Koncepcja uzasadnienia decyzji sądowej Aulisa Aarnio

• Autorzy: Zbigniew Wojnicki

Warianty tytułu

Aulis Aarnio's Conception of Justification of Judicial Decision

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W niniejszym artykule chcemy poddać analizie poglądy Aulisa Aarnio na temat decyzji stosowania prawa, w szczególności zaś na jej uzasadnienie. Rozważania A. Aarnio w tej dziedzinie zasługują na baczną uwagę z dwóch co najmniej powodów. Po pierwsze, A. Aarnio w sposób kompleksowy analizuje zagadnienia wiążące się z problematyką uzasadnienia decyzji sądowej. Są to zagadnienia od dawna w teorii prawa wysoce sporne, rodzące wiele konkurencyjnych, nawzajem wykluczających się rozwiązań. Należy do nich np. kwestia sylogistycznej budowy uzasadnienia, charakteru rozumowań prawniczych, racjonalności decyzji sądowej i sposobu jej kontrolowania. Jak widać, często są to zagadnienia o kluczowym wręcz znaczeniu dla teorii prawa. Po drugie, A. Aarnio proponuje nowy, oryginalny sposób podejścia do tych problemów. Polega on, najogólniej mówiąc, na wykorzystaniu tzw. późniejszej filozofii L. Wittgensteina i analitycznej hermeneutyki oraz koncepcji audytorium Ch. Perelmana. Na początku chcielibyśmy wskazać na filozoficzno-metodologiczne podstawy rozważań A. Aarnio, aby potem na tym tle dokonać rekonstrukcji jego poglądów na uzasadnienie decyzji sądowej i poddać je krytycznej analizie. (fragment tekstu)

EN

The paper deals with an analysis of A. Aarnio's views on the ways of justification of judicial decisions, methods of investigation of the justification as well as the basis of rationalitysm and certainty of judicial decisions. First of all the author considers the philosophical and methodological background of A. Aarnio's views, defined by his antipositivistic and anti-naturalistic attitude. That attitude results in denying the positivistic research methods, characteristic for natural sciencies, based on reliability of true result stated. According to A. Aarnio, the method more adequate to investigate the justification of judicial decisions is the method proposed by L. Wittgenstein in his so called "late philosophy". Aulis Aarnio assumes that the justification is composed of varlous language games and should be examined by descriptional methods from a close-by position. The author points out the limitations of such research methods, which lie mainly in the fact that the language used in description is neutral neither theoretically nor axiologically. The intervening theoretical elements of description are the result of the applied conceptual apparatus, accepted assumptions and adopted conception of judicial decision. Then the author analyses the four justification games distinguished by A. Aarnio: the logic-deductive game, the analogy, the induction, and the argumentation. In the final part of the paper the author considers the conception of rationality and certainty of judicial decision, based on its acceptability among the audience of lawyers. The conception adopted by Aarnio does not eliminate practical difficulties to state the rationality of the judicial decision, due to frequent inability of the audience to reach a consensus. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Sądownictwo; Prawo; Filozofia prawa

EN

Judicature; Law; Law philosophy

• Czasopismo: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica
• Rocznik: 1986
• Numer: nr 24 Teoria prawa
• Strony: 73--92

Twórcy

autor

Zbigniew Wojnicki

• Uniwersytet Łódzki

Bibliografia

• 1. A. Aarnio, Legal Point of View, Helsinki 1978, s. 148-149.
• 2. A. Aarnio, O pojęciu audytorium w argumentacji prawniczej. Filozoficzny punkt widzenia, Acta Univ. Lodz. 1981, Folia iuridica 6, s. 13.
• 3. A. Aarnio, On Legal Reasoning, Turku 1977, s. 4.
• 4. A. Aarnio, R. Alexy, A. Peczenik, The Foundation on Legal Reasoning, "Rechtstheorie" 1981, 12, s. 436-448.
• 5. K. Jodkowski, Filozofia nauki Paula K. Feyerabenda. Studium umiarkowane, "Studia Filozoficzne" 1979, 11, s. 66-67.
• 6. W. Krajewski, Konieczność, przypadek, prawo statystyczne, Warszawa 1977, cz. 2.
• 7. W. Krajewski, Prawa nauki, Warszawa 1982.
• 8. T. Pawłowski, Tworzenie pojęć i definiowanie w naukach humanistycznych, Warszawa 1978, rozdz. 6.
• 9. C. Wellman, Deduction in legal and moral reasoning, [w:] Reasoning on Legal Reasoning, eds A. Peczenik and J. Uusitalo, Vammala 1979, s. 193-198.
• 10. L. Wittgenstein, Dociekania filozoficzne, Warszawa 1972, § 23.
• 11. L. Wittgenstein, Tractatus Logico-Philosophicus, Warszawa 1970, § 4.002.
• 12. B. Wolniewicz, Rzeczy i takty, Warszawa 1968, s. 39.
• 13. J. Wróblewski, Games of explanation and justification of judicial decisions and their theoretical and ideological background, [w:] Reasoning on Legal Reasoning, eds A. Peczenik and J. Uusitalo, Vammala 1979, s. 110-113.
• 14. J. Wróblewski, Sądowe stosowanie prawa, Warszawa 1972, rozdz. 12.
• 15. Z. Ziembiński, Metodologiczne zagadnienia prawoznawstwa, Warszawa 1974, s. 204.