Przepływ informacji w organach administracji a przepisy normujące administracyjne postępowanie ogólne

• Autorzy: Jan Paweł Tarno

Warianty tytułu

Regulations of Administrative Procedure as a Factor Controlling the Intake of Information to the State Administrative Agencies

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Przedmiot rozważań niniejszego opracowania stanowią normy proceduralne zawarte w k.p.a. i odnoszące się do administracyjnego postępowania ogólnego. Pogląd o służebnym charakterze norm proceduralnych względem norm prawa materialnego jest powszechnie przyjęty w nauce prawa administracyjnego. Praca kładzie szczególny nacisk na zagadnienie funkcji spełnianych przez normy proceduralne w procesie stosowania prawa mającym miejsce w trybie administracyjnego postępowania ogólnego. Przy czym proces stosowania prawa jest rozpatrywany jako proces przetwarzania, informacji przebiegający według określonego programu normatywnego, w skład, którego wchodzą m. in. dyrektywy wypływające z norm proceduralnych. Przed pracą postawiłem dwa główne zadania. Po pierwsze, starałem się wykazać, jakie miejsce zajmują normy proceduralne w normatywnym programie stosowania prawa i jaką w związku z tym spełniają rolę w procesie realizacji norm prawa materialnego. Wreszcie próbowałem odpowiedzieć na pytanie, w jaki sposób normy proceduralne realizują zasadniczy cel postawiony przed nimi, za który uważam regulację określonego sposobu postępowania, zapewniającego rozwiązanie danego typu zadań. Po drugie, starałem się wrażać możliwość i celowość zastosowania "metod" cybernetycznych do badania interesujących mnie zjawisk prawnych. Uważam mianowicie, że proces stosowania prawa stanowi fragment szerszego zagadnienia, jakim jest sterowanie społeczeństwem. Wymaga to, moim zdaniem, zastosowania w badaniach nad tym zjawiskiem również i aparatu naukowego cybernetyki, a więc nauki, której przedmiotem są procesy sterowania wszelkiego typu. Tylko w ten sposób można przeprowadzić pełną charakterystyką zagadnień powstających na gruncie stosowania prawa. (abstrakt oryginalny)

EN

The purpose of the paper is an analysis of the weight of the administrative procedural rules in the process of the application of the law. This aim has been realised in four stages. The first stage is consideration of the possibility of making use of modelling as a method of the investigation of the law (Chapter 1). A description of the procedural regulation in the Polish system of the administrative law is the second stage of the above mentioned analysis (Chapter 2). Basing upon the characteristics of the administrative, procedural rules which has been the final regule of the second stage, the next stage is constructing an informative model of the system of procedural norma (Chapter 3). The research results of the third stage enabled construction of a functional model of the State administrative agencies system acting in the mode of administrative, general proceedings, which was the fourth stage (chapter 4). The analysis of the system revealed some interesting characteristics of the State administrative agencies acting in the mentioned above mode which would pass unnoticed if another research approach was applied. The considerations included in this paper led to certain conclusions concerning the weight of the administrative procedure in the process of the application of the law. Procedural norms make an important fragment of the normative programme of activity of the agency applying the law. These norms limit the flow of information to and from the agency applying the law. They set an informative structure of the regulation process with the help of law. It means, that they fix the class of subjects having right to take part in the process of the application of the law and the class of connections between them. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Przepływ informacji; Organy administracji; Postępowanie administracyjne; Kodeks postępowania administracyjnego; Prawo administracyjne

EN

Data flow; Administrative bodies; Administrative proceedings; Code of Administrative Procedure (CAP); Administrative law

• Czasopismo: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica
• Rocznik: 1986
• Numer: nr 23
• Strony: 3--156

Twórcy

autor

Jan Paweł Tarno

• Uniwersytet Łódzki

Bibliografia

• 1. B. Adamiak, Nowe instytucje ogólnego postępowania administracyjnego, [w:] Nowe zjawiska w administracji, Kozubnik 18-20 IX 1980, cz. 1, Katowice 1980, s. 14-15.
• 2. B. Adamiak, Odwołanie w polskim systemie postępowania administracyjnego, Wrocław 1980, s. 40.
• 3. K. Ajdukiewicz, Język i poznanie, t. 2, Warszawa 1965, s. 143 i n.
• 4. W. R. Ashby, Wstęp do cybernetyki, Warszawa 1963, s. 13 i n.
• 5. M. Bąk, Prawne problemy systemów informatycznych, Bibliografia, [w:] Materiały konferencji informatyki prawniczej, Wrocław 1976.
• 6. J.Białobrzeski, H. Sowiński, Postępowanie podatkowe (teksty i komentarz), Warszawa 1971, s. 122.
• 7. N. T. Bielajewa, W. I. Iwanow, Informacyonnoje obsłużywanije w obłasti prawa, "Sowietskoje Gosudarstwo i Prawo" 1969, nr 12, s. 20-21.
• 8. A. Bieniek-Kosikowska, C. Kosikowski, Prawo karne skarbowe czy prawo karne finansowe, "Nowe Prawo" 1967, nr 12, s. 1591 i 1595-1598.
• 9. S. Biernat, J. Zimmerman, Problemy stabilizacji nieostatecznych decyzji administracyjnych, "Krakowskie Studia Prawnicze" 1974, s. 72-73.
• 10. B. Bogomilski, recenzja I wydania komentarza do kodeksu postępowania administracyjnego E. Iserzona i J. Starościaka, "Gospodarka i Administracja Terenowa" 1962, nr 2, s. 70.
• 11. J. Borkowski, Decyzja administracyjna, Warszawa 1970, s. 72.
• 12. J. Borkowski, Normy prawa materialne i formalne a pojęcie procedury administracyjnej, "Studia Prawno-Ekonomiczne" 1982, t. 28.
• 13. J. Borkowski, Określenie administracji i prawa administracyjnego, [w:] System prawa administracyjnego, t. 1, Wrocław [1977], s. 40 i n.
• 14. J. Borkowski, Pojęcie władztwa administracyjnego, "Przegląd Prawa i Administracji" 1972, nr 2, s. 46 i n.
• 15. J. Borkowski, Postępowanie administracyjne. Zarys systemu. Warszawa 1976, s. 44-45.
• 16. J. Borkowski, Zakres przedmiotowy kodeksu postępowania administracyjnego w świetle nowelizacji, [w:] Kodeks postępowania administracyjnego po nowelizacji, Warszawa 1980, s. 123-127.
• 17. J. Borkowski, Zmiana i uchylenie ostatecznych decyzji administracyjnych, Warszawa 1967, s. 96-97.
• 18. M. Borucka-Arctowa, O społecznym działaniu prawa, Warszawa 1967, s. 21 i n.
• 19. I. D. J. Bross, Jak podejmować decyzje. Warszawa 1965, s. 34.
• 20. R. O. Chałfina, Ogólna nauka o stosunku prawnym, Warszawa 1979, s. 147-186.
• 21. A. Chełmoński, Ciąg działań prawnych w gospodarce państwowej jako przedmiot badań, "Acta Universitatis Wratislaviensis" 1972, Prawo nr 38, s. 17 i n.
• 22. A. Chełmoński, Przedsiębiorstwo państwowe wobec organów zwierzchnich, Wrocław 1966, s. 97.
• 23. A. Chełmoński, Typy norm materialnego prawa administracyjnego i ich rola w kształtowaniu sytuacji prawnej jednostki, "Przegląd Prawa i Administracji" 1972, t. 2, s. 72-73.
• 24. A. Chouraqui, L' informatique au service du droit, Vendome 1974, w szczeg. s. 23-54.
• 25. M. Cieślak, Podstawowe zagadnienia protokołów w procesie cywilnym i karnym, "Państwo i Prawo" 1955, nr 10, s. 586.
• 26. M. Cieślak, Polska procedura karna, podstawowe założenia teoretyczne, Warszawa 1971, a. 25.
• 27. Z. Cieślak, Prawna forma porozumienia administracyjnego w działalności terenowych organów władzy i admnistracji państwowej, [Warszawa 1981] rozpr. doktorska, mpis, s. 67 i n.
• 28. T. Czeżowski, Filozofia na rozdrożu, Warszawa 1965, s. 97 i n.
• 29. W. Dawidowicz, Ogólne postępowanie administracyjne, Warszawa 1962, s. 9.
• 30. W. Dawidowicz, Ugoda w postępowaniu administracyjnym, [w:] Kodeks postępowania administracyjnego po nowelizacji, Warszawa 1980, s. 135-147.
• 31. W. F. Dąbrowski, Prokuratorska kontrola decyzji administracyjnych, Poznań 1963, s. 65-66.
• 32. W. F. Dąbrowski, recenzja cyt. książki J. Borkowskiego "Zmiana i uchylenie ostatecznych decyzji administracyjnych", "Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny" 1968, nr 2, s. 367-368.
• 33. W. F. Dąbrowski, Społeczne uwarunkowanie norm prawa karnego, "Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny" 1970, nr 1, s. 74.
• 34. A. Ducrocq, Era robotów. Warszawa 1961, s. 23 i n.
• 35. J. Filipek, Stosunek administracyjnoprawny, Kraków 1968, s. 95 i n.
• 36. J. Filipek, Założenia strukturalne procesu administracyjnego, [w:] Studia z dziedziny prawa administracyjnego, Wrocław 1971, s. 199.
• 37. H. J. Garstka, A. Mrózek, Elektroniczne przetwarzanie danych w administracji państwowej, prawie i nauce prawa Republiki Federalnej Niemiec, "Państwo i Prawo" 1975, nr 1, s. 91-106.
• 38. S. Gebert, Postulat szybkości w postępowaniu administracyjnym, "Rada Narodowa" 1960, nr 36.
• 39. J. Góral, O niektórych przesłankach prawnej regulacji działalności informacyjnej, [w:] Prawo i informatyka. Konferencja, Warszawa 1978, s. 7 i n.
• 40. B. Graczyk, Postępowanie administracyjne, Warszawa 1953, s. 14.
• 41. H. Greniewski, Cybernetyka niematematyczna, Warszawa 1969.
• 42. E. Iserzon, Kolegia karno-administracyjne w systemie organów państwowych, "Studia Prawnicze" 1969, nr 21, s. 72.
• 43. E. Iserzon, M. Jaroszyński i S. Pozmaryn, [w:] Naukowcy i praktycy o postępowaniu administracyjnym. Sprawozdanie z Konferencji Komitetu Nauk Prawnych PAN z 4 VI 1961 r., "Gospodarka i Administracja Terenowa" 1961, nr 11, s. 37.
• 44. E. Iserzon, J. Starościak, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, wzory, opinie, formularze. Warszawa 1970, s. 75.
• 45. J. M. Jagłom, Cybernetyka i teoria informacji, [w:] Współczesna matematyka i cybernetyka, Warszawa 1969, s. 18 i n.
• 46. K. Jandy-Jendrośka, J. Jendrośka, System jurysdykcyjnego postępowania administracyjnego, [w:] System prawa administracyjnego, t. 3, Wrocław 1978, s. 131.
• 47. Z. Janowicz, Ogólne postępowanie administracyjne, Warszawa 1976, s. 9.
• 48. Z. Janowicz, Uwagi o doskonaleniu postępowania administracyjnego, "Państwo i Prawo" 1978, nr 5, s. 60.
• 49. M. Jaroszyński, M. Zimmermann, W. Brzeziński, Polskie prawo administracyjne, cześć ogólna. Warszawa 1956, s. 106.
• 50. B. Jaworska-Dembska, Udział organizacji społecznej na prawach strony w systemie postępowania administracyjnego, [Łódź 1980], rozpr. doktorska, mpis, s. 12-20.
• 51. J. Jendrośka, Kodeks postępowania administracyjnego a proces doskonalenia funkcjonowania administracji państwowej, "Państwo i Prawo" 1977, nr 4, s. 27.
• 52. J. Jendrośka, Postępowanie administracyjne w kodyfikacjach europejskich państw socjalistycznych, Warszawa 1970, s. 8-16.
• 53. J. Jendrośka, Sytuacja prawna strony w postępowaniu administracyjnym, "Acta Universitatis Wratislaviensis" 1964, Prawo XII, s. 33.
• 54. J. Jendrośka, Zagadnienia prawne wykonania aktu administracyjnego, Wrocław 1963, s. 50-51.
• 55. W. Karsz, Cybernetyczne aspekty funkcjonowania systemu rad narodowych, Łódź 1979, s. 17, 76-90.
• 56. W. Karsz, O informacji i informowaniu normatywnym, "Studia Prawno-Ekonomiczne" 1977, t. 18, s. 8-9.
• 57. W. Karsz, Próba charakterystyki zależności funkcjonalnych między prawem a stosunkami społecznymi, "Zeszyty Naukowe UŁ" 1970, S. I, nr 73, s. 68.
• 58. W. Karsz, Przesłanki wyodrębnienia cybernetycznej płaszczyzny prawoznawstwa, "Zeszyty Naukowe UŁ," 1971, S. I, nr 83, a. 195 i n.
• 59. H. Kelsen. General Theory of Law and State, Harward 1947, s. 61.
• 60. A. Kisza, Model cybernetyczny powstawania i działania prawa, Wrocław 1970.
• 61. W. Klonowiecki, Strona w postępowaniu administracyjnym, Lublin 1938, s. 40.
• 62. Z. Kmieciak, J. P. Tarno, Postępowanie administracyjne ogólne oraz postępowanie przed Naczelnym Sądem Administracyjnym (w świetle orzecznictwa NSA), Łódź 1984, s. 61.
• 63. V. Knapp, O možnosti použiti kibernetických metod v právu, Praga. 1963, w szczeg. cz. IV.
• 64. J. Kossecki, Cybernetyka społeczna. Warszawa 5975, s. 308-374.
• 65. T. Kotarbiński, Traktat o dobrej robocie, Wrocław 1975, s. 435-436.
• 66. J. Kowalski, Wstęp do prawoznawstwa, Warszawa 1979, s. 101.
• 67. M. Królikowska-Olczak, Elementy proceduralne w zarządzaniu przedsiębiorstwami państwowymi, [Łódź 1980], rozpr. doktorska, mpis, s. 131.
• 68. T. Kuta, Pojęcie działań niewładczych w administracji na przykładzie administracji rolnictwa, Wrocław 1963.
• 69. J. Lande, Nauka o normie prawnej. Lublin 1956, s. 9-10.
• 70. J. Lang, Struktura prawna skargi w prawie administracyjnym, Wrocław 1972, s. 157 i n.
• 71. W. Lang, Obwiązywanie prawa. Warszawa 1962, s. 59-73.
• 72. W. Lang, Struktura kontroli prawnej organów państwowych Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, Kraków 1963, s. 66.
• 73. W. Lang, Teoria prawa, Toruń 1972, s. 92 i n.
• 74. W. Lang, A. Mrózek, Proces stosowania prawa jako proces przetwarzania informacji, "Państwo i Prawo" 1970, nr 7, s. 47.
• 75. W. Lang, J.Śmiałowski, O rozumieniu tekstów prawnych, "Państwo i Prawo" 1962, nr 7.
• 76. W. Lang, M. Święcki, S. Tochowicz, Mechanizmy procesu decyzyjnego w systemie organów terenowych, "Problemy Rad Narodowych" 1976, nr 35, passim, a zwłaszcza s. 198 i n.
• 77. W. Lang, J. Wróblewski, S. Zawadzki, Teoria państwa i prawa. Warszawa 1979, s. 312-314.
• 78. O. Lange, Wstęp do cybernetyki ekonomicznej, Warszawa 1965, s. 12.
• 79. Z. Leoński, Egzekucja administracyjna świadczeń niepieniężnych, Warszawa 1968, w szczególności s. 8-12.
• 80. Z. Leoński, Istota postępowania w sprawach o wykroczenia, "Państwo i Prawo" 1973, nr 3, s. 89.
• 81. Z. Leoński, Odpowiedzialność dyscyplinarna w prawie Polskiej Reczypospolitej Ludowej, Warszawa 1959, s. 181-187.
• 82. I. Lipowicz, Rządowe systemy informatyczne w świetle prawa administracyjnego, "Prace Naukowe UŚ" 1979, nr 330, s. 80 i n.
• 83. J. Litwin, Wznowienie postępowania administracyjnego z powodu niedopuszczenia do uczestnictwa, "Palestra" 1965, nr 10, s. 43.
• 84. L. Lisiakiewicz, O normie i stosunku prawnym karno-procesowym, [w:] Studia z teorii prawa, red. S. Ehrlich, Warszawa 1965, s. 379-387.
• 85. F. Longchamps, O pojęciu stosunku prawnego w prawie administracyjnym, "Acta Universitatis Wratislaviensis" 1964, Prawo XII, nr 19, s. 54.
• 86. F. Longchamps, O pojęciu stosunku procesowego pomiędzy organem państwa a jednostkę, [w:] Rozprawy prawicze. Księga pamiątkowa dla uczczenia pracy naukowej K. Przybyłowskiego, Kraków 1964, s. 162.
• 87. M. G. Losano, Giuscibernetica. Macchine e modelli cibernetici nel dritto, Torino 1969.
• 88. E. Łętowska, Odpowiedzialność państwa za szkody po nowelizacji kodeksu postępowania administracyjnego, [w:] Kodeks postępowania administracyjnego po nowelizacji, Warszawa 1980, s. 156 i n.
• 89. J. Łętowski, Polecenie służbowe w administracji, Warszawa 1972, s. 52.
• 90. J. Łętowski, Postępowanie administracyjne, [w:] Prawo administracyjne Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, red. K. Sand, Warszawa 1979, s. 135.
• 91. A. Łopatka, Wstęp do prawoznawstwa, Warszawa 1969, s. 259.
• 92. A. E. Łuniew, Woprosg administratiwnogo processa, "Prawowwiedienije" 1962, No 2, s. 43.
• 93. A. Malinowski, Wstęp do badań cybernetycznych w prawoznawstwie, Warszawa 1977, s. 161-169.
• 94. A. Malinowski, A. Mrózek, Prawometria i jej zastosowanie w badaniu, tworzeniu i stosowaniu prawa, "Państwo i Prawo" 1972, nr 7, s. 19 i n.
• 95. A. Malinowski, L.Nowak, Problemy modelowania w teorii prawa, "Państwo i Prawo" 1972, nr 2, s. 86-91.
• 96. R. Malinowski, Węzłowe problemy prawa administracyjnego w zarządzaniu gospodarką narodową. Warszawa 1975, s. 217.
• 97. Mały słownik cybernetyczny, red. M. Kempisty, Warszawa 1973, s. 18-24, 66, 155-157, 238, 365-367, 410-416, 420-422, 473-477.
• 98. S. Marcinkiewicz, Kasacyjne orzeczenie w ogólnym postępowaniu administracyjnym. Warszawa 1976, s. 89-91.
• 99. M. Matur, Cybernetyczna teoria układów samodzielnych. Warszawa 1966, s. 18-60.
• 100. A. Mrózek, Problemy informatyki prawniczej, Toruń 1977, s. 23-24.
• 101. A. Mrózek, Teoretyczne przestanki automatyzacji niektórych czynności stosowania prawa, "Zeszyty Naukowe WMK" 1972, Prawo XI, nr 52, s. 129.
• 102. A. Mrózek, Teoretyczne przesłanki automatyzacji procesów stosowania prawa, [Toruń 1969].
• 103. A. Mrózek, Ustawowe prawo ochrony danych, Toruń 1981, passim, w szczeg. s. 53 i n.
• 104. L. Nowak, Cztery koncepcje obowiązywania prawa, "Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny" 1966, nr 2, s. 97 i n.
• 105. J. Nowacki, Praworządność. Wybrane problemy teoretyczne, Warszawa 1977, s. 38-39.
• 106. K. Opałek, Problemy metodologiczne nauki prawa, Warszawa 1962, s. 175-179.
• 107. K. Opałek, J. Wróblewski, Zagadnienia teorii prawa, Warszawa 1969, s. 55-57.
• 108. A. Peczenik, Płaszczyzny badania prawa, "Państwo i Prawo" 1968, nr 2, s. 232-233.
• 109. L. Petrażycki, Wstęp do nauki prawa i moralności, Warszawa 1959, s. 16.
• 110. J. Pietraszewski, Problematyka procesowa na tle praktyki i orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego, [Warszawa 1981], ref. powiel., s. 7.
• 111. H. Poleszak, stwierdzenia nieważności decyzji administracyjnej, [Warszawa 1982], mpis. powiel., s. 3-5.
• 112. J. Pokrzywnicki, Postępowanie administracyjne. Warszawa 1948, s. 243-244.
• 113. K. M. Pospieszalski, O pojęciu organu państwowego, "Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny" 1972, nr 1, s. 23-39.
• 114. F. Prusak, Wartość dowodowa tzw. notatki urzędowej w świetle przepisów k.p.k., "Problemy Praworządności" 1973, nr 3, s. 42.
• 115. T. Rabska, Podstawowe pojęcia organizacji administracji, [w:] System prawa administracyjnego, t. 1, Wrocław [1977], s. 282-305 i powołana tam literatura.
• 116. T. Rabska, Prawo administracyjne stosunków gospodarczych, Warszawa 1978, s. 176-179.
• 117. Z. Resich, Res iudicata, Warszawa 1978, s. 26.
• 118. H. Rot, System prawa model cybernetyczny, "Państwo i Prawo" 1965, nr 1, s. 21 i n.
• 119. S, Rozmaryn, O projekcie kodeksu postępowania administracyjnego, "Państwo i Prawo" 1959, nr 4, s. 637.
• 120. S. Rozmaryn, O zasadach ogólnych kodeksu postępowania administracyjnego, "Państwo i Prawo" 1961, nr 12, s. 895.
• 121. U. Siedlecki, Postępowanie cywilne w zarysie, Warszawa 1972, s. 301.
• 122. H. A. Simon, Działanie administracji, Warszawa 1976, s. 164-167 i 177.
• 123. E. Smoktunowicz, Interes społeczny, a interes strony w postępowaniu administracyjnym, "Rada Narodowa" 1963, nr 31, s. 8-9.
• 124. W. Sobczak, Elementy teorii informacji, Warszawa 1973, s. 5-8.
• 125. H. Starczewski, Rola prokuratora w postępowaniu administracyjnym, [w:] Kodeks postępowania administracyjnego po nowelizacji, Warszawa 1980, s. 174 i n.
• 126. J. Starościak, Administracja - zagadnienia teorii i praktyki, Warszawa 1974, s. 254.
• 127. J. Starościak, Podstawy prawne działania administracji, Warszawa 1973, t, 136.
• 128. J. Starościak, Prawne formy działania administracji, Warszawa 1957, s. 25-26.
• 129. J. Starościak, Prawne formy i metody działania administracji, [w:] System prawa administracyjnego, t. 3, Wrocław 1978, s. 69.
• 130. J. Starościak, Prawo administracyjne, Warszawa 1977, s. 258.
• 131. J. Starościak, Rozważania o orzecznictwie karno-administracyjnym, [w:] Księga pamiątkowa ku czci prof. dr Witolda Świdy, Warszawa 1969, s.376 i n.
• 132. J. Starościak, Stosunek administracyjnoprawny, [w:] System prawa administracyjnego, t. 3, Wrocław 1978, s. 18-19.
• 133. J. Starościak, E. Iserzon, Prawo administracyjne w zarysie. Warszawa 1959, s. 148 i n.
• 134. A. Stelmachowski, Wstęp do teorii prawa cywilnego, Warszawa 1969.
• 135. F. Studnicki, Cybernetyka i prawo, Warszawa 1969, s. 54 i n.
• 136. F. Studnicki, Kryterium relewancji w zautomatyzowanym wyszukiwaniu informacji prawnej, [w:] Prawne problemy systemów informatycznych, t. 1, z. 2, Wrocław 1976, a. 23-29 i powołana tam literatura.
• 137. F. Studnicki, O decyzjach kolektywnych, "Państwo i Prawo" 1971, nr 2, s. 266 i n.
• 138. F. Studnicki, Projekt założeń wstępnych dotyczących budowy zautomatyzowanego systemu informacyjnego FORUM na użytek Sejmu PRL, "Studia Cywilistyczne" 1977, t. 28.
• 139. F. Studnicki, Sterowanie za pomocą norm, "Państwo i Prawo" 1969, nr 6, s. 1008 i n.
• 140. F. Studnicki, Ujęcia cybernetyczne w prawie, [w:] Metody badania prawa, red. A. Łopatka, Wrocław 1973, s. 162 i n.
• 141. F. Studnicki, Wprowadzenie do informatyki prawniczej, Warszawa 1978.
• 142. F. Studnicki, Znaki drogowe, "Studia Cywilistyczne" 1968, t. 11, s. 178 i n.
• 143. J. Świątkiewicz, Postępowanie przed organami administracji państwowej (w świetle orzecznictwa NSA), [Warszawa 1981], referat powiel., s. 3-4.
• 144. J. Świątkiewicz, Przedmiotowy zakres sądowej kontroli legalności decyzji administracyjnych, [w:] Kodeks postępowania administracyjnego po nowelizacji, Warszawa 1980, s. 71.
• 145. J. P. Tarno, Mechanizmy procesów decyzyjnych w toku załatwiania spraw należących do właściwości wojewody w zakresie rolnictwa, gospodarki żywnościowej i leśnictwa, [w:] Nowe zjawiska w administracji, Kozubnik 18-20 IX 1980, cz. 1, Katowice 1980.
• 146. J. P. Tarno, Przepływ informacji w organach administracji, a przepis art. 1 k.p.a., "Zeszyty Naukowe UŁ" 1979, S. I, nr 25, s. 52-53.
• 147. J. P. Tarno, Z problematyki administracyjno-prawego stosunku procesowego, "Acta Univeraitatis Lodziensis" 1981 Folia iuridica nr 3, a. 126, przyp. 10.
• 148. F. Toldi, Komentarz do ustawy o ogólnym postępowaniu administracyjnym, "Przegląd Węgierskiego Prawa" 1958, nr 1, s.9.
• 149. J. Trzciński, W sprawie pojęcia organu państwowego, "Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny" 1973, nr 1, s. 1-10.
• 150. N. Wiener, Cybernetics or control and communication in the animal and the machine, New York, Paris 1948, s. 19.
• 151. N. Wiener, Cybernetyka a społeczeństwo, Warszawa 1961, s. 115.
• 152. M. Wierzbowski, Zasady i tryb wydawania zaświadczeń według kodeksu postępowania administracyjnego, "Państwo i Prawo" 1981, nr 1, s. 44-46 i powołana tam literatura.
• 153. S. Włodyka, Porozumienia gospodarcze, Warszawa 1978.
• 154. O. Wojtasiewicz, Wstęp do teorii tłumaczenia, Wrocław 1957, s.15, zob. również s. 20 i 23.
• 155. T. Woś, Moc wiążąca aktów administracyjnych w czasie, Warszawa 1978, s. 204-208.
• 156. J. Wróblewski, Aksjologiczne problemy sądowej kontroli administracji, "Państwo i Prawo" 1980, nr 1, s. 20-25.
• 157. J. Wróblewski, Informatyka prawnicza - możliwości zastosowania cybernetyki, "Państwo i Prawo" 1971, nr 3/4, s. 639-642.
• 158. J. Wróblewski, Law as an Instrument of Social Homeostasis, "Archiv für Rechts und Socialphilosophie" 1981, Nr. 1.
• 159. J. Wróblewski, Modele systemów norm a system prawa, "Studia Prawno-Ekonomiczne" 1969, t. 2, s. 23-24.
• 160. J. Wróblewski, Prawo a cybernetyka, Zarys problemów, "Państwo i Prawo" 1968, nr 12, s. 896.
• 161. J. Wróblewski, Problemy budowy tezaurusa dla adresowego rejestru aktów normatywnych, [w:] Prawo i informatyka. Konferencja, Warszawa 1978, s. 105 i n.
• 162. J. Wróblewski, Sądowe stosowanie prawa, Warszawa 1972, s. 56-57.
• 163. J. Wróblewski. Stosowanie prawa. Model teoretyczny, "Państwo i Prawo" 1967, nr 3, s. 377 i n.
• 164. J. Wróblewski, Zagadnienia teorii prawa ludowego. Warszawa 1959, s. 77 i n.
• 165. J. Wróblewski, Zastosowanie maszyn matematycznych w prawoznawstwie, "Studia Prawno-Ekonomiczne" 1968, t. 1, s. 62-63.
• 166. W. Zakrzewski, W sprawie zasad działalności prawotwórczej organów administracji, "Państwo i Prawo" 1963, nr 7, s. 123 i n.
• 167. J. Zieleniewski, Organizacja i zarządzanie, Warszawa 1969, s. 48.
• 168. A. Zieliński, Postępowanie przed Naczelnym Sądem Administracyjnym, [w:] Kodeks postępowania administracyjnego po nowelizacji, Warszawa 1980, s. 100-104.
• 169. M. Zieliński, Informatyka prawnicza a pojęcie normy prawnej, "Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny" 1975, nr 3; s. 155.
• 170. Z. Ziembiński, Logiczne podstawy prawoznawstwa, Poznań 1966, s. 173-174.
• 171. Z. Ziembiński, O trudnościach rozwoju teoretycznej problematyki prawoznawstwa, "Państwo i Prawo" 1968, nr 8-9, s. 228 i n.
• 172. Z. Ziembiński, Problemy podstawowe prawoznawstwa, Warszawa 1980, s. 74-77.
• 173. M. Zimmerman, Z rozważań nad postępowaniem jurysdykcyjnym i pojęciem strony w kodeksie postępowania administracyjnego, [w:] Księga pamiątkowa ku czci Kamila Stefki, Warszawa 1967, s. 433.
• 174. A. Zinowjew, Logika nauki, Warszawa 1976, s. 26-32.
• 175. Cz. Znamierowski, Prolegomena do nauki o państwie, Poznań 1947/48, s. 42-45.