Problematyka związków przedsiębiorcy wiejskiego z miejscem w badaniach przedsiębiorczości wiejskiej

• Autorzy: Anita Kulawiak , Tomasz Rachwał

Warianty tytułu

The Issue of the Relationship between a Rural Entrepreneur and a Place in Rural Entrepreneurship Research

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W ostatnim czasie przedsiębiorczość wiejska stała się bardzo popularnym tematem badawczym, zarówno w polskiej, jak i w zagranicznej literaturze przedmiotu. Zauważalny jest jednak brak ujęć koncepcyjno-metodologicznych, szczególnie w odniesieniu do nowego sposobu pojmowania terminu "przedsiębiorczość wiejska" przy jednoczesnej nadreprezentacji ujęć w duchu pozytywistycznym. W związku z powyższym w artykule położono nacisk na przedstawienie wyników badań odnoszących się do analizy literatury przedmiotu dotyczącej problematyki przedsiębiorczości wiejskiej, zwłaszcza w zakresie współczesnego sposobu jej rozumienia oraz metod badania. Artykuł ma charakter teoretyczno- metodologiczny i powstał na bazie kwerendy literatury przedmiotu zaczerpniętej z baz danych Scopus i Web of Science. Przeprowadzona analiza pozwoliła zauważyć, że od połowy pierwszej dekady XXI w. notuje się znaczny wzrost zainteresowania problematyką przedsiębiorczości wiejskiej. Jest ona jednak inaczej interpretowana na gruntach polskim i zagranicznym, w rezultacie czego badania z tego zakresu wykazują znaczne różnice. W obliczu zmiany paradygmatu, a także zwrotu, jaki dokonał się w sposobie rozumienia przedsiębiorczości wiejskiej w literaturze światowej, w artykule zaproponowano autorski model przedsiębiorczości wiejskiej opartej na relacjach przedsiębiorca wiejski - miejsce. Choć model ten wymaga jeszcze weryfikacji empirycznej, może on być bardzo pomocnym wzorcem badawczym, przydatnym nie tylko w zrozumieniu mechanizmu funkcjonowania przedsiębiorczości wiejskiej, lecz także w określeniu czynników, które determinują jej rozwój w kontekście relacji przedsiębiorcy wiejskiego z miejscem. Ponadto wnioski z pracy mają walor aplikacyjny, gdyż zaproponowany model może stanowić pomoc dla decydentów (głównie władz samorządowych, szczególnie gmin wiejskich) w formułowaniu dokumentów planistycznych i strategicznych. (abstrakt oryginalny)

EN

Rural entrepreneurship has become a prevalent research topic in Polish and foreign literature in recent years. However, there is a noticeable lack of conceptual and methodological approaches, especially concerning the new way of understanding the term rural entrepreneurship, with an overrepresentation of positivist approaches. Therefore, the article focuses on presenting research results related to the literature analysis on rural entrepreneurship, particularly in terms of its contemporary understanding and research methods. The article is theoretical and methodological and was based on a literature search on the subject taken from databases, i.e. Scopus and Web of Science. The analysis made it clear that since the mid-2000s, there has been a significant increase in interest in the issue of rural entrepreneurship. However, it is interpreted differently in Poland and abroad. Consequently, the research in this field shows significant differences. In the face of the paradigm shift and the turn in understanding rural entrepreneurship that has taken place in the world literature, the article proposes an original model of rural entrepreneurship based on the relationship between a rural entrepreneur and the place. Although it still requires empirical verification, it can be a beneficial research pattern, useful not only for understanding the mechanism of functioning of rural entrepreneurship but also for determining the factors that govern its development in the context of the relationship between a rural entrepreneur and the place. The conclusions from the work also have application value because the proposed model can be helpful for decision- makers (mainly local government authorities, especially of rural communes) in formulating planning and strategic documents. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Działalność gospodarcza; Obszary wiejskie; Model przedsiębiorczości; Przedsiębiorca

EN

Business activity; Rural areas; Entrepreneurship model; Entrepreneur

• Czasopismo: Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego
• Rocznik: 2023
• Tom: 37
• Numer: nr 4 Wybrane problemy funkcjonowania przedsiębiorstw oraz ich badań w różnych układach przestrzennych = Selected Research Issues on the Functioning of Enterprises at Various Spatial Levels
• Strony: 65--85

Twórcy

autor

Anita Kulawiak

• Uniwersytet Łódzki

autor

Tomasz Rachwał

• Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie

Bibliografia

• Amofah, K., Saladrigues, R. (2022). Impact of attitude towards entrepreneurship education and role models on entrepreneurial intention. Journal of Innovation and Entrepreneurship, 11, 36. doi: https://doi.org/10.1186/s13731-022-00197-5
• Anderson, A.R. (2000). The protean entrepreneur: the entrepreneurial process as fitting self and circumstance. Journal of Enterprising Culture, 8(3), 201-234.
• Angiel, J. (2019). O potrzebie edukacji geograficznej na rzecz odnajdywania tożsamości miejsc i tworzenia ładu przestrzennego. "Czytanie" i "pisanie" krajobrazu. Prace Komisji Edukacji Geograficznej, 9, 33-47.
• Babb, E.M., Babb, S.V. (1992). Psychological traits of rural entrepreneurs. Journal of Socio Economics, 21, 353-362.
• Bağış, M., Kurutkan, M.N., Kryeziu, L. (2023). Entrepreneurship Studies in Türkiye: Where are We? Where Should We Go? Analysis of International Publications. W: V. Ramadani, S. Kjosev, S., B.S. Sergi (Ed.), Entrepreneurship Development in the Balkans: Perspective from Diverse Contexts (Lab for Entrepreneurship and Development). Leeds: Emerald Publishing Limited, 275-302.
• Baharuddin, G., Rahman, A.A. (2021). What is the most effective antecedent for developing entrepreneurial intention among Muslim youth in Indonesia? Entrepreneurial Business and Economics Review, 9(1), 75-88. doi: https://doi.org/10.15678/EBER.2021.090105
• Bański, J. (2003). Pozarolniczy rozwój gospodarczy na obszarach wiejskich w Polsce. Przegląd Geograficzny, 75(2), 385-401.
• Bański, J. (2015). Uwarunkowania rozwoju przedsiębiorczości na wsi - wybrane zagadnienia. Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, 102(1), 59-69.
• Baumgartner, D., Schulz, T. (2013). Quantifying entrepreneurship and its impact on local economic performance: A spatial assessment in rural Switzerland. Entrepreneurship and Regional Development, 25(3-4), 225-250. doi: http://dx.doi.org/10.1080/08985626.2012.710266
• Bergevoet, R.H.M., Ondersteijn, C.J.M., Saatkamp, H.W., Van Woerkum, C.M.J., Huirne, R.B.M. (2004). Entrepreneurial behaviour of Dutch dairy farmers under a milk quota system: Goals, objectives and attitudes. Agricultural Systems, 80(1), 1-21.
• Bisaga, A. (2016). Zakorzenienie gospodarstw rolnych w lokalnych (regionalnych) systemach biobiznesu - uwarunkowania instytucjonalne w województwie opolskim. Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu, 18(5), 17-22.
• Cope, J. (2005). Researching entrepreneurship through phenomenological inquiry. International Small Business Journal, 23(2), 387-395.
• Creswell, T. (2004). Place. A short introduction. Oxford: Blackwell Publishing Díaz García, M.C., Jiménez Moreno, J. (2010). Entrepreneurial intention: The role of gender. International Entrepreneurship and Management Journal, 6(3), 261-283. doi: https://doi.org/10.1007/s11365-008-0103-2
• Duczkowska Małysz, K., Małysz, J., (1993). Mikroekonomiczne uwarunkowania rozwoju przedsiębiorczości. W: K. Duczkowska Małysz (red.), Przedsiębiorczość na obszarach wiejskich. W stronę wsi wielofunkcyjnej, Warszawa: PAN IRWiR, 23-42.
• Dudek, M. (2011a). Przedsiębiorczość w perspektywie koncepcji zakorzenienia działania ekonomicznego. Studia Socjologiczne, 4(203), 155-175.
• Dudek, M. (2011b). Rolnictwo a koncepcja zakorzenienia działania ekonomicznego. Stowarzyszenie ekonomistów rolnictwa i agrobiznesu. Roczniki Naukowe, XIII(2), 87-91.
• Falkowski, J., Kluba, M. (2004). Uwarunkowania aktywności pozarolniczej gospodarstw rolnych w świetle badań ankietowych. W: Pozarolnicza działalność gospodarcza na obszarach wiejskich, 151-162.
• Fedyszak Radziejowska, B. (2000). Społeczność lokalna a rozwój przedsiębiorczości. W: M. Kłodziński, A. Rosner (red.), Rozwój przedsiębiorczości na terenach wiejskich wschodniego i zachodniego pogranicza. Warszawa: IRWiR PAN.
• Fortunato, M. (2014). Supporting rural entrepreneurship: a review of conceptual developments from research to practice. Community Development, 45(4), 387-408. doi: https://doi.org/1 0.1080/15575330.2014.935795
• Frederick, M., Long, C.A. (1989). Entrepreneurship theories and their use in rural development, bibliographies and literature of agriculture. Economic Research Service, US Department of Agriculture, 74.
• Gaddefors, J., Anderson, A.R. (2019). Romancing the rural: Reconceptualising rural entrepreneurship as engagement with context(s). The International Journal of Entrepreneurship and Innovation, 20(3), 159-169.
• Giddens, A. (1984). The Constitution of Society. Cambridge: Polity Press.
• Gieryn, T.E. (2000). A space for place in sociology. Annual Review of Sociology, 26, 463-496.
• Głodowska, A., Wach, K. (2022). Entrepreneurship research in Central and Eastern Europe: A systematic literature review and bibliometric analysis. Journal of International Studies, 15(3), 201-214. doi: https://doi.org/10.14254/2071-8330.2022/15-3/14
• Granovetter, M. (1985). Economic Action and Social Structure: The Problem of Embeddedness. American Journal of Sociology, 91(3), 481-510.
• Granovetter, M. (2005). The Impact of Social Structure on Economic Outcomes. Journal of Economic Perspectives, 19(1), 33-50.
• Grzesiuk, K. (2015). Marka Granovettera koncepcja zakorzenienia gospodarki. W: ks. S. Fel (red.), Gospodarka osadzona społecznie. Wybrane kierunki badań w obszarze społeczno gospodarczym. Lublin: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
• Halamska, M. (2016). Struktura społeczno zawodowa ludności wiejskiej w Polsce i jej przestrzenne zróżnicowanie. Wieś i Rolnictwo, 1(170), 59-85.
• Jack, S.L., Anderson A.R. (2002). The Effects of Embeddedness upon the Entrepreneurial Process. Journal of Business Venturing, 17(5), 467-487.
• Jęczmyk, A., Maćkowiak, M. (2016). Przedsiębiorczość jako istotna cecha w tworzeniu produktów turystyki wiejskiej. Turystyka i Rozwój Regionalny, 6, 35-45.
• Jędrzejczyk, D. (2001). Wprowadzenie do geografii humanistycznej. Warszawa: Uniwersytet Warszawski, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych.
• Kalantaridis, Ch., Bika, Z. (2006). Local embeddedness and rural entrepreneurship: case study evidence from Cumbria, England. Environment and Planning, 38, 1561-1579. doi: https:// doi.org/10.1068/a3834
• Kamińska, W. (2011). Pozarolnicza aktywność gospodarcza osób fizycznych na obszarach wiejskich w Polsce. Studia Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, 133, 103-127.
• Kamińska, W. (1996). Rozwój i przemiany struktury przestrzennej indywidualnej działalności gospodarczej w rejonie kieleckim. Kielce: Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Jana Kochanowskiego.
• Kamińska, W. (2004). Przedsiębiorczość osób fizycznych na obszarach wiejskich w 2003 roku. Studia Obszarów Wiejskich, 5, 23-35.
• Kata, R. (2010). Korzystanie przez rolników i przedsiębiorców wiejskich z usług bankowych - analiza preferencji i ograniczeń. Zagadnienia Ekonomiki Rolnej, 1.
• Kata, R., Walenia, A. (2015). Wykluczenie finansowe rolników i przedsiębiorców wiejskich. Journal of Agribusiness and Rural Development, 2, 36.
• Kilar, W., Rachwał, T. (2014). Postrzeganie zakładania własnej działalności gospodarczej jako przejaw postawy przedsiębiorczej studentów kierunków nieekonomicznych. Horyzonty Wychowania, 13(28), 111-130.
• Kirby, A. 2023. Exploratory Bibliometrics: Using VOSviewer as a Preliminary Research Tool. Publications, 11, 10. doi: https://doi.org/10.3390/publications11010010
• Kłodziński, M., Fedyszak Radziejowska, B. (2002). Przedsiębiorczość wiejska w Polsce i w krajach UE. Problemy rozwoju wsi i rolnictwa. Warszawa: IRWiR PAN.
• Kłodziński, M. (2001). Bariery i priorytety w rozwoju przedsiębiorczości wiejskiej. Zeszyty Naukowe Akademii Rolniczej im. H. Kołłątaja w Krakowie, 78, 1, 215-226.
• Kłodziński, M. (2014). Przedsiębiorczość pozarolnicza na wsi w procesie wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich. Wieś i Rolnictwo, 162(1), 97-112.
• Kłodziński, M. (2015). Zagrożenia i szanse stojące przed rozwojem sektora przedsiębiorczości wiejskiej. Wieś i Rolnictwo, 167(2), 125-138.
• Kłodziński, M. (2016). Bariery rozwoju obszarów wiejskich ze szczególnym uwzględnieniem sektora małej i średniej przedsiębiorczości. Studia Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, 167, 285-301.
• Korsgaard, S., Müller, S., Tanvig, H.W. (2015). Rural entrepreneurship or entrepreneurship in the rural-between place and space. International Journal of Entrepreneurial Behavior & Research, 21(1), 5-26. doi: http://doi.org/10.1108/IJEBR-11-2013-0205
• Kostetska, I. (2022). Znaczenie funkcjonowania rolniczych grup producenckich w rozwoju obszarów wiejskich Ukrainy. Przegląd Europejski, 1, 119-131.
• Problematyka związków przedsiębiorcy wiejskiego z miejscem... 83 Kulawiak, A., Suliborski, A., Rachwał, T. (2022). Research on rural entrepreneurship in terms of the literature: Definition problems and selected research issues. Quaestiones Geographicae, 41(2), 7-19. doi: https://doi.org/10.2478/quageo-2022-0020
• Kulawiak, A., Suliborski, A. (2023), Geograficzne ujęcie przedsiębiorczości wiejskiej - założenia kompleksowej koncepcji badań. Czasopismo Geograficzne, 94(4).
• Kulawiak, A. (2022). Pozarolnicza działalność gospodarcza a rozwój społeczno gospodarczy gmin wiejskich województwa łódzkiego. Przedsiębiorczość - Edukacja, 18(1), 64-78.
• Kwaku, A., Dziwornu, M.G., Rachwał, T., Saladrigues, R., Agyarko Fosu, F. (2023). Transition from entrepreneurial education to entrepreneurial intention: a cross cultural effect. Czasopismo Geograficzne / Geographical Journal, 94(3), 481-502. doi: https://doi.org/10.12657/czageo- 94-20
• Lewicka, M. (2012). Psychologia miejsca. Warszawa: Wydawnictwo Scholar.
• Liñán, F., Fayolle, A. (2015). A systematic literature review on entrepreneurial intentions: citation, thematic analyses, and research agenda. International Entrepreneurship and Management Journal, 11, 907-933.
• Marín Palacios, C. (2023), Female entrepreneurship in family business: bibliographic analysis. Journal of Family Business Management, 13(3), 552-578. doi: https://doi.org/10.1108/ JFBM-04-2022-0061
• McGehee, N.G., Kim, K. (2004). Motivation for agri tourism entrepreneurship. Journal of Travel Research, 43, 161-170.
• Müller, S. (2013). Entrepreneurship and regional development - on the interplay between agency and contex, PhD thesis. Departament of Business Administration, Aarhus University, Aarhus.
• Müller, S., Korsgaard, S. (2014), Re(sources) of opportunities: the role of spatial contex for rural entrepreneurship. Academy of Management annual Meeting, 1-5, August.
• Mulltan, E., (2015). Przedsiębiorczość rolników indywidualnych w Polsce - stan i kierunki rozwoju. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Przyrodniczo Humanistycznego w Siedlcach, Administracja i Zarządzanie, 34, 175-183.
• Pato, L., Teixeira, A.A. (2018). Rural entrepreneurship: the tale of a rare event. Journal of Place Management and Development, 11(1), 46-59.
• Pato, M.L., Teixeira, A.A. (2016). Twenty years of rural entrepreneurship: A bibliometric survey. Sociologia Ruralis, 56(1), 3-28.
• Pawlik, A, Dziekański, P. (2021). Entrepreneurship as the basis for the development of rural communes in Eastern Poland. Baltic Journal of Economic Studies, 7(2), 1-11.
• Płaziak, M., Rachwał, T. (2015). "Przedsiębiorczy region" - zarys koncepcji w świetle analizy roli przedsiębiorczości w krajowej strategii rozwoju regionalnego. Przedsiębiorczość - Edukacja, 11, 37-49.
• Płaziak, M., Szymańska, A.I. (2015). Uwarunkowania działalności przedsiębiorców i rolników na placach targowych na przykładzie Nowej Huty. Przedsiębiorczość - Edukacja, 11, 203- 217.
• Rachwał, T. (2018). Research issues of the function of entrepreneurship in the socio economic development of spatial systems in Polish economic geography. Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego [Studies of the Industrial Geography Commission of the Polish Geographical Society], 32(4), 149-162. doi: https://doi.org/10.24917/20801653.324.9
• Rachwał, T., Wach, K. (2016). Badanie intencji przedsiębiorczych młodego pokolenia: wyniki ankietyzacji wśród studentów kierunków nieekonomicznych. Przedsiębiorczość - Edukacja, 12, 405-415. doi: https://doi.org/10.24917/20833296.12.30
• Rantanen, T., Pawlak, A., Toikko, T. (2015). The Significance of Social Welfare Attitudes in Young People's Entrepreneurial Intentions. Entrepreneurial Business and Economics Review, 3(1), 43-60. doi: https://doi.org/10.15678/EBER.2015.030104
• Reissová, A., Šimsová, J., Sonntag, R., Kučerová, K. (2020). The influence of personal characteristics on entrepreneurial intentions: International comparison. Entrepreneurial Business and Economics Review, 8(4), 29-46. doi: https://doi.org/10.15678/EBER.2020.080402
• Richards, S.T., Bulkley, S. (2007). Agricultural entrepreneurs: The first and the forgotten? Washington, DC: The Hudson Institute.
• Rosner, A. (1993). Demograficzne uwarunkowania rozwoju przedsiębiorczości na terenach wiejskich. W: K. Duczkowska Małysz (red.), Przedsiębiorczość na obszarach wiejskich. W stronę wsi wielofunkcyjnej, Warszawa: PAN IRWiR, 147-156.
• Rosner, A. (2002). Przedsiębiorczość wiejska a lokalny rynek pracy. W: M. Kłodziński, B. Fedyszak Radziejowska (red.), Przedsiębiorczość wiejska w Polsce i w krajach UE. Problemy rozwoju wsi i rolnictwa. Warszawa: IRWiR PAN.
• Rudewicz, J., Czapliński, P. (2023). Marketing miejsc. Ujęcie przestrzenne. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.
• Sadoń Osowiecka, T. (2019). Dydaktyczne możliwości humanistycznych ujęć geografii. Prace Komisji Edukacji Geograficznej, 9, 23-32.
• Sikorska Wolak, I. (2011). Dywersyfikacja ekonomiczna gospodarstw rolnych jako przejaw przedsiębiorczych zachowań rolników. Zeszyty Naukowe SGGW - Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, 93, 29-42.
• Szeląg Sikora, A., Oleksy Gębczyk, A. (2013). Grupy producenckie przykładem przedsiębiorczości zespołowej w rolnictwie. Zarządzanie i Finanse, 2(1), 341-351.
• Szkurłat E., Hibszer, A, Piotrowska, I, Rachwał, T. (2018). Podstawa programowa geografii źródłem nauczycielskich wyzwań. Prace Komisji Edukacji Geograficznej, 8, 13-31.
• Szkurłat, E., Hibszer, A. (2019). W stronę ujęć humanistycznych w edukacji geograficznej. Prace Komisji Edukacji Geograficznej, 9, 11-22.
• Tuan, Y F. (1987). Przestrzeń i miejsce. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• van Eck, N.J., Waltman, L. (2017). Citation based clustering of publications using CitNetExplorer and VOSviewer. Scientometrics, 111(2), 1053-1070. doi: https://doi.org/10.1007/s11192- 017-2300-7
• Wach, K., Wojciechowski, L. (2016). Entrepreneurial Intentions of Students in Poland in the View of Ajzen's Theory of Planned Behaviour. Entrepreneurial Business and Economics Review, 4(1), 83-94. doi: https://doi.org/10.15678/EBER.2016.040106
• Walzer, N., Athiyaman, A., Hamm, G. F. (2007). Entrepreneurship and small business growth. In: N. Walzer (Ed.), Entrepreneurship and local economic development. Landham, MD: Lexington Books, 59-80.
• Wannamakok, W., Chang, Y.-Y., Täks, M. (2020). The Relationship between Institutional Environments and Entrepreneurial Intention in Estonia: Mediating Roles of Desirability and Feasibility. Entrepreneurial Business and Economics Review, 8(2), 111-126. doi: https://doi.org/10.15678/EBER.2020.080206
• Wójcik, M. Suliborski, A. (2021). Geografia człowieka. W poszukiwaniu pojęcia "miejsce". Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, 56, 9-29. doi: https://doi.org/10.14746/rrpr.2021.56s.03
• Wortman, M.S., Jr. (1990). Rural entrepreneurship research: An integration into the entrepreneurship field. Agrobusiness, 6(4), 329-344.
• Wyszkowska, Z. (2012). Uwarunkowania rozwoju przedsiębiorczości na obszarach wiejskich. Journal of Agribusiness and Rural Development, 3(25), 299-307.
• Yang, D.T., An, M.Y. (2002). Human capital, entrepreneurship, and farm household earnings. Journal of Development Economics, 68, 65-88.
• Zawisza, S. (2010). Perspektywy rozwoju grup producentów rolnych - szanse i zagrożenia. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uczelniane Uniwersytetu Technologiczno Przyrodniczego w Bydgoszczy.
• Zioło, Z., Rachwał, T. (2012). Entrepreneurship in geographical research. W: P. Churski (red.), Contemporary Issues in Polish Geography. Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe,135-155.
• Zioło, Z. (2015). Przedsiębiorczość jako czynnik rozwoju społeczno gospodarczego układów przestrzennych. Przedsiębiorczość - Edukacja, 11, 8-23.

Identyfikatory

DOI

https://doi.org/10.24917/20801653.374.5