Dziedzictwo kulturowe jako obszar realizacji badań społecznych. Wyzwania metodologiczne na przykładzie wybranych projektów badawczych

• Autorzy: Roksana Ulatowska , Marcin Pierzchała , Dariusz Szklarczyk

Warianty tytułu

Cultural Heritage as Social Research Area. Methodological Challenges on the Example of Selected Research Projects

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W niniejszym artykule chcemy pójść o krok dalej i przybliżyć wybrane, a zarazem najistotniejsze, naszym zdaniem, wyzwania metodologiczne badań w obszarze dziedzictwa kulturowego z perspektywy konkretnych projektów badawczych, realizowanych na zlecenie Narodowego Instytutu Dziedzictwa (NID). Przez prezentację studiów przypadku dwóch badań, w których realizacji braliśmy udział, chcemy podzielić się z badaczami i badaczkami obszaru dziedzictwa kulturowego własnymi doświadczeniami dotyczącymi wyzwań metodologicznych i realizacyjnych badań. Naszym celem jest także przedstawienie najważniejszych problemów i przyjętych rozwiązań w tym zakresie oraz omówienie ich ograniczeń. Stoimy bowiem na stanowisku, że równie istotna jak dostępność danych i podejmowanie nowych kierunków badań jest ich jakość oraz, przede wszystkim, metodo- logiczna solidność. Tymczasem charakter opisywanych w artykule wyzwań stanowi w tym kontekście istotne ryzyko. Jak wskazano w ramach badania zrealizowanego w 2021 roku dla NID (Pierzchała et al. 2021), identyfikowane są niedostatki warsztatu badawczego wśród części badaczy podejmujących kwestie dziedzictwa jako zasobu rozwojowego. Dotyczą one głównie aspektów metodologicznych prowadzenia badań społecznych. (fragment tekstu)

EN

The article attempts to partake in the debate on methodological challenges related to conducting research in the field of cultural heritage. The authors - based on the conducted research - present case studies and analyze the encountered problems as well as limitations in methodology and im- plementation of this research. At the same time, they share the adapted solutions and recommend what should be taken into account while conducting research in this field. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Dziedzictwo kulturowe; Badania społeczno-ekonomiczne; Metodologia badań

EN

Cultural heritage; Socio-economic research; Research methodology

• Czasopismo: Zarządzanie w Kulturze
• Rocznik: 2023
• Tom: 24
• Numer: z. 3 Czy kulturę da się zmierzyć, czy kulturę da się policzyć?
• Strony: 193--210

Twórcy

autor

Roksana Ulatowska

• Uniwersytet Jagielloński

autor

Marcin Pierzchała

• Fundacja Rozwoju Badań Społecznych

autor

Dariusz Szklarczyk

• Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

Bibliografia

• Ashworth Greg (2015). Planowanie dziedzictwa. Kraków: Międzynarodowe Centrum Kultury.
• Ashworth Greg, Tunbridge John (2000). The Tourist-Historic City. Routledge.
• Babbie Earl (2015). Badania społeczne w praktyce. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Broński Krzysztof (2006). Rola dziedzictwa kulturowego w rozwoju lokalnym. Doświadczenie polskie doby transformacji (po 1989 r.). Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie, 706, 7-26.
• Bohdziewicz-Lulewicz Marta (2017). Wzmacnianie funkcji ekonomii społecznej z poziomu regionu. Rozważania na przykładzie założeń i efektów projektu Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Krakowie pn. Akademia Rozwoju Ekonomii Społecznej. MAZOWSZE Studia Regionalne, 20, 89-103.
• Chabiera Aleksandra, Kozioł Anna, Skaldawski Bartosz (2019). Dziedzictwo obok mnie - poradnik zarządzania dziedzictwem w gminach. Warszawa Narodowy Instytut Dziedzictwa.
• Cultural Heritage Counts for Europe (2015). CHCfE Consortium, Międzyrodowe Centrum Kultury, Krakow, [dok. elektr.] www.europanostra.org/our-work/policy/cultural-heritage-counts-europe/ [odczyt: 10.08.2023].
• Danowski Andrzej, Midura Franciszek (2015). Rola i zadania społecznego opiekuna zabytków. PTTK Końskie, [dok. elektr.] http://www.pttkkonskie.pl/index.php/o-nas/kola-kluby-komisje/komisja-opieki-nad-zabytkami/rola-i-zadania/. [odczyt: 11.04.2023].
• Kasprzak Rafał (2022). Koncepcja pomiaru społeczno-ekonomicznego oddziaływania aktywności kulturalnej na lokalną gospodarkę. W: Ewa Kocój, Marcin Laberschek, Katarzyna Kopeć, Katarzyna Plebańczyk (red.), Metodologia badań w sektorze kultury i mediów. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 79-102.
• Kozioł Anna, Trelka Małgorzata, Florjanowicz Paulina (2013). Społeczno-gospodarcze oddziaływanie dziedzictwa kulturowego. Raport z badań społecznych. Warszawa: Narodowy Instytut Dziedzictwa.
• Krajowy Program Ekonomii Społecznej do 2023. Ekonomia Solidarności Społecznej, [dok. elektr.] https://www.ekonomiaspoleczna.gov.pl/download/files/EKONOMIA_SPOLECZNA/KPRES.pdf/. [odczyt: 11.04.2023].
• Legutko-Kobus Paulina (2016a). Dziedzictwo kulturowe jako czynnik rozwoju i specjalizacji regionów. Studia KPZK PAN, 170, 140-157.
• Legutko-Kobus Paulina (2016b). Zarządzanie dziedzictwem kulturowym jako elementem rozwoju zrównoważonego na poziomie lokalnym. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 452, 219-228.
• Midura Franciszek (1981). Rola społecznych opiekunów zabytków w ochronie dóbr kultury narodowej. Ochrona Zabytków, 34/3-4 (134-135), 166-172.
• Midura Franciszek, Danowski Piotr (2015). Rola i zadania społecznego opiekuna zabytków, PTTK, https://pttk.pl/opieka-nad-zabytkami/opieka-nad-zabytkami-publikacje.html/. [odczyt: 11.04.2023].
• Murzyn-Kupisz Monika (2012). Dziedzictwo kulturowe a rozwój lokalny. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie.
• Murzyn-Kupisz Monika, Hołuj Dominika, Działek Jarosław (2022). Dziedzictwo kulturowe w badaniach, Tom III. Społeczno-ekonomiczne oddziaływanie dziedzictwa kulturowego. Stan badań oraz perspektywy i potrzeby badawcze w kontekście polskim. Warszawa-Kraków:
• Narodowy Instytut Dziedzictwa, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej, Uniwersytet Jagielloński.
• Murzyn-Kupisz Monika (2010). Podmioty na rynku dziedzictwa kulturowego. Studia Regionalne i Lokalne, 3(41), 61-80, nid.pl/o-nas/ [odczyt: 11.04.2023].
• Narodowy Instytut Dziedzictwa (2021). Zapytanie ofertowe na wykonanie zamówienia polegającego na przeprowadzeniu badań polskich naukowców, którzy w swojej pracy badawczej zajmują się zagadnieniami związanymi z dziedzictwem kulturowym jako zasobem rozwojowym.
• Narodowy Instytut Dziedzictwa (2022a). Zapytanie ofertowe na wykonanie zamówienia polegającego na: zbadaniu liczebności i aktywności społecznych opiekunów zabytków (SOZ) oraz zakresu realizacji zadania własnego starostów powiatowych polegających na ustanawianiu społecznych opiekunów zabytków.
• Narodowy Instytut Dziedzictwa (2022b). Zapytanie ofertowe na wykonanie zamówienia polegającego na: badaniu przedsiębiorstw ekonomii społecznej wykorzystujących w swojej działalności zasoby dziedzictwa.
• Nijkamp Peter (2012). Economic Valuation of Cultural Heritage. W: Guido Licciardi, Rama Amirtahmasebi (red.), The Economics of Uniqueness. Investing in Historic City Cores and Cultural Heritage Assets for Sustainable Development. Washington D.C.: The World Bank, 75-106.
• Nocca Francesca (2017). The Role of Cultural Heritage in Sustainable Development: Multidimensional Indicators as Decision-Making Tool. Sustainability, 9(10), 1882, https://doi.org/10.3390/su9101882/. [odczyt: 11.04.2023].
• Phillips Helen (2015). The Capacity to Adapt to Climate Change at Heritage Sites -The Development of a Conceptual Framework. Environmental Science & Policy, 47, 118-125, https://doi.org/10.1016/j.envsci.2014.11.003.
• Pierzchała Marcin, Ulatowska Roksana, Onyśków Wojciech (2021). Analiza polskich naukowców zajmujących się badaniem dziedzictwa kulturowego jako zasobu rozwojowego, Narodowy Instytut Dziedzictwa, [dok. elektr.] https://nid.pl/wp-content/uploads/2022/05/Analiza-polskich-naukowcow-zajmujacych-sie-badaniem-dziedzictwa-kulturowego-jako-zasobu-rozwojowego.pdf/. [odczyt: 11.04.2023].
• Rahman Syahirah Abdul, Tuckerman Lauren, Vorley Tim, Gherhes Cristian (2021).
• Rizzo Ilde, Throsby David (2006). Cultural Heritage: Economic Analysis and Public Policy. W: Victor A. Ginsburg, David Throsby (red.), Handbook of the Economics of Art and Culture. Elsevier, 983-1016.
• Rosetti Ilaria, Bertrand Cabral Clara, Pereira Roders Ana, Jacobs Marc, Albuquerque Rosana (2022). Heritage and Sustainability: Regulating Participation. Sustainability, 14(3): 1674, https://doi.org/10.3390/su14031674.
• Sesana Elena, Gagnon Aleksandre, Ciantelli Chiara, Cassar Joann, Hughes John (2021). Climate Change Impacts on Cultural Heritage: A Literature Review. Wiley Interdisciplinary Reviews. Climate Change, 12, 4.
• Skaldawski Bartosz, Chabiera Aleksandra, Kozioł Anna, Dąbrowski Adam, Nowak Piotr (2021). Dziedzictwo kulturowe w badaniach. Rozwój lokalny i strategiczne zarządzanie rozwojem gminy w oparciu o dziedzictwo kulturowe. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Solisz Iwona (2017). Zadania własne starostw związane z ochroną zabytków. Narodowy Instytut Dziedzictwa, [dok. elektr.] https://samorzad.nid.pl/baza_wiedzy/zadania-wlasne-starostow-zwiazane-z-ochrona-zabytkow/. [odczyt: 12.04.2023].
• Stake Robert (2009). Jakościowe studium przypadku. W: Norman K. Denzim, Yvonna S. Lincoln (red.), Metody badań jakościowych, t. I. Warszawa: PWN, 627-629.
• Throsby David (2012). Heritage Economics: A Conceptual Framework. W: Guido Licciardi, Rama Amirtahmasebi (red.), The Economics of Uniqueness. Investing in Historic City Cores and Cultural Heritage Assets for Sustainable Development. Washington D.C.: The World Bank, 45-74.
• Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami z dn. 23.07.2003 r. (Dz.U. nr 162, poz. 1568).
• von Rohrscheidt Armin Mikos (2008). Turystyka kulturowa. Fenomen, potencjał, perspektywy. Poznań: GWSHM Milenium.
• von Rohrscheidt Armin Mikos (2016). Turystyka kulturowa. Fenomen, potencjał, perspektywy, wydanie III, poprawione i rozszerzone. Poznań: Wydawnictwo, KulTour.pl.