Czy idea budowy narodu czechosłowackiego była determinantą powstania I Republiki w 1918 r.?

• Autorzy: Piotr M. Majewski

Warianty tytułu

Was the Idea of Creation of the Czechoslovak Nation a Determinant of the Establishment of the First Republic in 1918?

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Przed 1914 r. idea jedności czesko-słowackiej nie odgrywała istotnej roli w czeskim życiu politycznym. Podczas I wojny światowej sytuacja ta uległa radykalnej zmianie, a większość czeskich polityków zaczęła postulować, aby niepodległe państwo czeskie objęło również obszar północnych Węgier, gdzie mieszkali Słowacy. Program ten miał przede wszystkim podstawy geopolityczne, na jego ukształtowanie się wywarły jednak wpływ wyobrażenia o czesko-słowackiej wspólnocie kulturowej i językowej, które pojawiły się już w XIX w. Po proklamowaniu przez Czechosłowację niepodległości 28 października 1918 r. jedność obu narodów tytularnych została uznana przez większość Czechów i pewną część elit słowackich za rodzaj ideologii państwowej, którą umownie nazywano czechosłowakizmem. Znalazło to odzwierciedlenie w czechosłowackiej konstytucji z 29 lutego 1920 r. i innych aktach prawnych. Co najmniej do jesieni 1918 r. możliwy był jednak również scenariusz, w którym ziemie słowackie nie stałyby się częścią państwa czeskiego. Fakt ten miałby z pewnością wielorakie konsekwencje dla sytuacji wewnętrznej i międzynarodowej takiego państwa, nie wykluczał jednak jego normalnego funkcjonowania.(abstrakt oryginalny)

EN

Before 1914, the idea of Czech-Slovak unity did not play an important role in Czech political life. This changed radically during World War I, and most Czech politicians began to postulate that an independent Czech state should also include the area of northern Hungary where Slovaks lived. This programme had primarily a geopolitical basis, but it was influenced by ideas of Czech-Slovak cultural and linguistic proximity that had already emerged in the 19th century. After Czechoslovakia's proclamation of independence on 28 October 1918, the unity of the two titular nations was recognised by the majority of Czechs elites and a certain part of Slovak elites as a kind of state ideology, which was conventionally called Czechoslovakism. This was reflected in the Czechoslovak Constitution of 29 February 1920 and other legal acts. At least until the autumn of 1918, however, a scenario in which the Slovak lands would not become part of the Czech state was also possible. This fact would certainly have had manifold consequences for the internal and international situation of such a state, but it did not rule out its normal functioning. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Stosunki międzynarodowe; Naród; Geopolityka

EN

International relations; Nation; Geopolitics

• Czasopismo: Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej
• Rocznik: 2023
• Tom: 21
• Numer: z. 3 Wielka modernizacja - Europa Środkowa od połowy XIX do końca lat trzydziestych XX wieku. Państwa i narody
• Strony: 175--192

Twórcy

autor

Piotr M. Majewski

• Uniwersytet Warszawski, Polska

Bibliografia

• 1. Bakke E., Doomed to Failure? The Czechoslovak Nation Project and the Slovak Autonomist Reaction, University of Oslo, Oslo 1998.
• 2. Bystrický V., Milan Hodža a česko-slovenské vztahy koncom 30. rokov, [w:] Milan Hodža: štátnik a politik. (Materiály z vedeckej konferencie, Bratislava 15.-17. septembra 1992), Bratysława 1994.
• 3. Czechoslovakism, red. A. Hudek, M. Kopeček, J. Mervart, Londyn - Nowy Jork 2022.
• 4. Dokumenty k ústavnímu vývoji Československa, t. 1, (1918-1945), wyd. J. Gronský, J. Hřebejk, Praga 1999.
• 5. Galandauer J., Čechoslovakismus v proměnách času. Od národotvorné tendence k integrační ideologii, "Historie a vojenství" 1998, z. 2.
• 6. Galandauer J., Vznik československé republiky 1918. Programy, projekty, předpoklady, Praga 1988.
• 7. Gruchała J., Tomasz G. Masaryk, Wrocław - Warszawa - Kraków 1996.
• 8. Karník Z., Habsburk, Masaryk či Šmerál? Socialisté na rozcestí, Praga 1996.
• 9. Kilias J., Naród a idea narodowa. Nacjonalizm T. G. Masaryka, Warszawa 1998.
• 10. Peroutka F., Budování státu. Československá politika v letech popřevratových, t. 1, Rok 1918, Praga 1933.
• 11. R. W. Seton-Watson and His Relations with the Czechs and Slovaks. Documents, wyd. J. Rychlík, T. D. Marzik, M. Bielik, t. 1, Bratysława 1995.
• 12. Rychlík J., Češi a Slováci ve 20. století. Česko-slovenské vztahy 1914-1945, Bratysława 1997.
• 13. Šuchová X., Idea československého štátu na Slovensku 1918-1939. Protagonisti, nositelia, oponenti, Bratysława 2011.
• 14. Szporluk R., The Political Thought of Thomas G. Masaryk, Nowy Jork 1981.

Identyfikatory

DOI

10.36874/RIESW.2023.3.9