Teoretyczne modele prawomocności

• Autorzy: Małgorzata Król

Warianty tytułu

Theoretical Models of Legal Validity

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Na użytek niniejszego artykułu podejmują rozważania z pozycji metateoretycznych i będę starała się wykazać, że możliwych jest szereg konstrukcji prawomocności, przy przyjęciu określonych założeń, a przede wszystkim założenia umiarkowanego konwencjonalizmu konstrukcji prawomocności oraz określonych założeń aksjologicznych. Takie ujęcie tematu pozwala także na uniknięcie jałowych sporów dotyczących między innymi prawomocności warunkowej i bezwarunkowej. Prawomocność warunkowa to atrybut decyzji, przysługujący decyzji z chwilą jej wydania, wiążący się ze skutkami procesowomaterialnymi, które decyzja ta może powodować mimo możliwości jej odwołania (np. za pośrednictwem nadzwyczajnych środków zaskarżenia). Prawomocność bezwarunkowa natomiast nabywana jest przez decyzję wtedy, gdy decyzja w żaden sposób nie może już być odwołana (a więc np. gdy rozwiązania procesowe nie przewidują w ogóle nadzwyczajnych środków zaskarżenia). Koncepcja ta ostro atakowana była na gruncie ustawodawstw socjalistycznych przewidujących możliwość wzruszania w każdym czasie decyzji sądowych w drodze zastosowania nadzwyczajnych środków odwoławczych. Niepopularność tej koncepcji w naszej literaturze procesowej należy tłumaczyć nieuznawaniem w literaturze zachodniej prawomocności warunkowej za prawomocność "prawdziwą"; konsekwencją tego stanowiska jest stwierdzenie niewystępowania takiej "prawdziwej" prawomocności na gruncie ustawodawstw przewidujących możliwość nadzwyczajnego wzruszania wyroków. (fragment tekstu)

EN

The paper deals with one of the central dogmatic legal problems, namely the validity of legal decision. The paper considers the problem from the metatheoretical position and aims to prove that under certain assumptions, a number of structures of legal validity is possible. The legal validity is considered either as an internal value of a decision, or as an external value. According to the first approach to the legal validity, it is identified with the authority of a legal decision. According to the other approach, however, it becomes a praxiologic operational value of the process of law application. The paper deals with an analysis of the legal validity from the latter point of view. For the purpose of analysis, the following assumptions have been admitted: 1) the assumption of general basing the process of law application upon the principle of process economy; 2) the praxiologic assumption of necessity of accepting a judicial decision at a certain stage of proceedings as unalterable; 3) the assumption of basing separate structures of legal validity on certain values; 4) the assumption of conventional, to some extent, character of structures of legal validity. The basis of the structure of legal validity is the notion of non-actionability. Basing upon an analysis of legal systems, the author distinguishes and analyses two types of non-actionability: absolute non-actionability and instance non-actionability. In the next part of the paper the author distinguishes two basic structures of legal validity, each of them in four versions. The first four versions form the absolute type of the legal validity, the rest - the instance type of the legal validity. The structures are differenciated according to the type of non-actionability, processual background of the valid legal decision, and axiologic assumptions. They are then thoroughly analysed. In the final part of the paper, the author deals with the problem of non-defectiveness of valid decisions. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Prawomocność; Prawo

EN

Legitimacy; Law

• Czasopismo: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica
• Rocznik: 1986
• Numer: nr 24 Teoria prawa
• Strony: 53--71

Twórcy

autor

Małgorzata Król

• Uniwersytet Łódzki

Bibliografia

• 1. E. Allorio, Problemi di diritto, t. 3, Milano 1951, s. 4.
• 2. W. Berutowicz, Postępowanie cywilne w zarysie, Warszawa 1978, s. 335.
• 3. M. Cieślak, Nieważność orzeczeń w procesie karnym PRL, Warszawa 1965, s. 17 i n.
• 4. M. Cieślak, Polska procedura karna. Podstawowe założenia teoretyczne, Warszawa 1971.
• 5. A. Kaftal, Prawomocność wyroków sądowych w polskim prawie karnym procesowym, Warszawa 1966, s. 13-14.
• 6. A. Merkl, Justizirrtum und Rechtswahrheit, "Zeitschrift für die gesamte Strafrechtswissenschaft" 1925, 45, s. 458.
• 7. K. Opałek, J. Wróblewski, Zagadnienia teorii prawa, Warszawa 1969, s. 292.
• 8. Ch. Perelman, O sprawiedliwości, Warszawa 1959, s. 36-37.
• 9. G. Radbruch, Rechtsphilosophie, Stuttgart 1956, s. 168.
• 10. Z. Resich, Poznanie prawdy w procesie cywilnym, Warszawa 1958, s. 151.
• 11. W. Siedlecki, Czynności procesowe, "Państwo i Prawo" 1951, 11, s. 712.
• 12. W. Siedlecki, Postępowanie cywilne. Zarys wykładu, Warszawa 1977, s. 53.
• 13. M. Siewierski, J. Tylman, M. Olszewski, Postępowanie karne w zarysie, Warszawa 1974, s. 38.
• 14. S. Śliwiński, Polski proces karny przed sądem powszechnym. Zasady ogólne [skrypt], Warszawa 1959, s. 233.
• 15. S. Śliwiński, Wznowienie postępowania karnego w prawie Polski na Ile porównawczym, Warszawa 1957.
• 16. H. W. R. Wade, The Concept of Legal Certainty, "Modern Law Review" 1940, 41, s. 189.
• 17. S. Waltoś, Konwalidacja w procesie karnym, "Nowe Prawo" 1960, 4.
• 18. W. Wolter, Postępowanie karne [skrypt], Kraków 1950, s. 50.
• 19. J. Wróblewski, Wartości a decyzja sądowa, Warszawa 1973, s. 121.
• 20. J. Wróblewski, Z zagadnień "prawdy sądowej", "Studia Kryminologiczne, Kryminalistyczne i Penitencjarne" 1975, 2, s. 9-28.
• 21. H. Zachariae, Wykład postępowania karnego niemieckiego, Warszawa 1876.