Odporność festiwalu w dobie pandemii. Zastosowanie mechanizmów teorii efektuacji w organizowaniu Festiwalu Łódź Czterech Kultur

• Autorzy: Sylwia Gradzik
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

CEL: Pandemia COVID-19 spowodowała bezprecedensowe zmiany na całym świecie w wielu dziedzinach życia społeczno-gospodarczego. Nieoczekiwana sytuacja wymusiła na organizacjach ponowne spojrzenie na ich sposób funkcjonowania i działania. W obliczu nadzwyczajnych zagrożeń stanął także sektor publiczny, w tym sektor kultury, od którego jeszcze silniej wymaga się racjonalnego dysponowania środkami publicznymi. Wyzwaniem dla zarządzających sferą kultury stało się osiągnięcie elastyczności, która pozwoli na skuteczną adaptację do zmieniających się warunków. Celem artykułu jest zaprezentowanie założeń teorii efektuacji jako metody, której wykorzystanie może determinować sukces wydarzenia kulturalnego w czasach nadzwyczajnego zagrożenia. Myślenie efektuacyjne postrzega się jako sposób radzenia sobie z niepewną przyszłością, opiera się na kontroli posiadanych zasobów, budowaniu otwartych relacji z partnerami i obróceniu nieprzewidzianych zdarzeń w nowe możliwości. METODA: W artykule zaprezentowano zaplecze teoretyczne dotyczące efektuacji jako narzędzia zapewniającego elastyczność, która z kolei jest kluczowym kryterium efektywności organizacyjnej. Następnie przedstawiono wyniki badań jakościowych opartych na studium pojedynczego przypadku, w ramach którego przeprowadzono wywiad z producentką Festiwalu Łódź Czterech Kultur, odpowiedzialną za jego organizację w czasie trwającej pandemii koronawirusa. WYNIKI I WNIOSKI: Analiza wykazała, iż organizatorów tego przedsięwzięcia cechuje typowo efektuacyjne myślenie i to właśnie ono zaważyło o powodzeniu i skutecznej adaptacji wydarzenia kulturalnego do warunków pandemii. ORYGINALNOŚĆ I WKŁAD: Teoria efektuacji, choć popularna w naukach o przedsiębiorczości na całym świecie, nie została wystarczająco omówiona w polskim piśmiennictwie. Dodatkowym walorem naukowym artykułu jest zastosowanie mechanizmu efektuacji jako narzędzia do opisu sposobu zarządzania publicznym sektorem kultury. Zaprezentowana w artykule analiza wskazuje na potencjał przeprowadzenia dalszych badań w celu weryfikacji, czy technika efektuacji miała zastosowanie w innych obszarach aktywności kulturalnej w czasie pandemii COVID-19(abstrakt oryginalny)

Słowa kluczowe

PL

Efektuacja; Pandemia; Efektywność

EN

Effectuation; Pandemic; Effectiveness

• Czasopismo: Studies in Risk and Sustainable Development
• Rocznik: 2023
• Numer: nr 397
• Strony: 1--17

Twórcy

autor

Sylwia Gradzik

Bibliografia

• Adamus, J., & Paluch, M. (2012). Wydarzenia kulturalne w mieście poprzemysłowym. Przykład Łodzi. Turystyka Kulturowa, 9,35-54. http://turystykakulturowa.org/ojs/index.php/tk/article/view/303/289
• Biskupski, Ł., & Majewski, T. (2010). Festiwal Dialogu Czterech Kultur w Łodzi - studium przy(u)padku. Kultura Współczesna,66(4), 45-60. https://www.nck.pl/upload/archiwum_kw_files/artykuly/lukasz_biskupski_tomasz_majewski_-_festiwal_dialogu_czterech_kultur_w_lodzi._studium_przy-u-padku.pdf
• Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi, strona internetowa. https://www.centrumdialogu.com/en/lodz-czterech-kultur-4
• Chandler, G. N., De Tienne, D. R., & Mc Kelvie, A., Mumford, T. V. (2011). Causation and effectuation processes: A validationstudy. Journal of Business Venturing, 26(3), 375-390. https://doi.org/10.1016/j.jbusvent.2009.10.006
• Cieślik, J., & Skała, A. (2016). Nowe tendencje w kształceniu innowacyjnych przedsiębiorców. Horyzonty Wychowania,15(34), 309-322. https://doi.org/10.17399/HW.2016.1534018
• Czyżewski, K., Fogler, J., Gałązka, A., Hausner, J., Machnowska-Góra, A., Niezabitowski, M., Komar, M., Łysak, P., Opatowicz,A., Piaskowski, R., Purchla, J., Ronduda, Ł., Sanetra-Szeliga, J., Szlendak, T., Szymańska, A., & Świątkowska, B. (2020a).Alert Kultura 1. Pierwsza do wygaszenia, ostatnia do wybudzenia. https://oees.pl/alerty-eksperckie/TT
• Czyżewski, K., Fogler, J., Gałązka, A., Hausner, J., Machnowska-Góra, A., Niezabitowski, M., Komar, M., Łysak, P., Opatowicz,A., Piaskowski, R., Purchla, J., Ronduda, Ł., Sanetra-Szeliga, J., Szlendak, T., Szymańska, A., & Świątkowska, B. (2020b).Raport Kultura. Pierwsza do zamknięcia, ostatnia do otwarcia. Kultura w czasie pandemii COVID-19. https://oees.pl/raporty/
• Czyżewski, K., Fogler, J., Gałązka, A., Hausner, J., Machnowska-Góra, A., Niezabitowski, M., Komar, M., Łysak, P., Opatowicz,A., Piaskowski, R., Purchla, J., Ronduda, Ł., Sanetra-Szeliga, J., Szlendak, T., Szymańska, A., & Świątkowska, B. (2020c).Ekspertyza 23. Pandemia w kulturze. Szansa na pozytywną zmianę? https://oees.pl/ekspertyzy/
• Czyżewski, K., Fogler, J., Gałązka, A., Hausner, J., Machnowska-Góra, A., Niezabitowski, M., Komar, M., Łysak, P., Opatowicz,A., Piaskowski, R., Purchla, J., Ronduda, Ł., Sanetra-Szeliga, J., Szlendak, T., Szymańska, A., & Świątkowska, B. (2020d).Alert Kultura 6. Festiwale w czasie pandemii. https://oees.pl/alerty-eksperckie/
• Drucker, P. F. (2000). Zarządzanie w XXI wieku. Warszawa: Muza.
• Drucker, P. F. (2008). Praktyka zarządzania. Warszawa: MT Biznes.
• Duliniec, E. (2018). Mechanizmy decyzyjne w przedsiębiorstwach wcześnie umiędzynarodowionych. Gospodarka Narodowa,294 (2), 99-127. https://doi.org/https://doi.org/10.33119/GN/100550
• Essig, L. (2015). Means and ends: A theory framework for understanding entrepreneurship in the US arts and culture sector.Journal of Arts Management Law and Society, 45(4), 227-246. https://doi.org/10.1080/10632921.2015.1103673
• E-teatr, strona internetowa. https://e-teatr.pl/lodz-szczygiel-i-ginczanka-na-festiwalu-lodz-czterech-kultur-605
• Festiwal Łódź Czterech Kultur, strona internetowa. https://www.4kultury.pl/
• Festiwal Łódź Czterech Kultur, strona internetowa. https://2020.4kultury.pl/2-news/290-fl4k-2020-3-6-wrzesnia
• Fisher, G. (2012). Effectuation, causation and bricolage: A behavioral comparison of emerging theories in entrepreneurship research. Entrepreneurship: Theory and Practice, 36(5), 1019-1051. https://doi.org/10.1111%2Fj.1540-6520.2012.00537.x
• Fiszbak, J. (2013). Mity "ziemi obiecanej" w regionalnej literaturze Łodzi. Między grą wyobraźni, fikcją literacką, a historią. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Górski, S. (1904). Łódź współczesna. Obrazki i szkice publicystyczne. Łódź: Księgarnia Narodowa. https://fbc.pionier.net.pl/details/nnvtrV7
• Götz, M., (2018). Przemysł czwartej generacji (przemysł 4.0) a międzynarodowa współpraca gospodarcza. Ekonomista, 4, 385-403. http://www.pte.pl/pliki/1/8905/Ekonomista2018-4-strony-8-26.pdf
• GUS (2000a). Wpływ pandemii Covid-19 na podmioty działające w obszarze kultury w I kwartale 2020 r. https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/kultura-turystyka-sport/kultura/wplyw-pandemii-covid-19-na-podmioty-dzialajace-w-obszarze-kultury-w-pierwszym-kwartale-2020-r-,23,1.html
• GUS (2000b). Wpływ pandemii Covid-19 na podmioty działające w obszarze kultury w II kwartale 2020 r. https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/kultura-turystyka-sport/kultura/wplyw-pandemii-covid-19-na-podmioty-dzialajace-w-obszarze-kultury-w-drugim-kwartale-2020-r-,23,2.html
• Janowski, A. (1903). Wycieczki po kraju. IV. Na szlaku nowej kolei. Warszawa - Łowicz - Łódź - Kalisz. Warszawa: Księgarnia Jana Fiszera Nowy Świat 9. http://bc.wbp.lublin.pl/dlibra/doccontent?id=2910
• Kołodziej, K. (2008). Między "ziemią obiecaną" a "złym miastem" - cała (?) prawda o Łodzi w publicystyce i prasie warszawskiej. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica, 10, 253-272.
• Kołodziej, K. (2010). Między "ziemią obiecaną" a "złym miastem" - cała (?) prawda o Łodzi w publicystyce i prasie warszawskiej, cz. 2. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica, 13, 177-188.
• Krawczyk-Bryłka, B., Stankiewicz, K., Tomczak, M. T., & Ziemiański, P. (2019). Efektuacyjność modelu mentalnego przedsiębiorczości. Przedsiębiorczość - Edukacja, 15(2), 59-69. https://doi.org/10.24917/20833296.152.4
• Krawczyk-Bryłka, B., Stankiewicz, K., Tomczak, M. T., & Ziemiański, P. (2018). Modele mentalne przedsiębiorczości: wskaźniki efektuacyjne vs kauzalne. Przedsiębiorczość i Zarządzanie, 19(10), 215-229.
• Krawczyk-Bryłka, B., Stankiewicz, K., Tomczak, M. T., & Ziemiański, P. (2020). Zasada szalonego patchworku - efektuacja jako inspiracja do kształtowania relacji i postaw biznesowych. Przedsiębiorczość - Edukacja, 16(1), 225-236. https://doi.org/10.24917/20833296.161.18
• Krawczyńska-Zaucha, T. (2019). A new paradigm of management and leadership in the VUCA world. Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Śląska, 141, 221-230. https://doi.org/10.29119/1641-3466.2019.141.16
• Krupski, R. (2008). Elastyczność organizacji. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu.
• Kuligowski, W. (2019). Od sacrum do line up'u. Pojęcie festiwalu w humanistyce i naukach społecznych. W: A. W. Brzezińska,& K. Smyk (red.), Festiwale, konkursy, przeglądy, a ochrona niematerialnego dziedzictwa kulturowego (s. 15-32). Lublin-Wrocław-Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Kulturalny Wrzesień, program realizowany przez TVP 3 Łódź. https://lodz.tvp.pl/49998200/kultura-wrocila-i-tetni-zyciem-pokazalismy-to-w-programie-kulturalny-wrzesien
• Kurczewska, A. (2012). W jaki sposób myślą przedsiębiorcy? - czyli "Jeśli mogę kontrolować przyszłość, nie muszę jej przewidywać". E-mentor, 47(2). http://www.e-mentor.edu.pl/mobi/artykul/index/numer/ 47/id/965
• Kwiecień, A. (2018). Elastyczność funkcjonowania podmiotów gospodarczych a sukces i kreacja wartości przedsiębiorstw. Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, 377, 52-65. http://fbc.pionier.net.pl/id/oai:www.sbc.org.pl:362330
• Leśniczak, R. (2018). Wizerunek Festiwalu "Łódź Czterech Kultur" w łódzkich dziennikach w perspektywie framing analysis. Studia Medioznawcze, 75(4), 61-70. https://doi.org/10.33077/uw.24511617.ms.2018.4.43
• Lichniak I. (red.). (2009). Nauka o Przedsiębiorstwie. Wybrane zagadnienia. Warszawa: Wydawnictwo SGH.
• Majchrzak, M. (2020). Odporność przedsiębiorstwa w czasach nadzwyczajnych zagrożeń. Adaptacja koncepcji resilience. Kwartalnik Nauk o Przedsiębiorstwie, 54(1), 32-44. https://doi.org/10.33119/KNoP.2020.54.1.3
• Masłyk-Musiał, E. (2003). Organizacja w ruchu. Kraków: Oficyna Ekonomiczna.
• Mizerek, H. (2017). Studium przypadku w badaniach nad edukacją. Istota i paleta zastosowań. Przegląd Pedagogiczny, 1, 9-22.
• Pichlak, M. (2014). Wpływ otoczenia na generowanie i przyjmowanie innowacji w organizacji. Przegląd Organizacji, 5(892), 7-12.https://doi.org/10.33141/po.2014.05.01
• Poprawski, M., Jakubowska, A., Firych, P., Mękarski, M., Brodniewicz, M., Landsberg, P., Kieliszewski, P., Kędzierska, R., Kłosiewicz, E., Michalczuk, J., Zielińska, K., Gorgoń, J., Węglarska, K., & Wróblewski, F. (2015). Oddziaływanie festiwali na polskie miasta. Studium kompetencji kadr sektora kultury oraz synergii międzysektorowej. Poznań: Związek Miast Polskich.http://rok.amu.edu.pl/wp-content/uploads/2016/02/Oddzia%C5%82ywanie-Festiwali-na-Polskie-Miasta-Raport-z-bada%C5%84-2014-15-ZMP-ROK-v2.2.pdf
• Qureshi, M. S., & Mahdi, F. (2014). Impact of effectuation based interventions on the intentions to start a business. Business Review, 9(2), s. 143-157. https://doi.org/10.54784/1990-6587.1277
• Rajchel, D. (2014). Wielokulturowość jako artefakt na przykładzie Miasta Łódź. Studia Humanistyczne AGH, 13/3, 185-195. http://dx.doi.org/10.7494/human.2014.13.3.185
• Sarasvathy, S. (2001). Causation and effectuation: Toward a theoretical shift from economic inevitability to entrepreneurialcontingency. The Academy of Management Review, 26(2), 243-263. https://www.researchgate.net/publication/228264546_Causation_and_Effectuation_Toward_A_Theoretical_Shift_from_Economic_Inevitability_to_Entrepreneurial_Contingency
• Sarasvathy, S. (2008). Effectuation: Elements of Entrepreneurial Expertise. Bodmin: MPG Books Ltd. https://www.elgaronline.com/view/9781843766803.xml
• Sarasvathy, S., Kumar, K., York, J. G., & Bhagavatula, S. (2013). An effectual approach to international entrepreneurship: overlaps, challenges, and provocative possibilities. Entrepreneurship: Theory and Practice, 38(1). https://doi.org/10.2307/259121
• Schwab, K. (2018), Czwarta rewolucja przemysłowa. Warszawa: Wydawnictwo Studio Emka.
• Stańczyk-Hugiet, E. (2012). Przeżyje najlepiej dostosowany. Prace Naukowe Wałbrzyskiej Wyższej Szkoły Zarządzania i Przed-siębiorczości, 22(2), 131-140.
• Stańczyk-Hugiet, E. (2013). Adaptacja kooperatywna. Zeszyty Naukowe Politechniki Łódzkiej. Organizacja i Zarządzanie,
• Stańczyk-Hugiet, E. (2014). Perspektywa ewolucyjna w zarządzaniu strategicznym. Refleksja z badań. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 340, 141-153. https://doi.org/10.15611/pn.2014.340.13
• Szpitter, A., Sadkowska, J. (2016). Wykorzystanie macierzy VUCA do oceny ryzyka otoczenia projektowego. Zarządzanie i Finanse Journal of Management and Finance, 14, (2/1), 401-414. bwmeta1.element.ekon-element-000171443636
• Tkaczyk, T. P. (2009). Przemiany w teoriach przedsiębiorstwa. W: I. Lichniak (red.), Nauka o Przedsiębiorstwie. Wybrane zagadnienia (s. 29-68). Warszawa: Wydawnictwo SGH.
• Urząd Miasta Łodzi, strona internetowa. https://uml.lodz.pl/aktualnosci/artykul/festiwal-lodz-czterech-kultur-2020- przedstawiamy-program-id35157/2020/6/23/
• Urząd Miasta Łodzi, strona internetowa. https://uml.lodz.pl/kalendarz-wydarzen/wydarzenie/festiwal-lodz-czterech-kultur- 2020-id35736/2020/09/7/
• Wieczorek, P. (2018). Czwarta rewolucja przemysłowa  wizja przemysłu nowej generacji - perspektywa dla Polski. Kontrola Państwowa 63, 3(380), 89-115. bwmeta1.element.desklight-81f54f02-3d65-4724-8abe-912eb4113507
• Wojtkowiak, G. (2015). Rola elastyczności w zarządzaniu przedsiębiorstwem budowlanym. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 855. Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia, 1(74), 321-331. https://doi.org/10.18276/frfu.2015. 74/1-27.
• Wójcik, P. (2013). Znaczenie studium przypadku jako metody badawczej w naukach o zarządzaniu. E-mentor, 48(1). http://www.e-mentor.edu.pl/artykul/index/numer/48/id/983
• Zamorska, K. (2020). Pięć rewolucji przemysłowych - przyczyny, przebieg i skutki (ujęcie historyczno-analityczne). Studia BAS, 3(63), 7-23. https://doi.org/10.31268/StudiaBAS.2020.19
• Ziębicki, B. (2010). Elastyczność jako kryterium efektywności organizacyjnej. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oeconomica, 234, 387-396. https://doi.org/http://hdl.handle.net/11089/297
• Ziemiański, P., Czaplińska, P. (2018). Zastosowanie założeń koncepcji efektuacji w organizowaniu wydarzenia kulturalnego - studium przypadku. Zarządzanie w Kulturze, 19(4), 437-451. https://doi.org/10.4467/20843976ZK.18.025.10519

Identyfikatory

DOI

10.22367/srsd.2023.397.1