Uprawnienie a problem funkcji tzw. języka prawnego

• Autorzy: Marek Zirk-Sadowski

Warianty tytułu

The Permission and the Problem of Functioning of Legal Language

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W naszej literaturze prawniczej upowszechnia się pogląd, że normy jako wypowiedzi języka prawnego dają się wyodrębnić na podstawie kryteriów pragmatycznych. Podstawową rolę odgrywa w takiej konstrukcji pojęcie funkcji aktu mowy, w uproszczeniu zwanej funkcją języka. Początkowo przypuszczano, że ta konstrukcja rozwiąże szereg klasycznych problemów związanych z filozoficznymi aspektami wypowiedzi normatywnych. Okazuje się jednak, że nadzieje te nie sprawdziły się. Niniejszy artykuł stawia sobie za zadanie wskazanie problemów filozoficznych, które wiążą się z wyodrębnianiem normy poprzez pojęcie funkcji kierowania zachowaniem. Rozważania te powiążemy ze sporami wokół pojęcia uprawnienia. Zagadnienie tzw. norm dozwalających jest bowiem dobrą ilustracją typowych kłopotów, które rodzi konstrukcja funkcji wyrażeń normujących ludzkie zachowania. (...) W niniejszej pracy postaramy się wykazać, że problem norm dozwalających musi być rozpatrywany, co najmniej na trzech różnych poziomach, po to, aby uchronić dyskusję nad nim od groźnych przesunięć kategorialnych. Następnie postaramy się wykazać, że ostatecznie możliwość wyodrębniania norm dozwalających zależy od przyjmowanych przez dyskutantów założeń filozoficznych. (fragment tekstu)

EN

In his paper the author considers, on the example of the problem of permissive norms, the problems connected with pragmatic formulation of legal norm. He proves that rejecting the existence of permissive norms and limitation of norms to prohibitions and commands alone is possible only with reducing the idea of function of behaviour control. The essence of the function is then the ability of the expression to generate independently the universal norm formation. Such manipulation is easy on the level of logical analysis, but proves risky from other points of view. If we want the deontic logic, which we construct, to consider the fact that permission is pragmatically necessary for the law-maker to convey his normative preferences, we must solve the consequences of the adopted structure of the function of norms, which originate on the socio-linguistic level. It appears, however, that due to a lack of a pragmatic theory useful for lawyers, there is no proof that the pragmatically strong permission can be expressed by means of a lot of prohibitions and commands (dos and don'ts). Besides, reducing permissions only to the language of legal rules is an obligation to accept the structure of an act of communication, which can find its full motivation in the Husserle's slruclure of ideal sense. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Prawo; Normy prawne; Filozofia prawa

EN

Law; Legal standards; Law philosophy

• Czasopismo: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica
• Rocznik: 1986
• Numer: nr 24 Teoria prawa
• Strony: 37--51

Twórcy

autor

Marek Zirk-Sadowski

• Uniwersytet Łódzki

Bibliografia

• 1. W. Czachórski, Zobowiązania. Zarys wykładu, Warszawa 1978, s. 37 i 38.
• 2. T. Gizbert-Studnicki, Stwierdzenie jako akt mowy, "Studia Filozoficzne" 1973, 3.
• 3. E. Husserl, Idee I, Warszawa 1975, s. 99.
• 4. W. Lang, J. Wróblewski, S. Zawadzki, Teoria państwa i prawa, Warszawa 1979, s. 18.
• 5. H. H. Lieb, Pragmatics and non semiotic disciplines, [w:] Language in focus, Dodrecht-Boston 1975, Synthese Library, vol. 89, s. 217-245.
• 6. F. von Kutschera, Philosophy of Language, Dodrecht-Boston 1975, Synthese Library, vol. 71, s. 60 i n.
• 7. K. Opałek, J. Woleński, O tzw. słabych i mocnych dozwoleniach, "Studia Filozoficzne" 1974, 8, s. 117.
• 8. K. Świrydowicz, S. Wronkowska, M. Zieliński, Z. Ziembiński, O nieporozumieniach dotyczących tzw. norm zezwalających, "Państwo i Prawo" 1975, 7.
• 9. J. Woleński, Przyczynek do analizy dozwolenia, "Państwo i Prawo" 1982, 1-2, s. 64.
• 10. Z. Ziembiński, Problemy podstawowe prawoznawstwa, Warszawa 1980, s. 115.
• 11. M. Zirk-Sadowski, Powinność i wartość w fenomenologicznej filozofii prawa, "Zeszyty Naukowe UŁ" 1978, S. I, 28, s. 93.