopada 1936. Protokół obrad i referaty, Warszawa 1937, s. 179-231.
• 22. Piłatowicz J., Elektryfikacja Polski w dwudziestoleciu międzywojennym, Lublin 2022.
• 23. Plewako S., Elektryfikacja PKP, [w:] Elektryfikacja PKP na przełomie wieków XX i XXI. W siedemdziesiątą rocznicę elektryfikacji PKP, Warszawa 2006, s. 13-27.
• 24. Pokropiński B., Parowozy normalnotorowe produkcji polskiej, Warszawa 2007.
• 25. Pokropiński B., Lokomotywy spalinowe produkcji polskiej, Warszawa 2009.
• 26. Pokropiński B., Wąskotorowe wagony spalinowe w Polsce, Warszawa 2020.
• 27. Roszak T., Odnowa taboru Polskich Kolei Państwowych w okresie wojny polsko-bolszewickiej na podstawie dostaw amerykańskich, [w:] Kolejnictwo polskie w okresie bitwy warszawskiej 1920 roku i w pierwszych latach odbudowy II Rzeczypospolitej, red. D. Rogut, Łódź - Warszawa 2021, s. 159-179.
• 28. Rummel A., Polskie konstrukcje i licencje motoryzacyjne w latach 1922-1980, Warszawa 1985.
• 29. Skoniecki J., Tabor elektryczny PKP, [w:] 50 lat elektryfikacji PKP, red. S. Kuczborski, Warszawa 1989, s. 309-357.
• 30. Szulc P., Turystyka kolejowa w II Rzeczpospolitej, "Świat Kolei" 2018, nr 5, s. 20-26.
• 31. Tarchalski M., Sprawa komercjalizacji przedsiębiorstwa Polskie Koleje Państwowe (1924-1939), "Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych" 1978, t. 39, s. 77-97.
• 32. Tucholski Z., Historia semafora, cz. 3: Sygnalizacja świetlna Węzła Kolejowego Warszawskiego (1933-1945), "Świat Kolei" 2011, nr 12, s. 16-25.
• 33. Tucholski Z., Profesor Antoni Xiężopolski. Twórca polskiej szkoły budowy lokomotyw, Warszawa 2015.
• 34. Tucholski Z., Fink-Finowicki J., Romuald Wetcel pionier motoryzacji kolei, konstruktor pojazdów trakcji spalinowej, "Kwartalnik Historii Nauki i Techniki" 2011, nr 3-4, s. 157-168.
• 35. Urzędowy rozkład jazdy. Ważny od 1 października 1926 r., Warszawa - Poznań - Kraków - Lwów - Wilno - Katowice - Gdańsk, b.r., reprint: Poznań 1999.
• 36. Urzędowy Rozkład Jazdy. Ważny od 15 maja do 7 października 1939 r., Warszawa - Poznań - Kraków - Lwów - Wilno - Katowice - Gdańsk, b. r., reprint: Poznań 1998.
• 37. Wasilewicz W., Osiągnięcia półwiecza, [w:] 50 lat elektryfikacji PKP, red. S. Kuczborski, Warszawa 1989, s. 438-450.
• 38. Wielopolski A., Zarys Gospodarczych dziejów transportu do roku 1939, Warszawa 1975.
• 39. Zajfert M., Czteroosiowy wagon inż. Wetcla - suplement, "Świat Kolei" 2018, nr 10, s. 42-44.
• 40. Zambrzycki W., Transport chłodniczy w Polsce, "Przegląd Komunikacyjny" 1963, nr 11, s. 403-406.
• 41. Zintel K., Pierwsze lokomotywy spalinowe w Polsce, "Stalowe Szlaki" 2017, nr 2, s. 31-45.
• 42. Żarnowski J., Polska 1918-1939. Praca. Technika. Społeczeństwo, wyd. 2, Warszawa 1999.

Identyfikatory

DOI

10.36874/RIESW.2023.4.11