Przemiany systemów pieniężnych - od kruszcu do walut cyfrowych

• Autorzy: Paweł Marszałek

Warianty tytułu

Transformations of Monetary Systems - from Bullion to Digital Currencies

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Począwszy od historycznie pierwszych rodzajów systemów pieniężnych, opartych na pieniądzu kruszcowym, aż po upowszechnienie się pieniądza w pełni fiducjarnego, w konstrukcji i funkcjonowaniu tych systemów można wyróżnić pewne swoiste trendy. Najważniejszymi spośród nich były postępująca dematerializacja pieniądza oraz umacnianie państwowego (rządowego) monopolu monetarnego. Obie tendencje stały się jeszcze wyraźniejsze w ostatnich trzech dekadach wraz z wpływem na systemy pieniężne takich zjawisk jak globalizacja, finansyzacja czy postęp technologiczny. Jednocześnie w ostatnich latach zmiany w systemach pieniężnych, wskutek splotu zarówno tych, jak i zupełnie nowych zjawisk i procesów, przyspieszyły, wpływając na właściwości współczesnego pieniądza i działanie banków centralnych. W tym kontekście celem artykułu jest charakterystyka obu wspomnianych tendencji w zakresie ewolucji pieniądza i banków centralnych oraz przybliżenie konsekwencji, jakie te procesy miały i mają dla kształtu systemów pieniężnych oraz dalszego ich rozwoju. (abstrakt oryginalny)

EN

Starting from the historically first types of monetary systems, based on metal money, to the dissemination of fully fiduciary money, certain specific trends can be distinguished in the construction and functioning of these systems. The most important among them were the progressive dematerialization of money and the strengthening of the state (governmental) monetary monopoly. Both trends have become even more pronounced in the last three decades with the impact of globalization, financialization and technological advances on monetary systems. At the same time, in recent years, changes in monetary systems, as a result of a combination of these and completely new processes, have accelerated, affecting the properties of contemporary money and the operation of central banks. In this context, the aim of the article is to characterize the two mentioned trends in the evolution of money and central banks, and to present the consequences of these processes for the shape of monetary systems and their further development. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Pieniądz; Pieniądz elektroniczny; Banki centralne; Rozwój

EN

Money; Electronic money; Central banks; Development

• Czasopismo: Ekonomista
• Rocznik: 2024
• Numer: nr 1
• Strony: 73--92

Twórcy

autor

Paweł Marszałek

• Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu

Bibliografia

• Ammous, S. (2020). Standard bitcoina. Fijorr Publishing.
• Ammous, S. (2022). Standard pieniądza dekretowego. Fijorr Publishing.
• Arestis, P., Sawyer, M. (2005). New Consensus Monetary Policy: an Appraisal. W: P. Arestis, M. Badeley, L. McCombie (red.), The New Monetary Policy. Implications and Relevance (s. 7-22). Edward Elgar.
• Ashworth, J. C., Goodhart, A. E. (2020). The surprising recovery of currency usage. International Journal of Central Banking, 16(3), 239-277.
• Bernstein, P. L. (2003). Historia złota. Dzieje obsesji. WIG-Press.
• Blinder, A. (2001). Bankowość centralna w teorii i praktyce. CeDeWu.
• Blinder, A. S. (2013). After the Music Stopped: The Financial Crisis, the Response, and the Work Ahead. Penguin Press.
• Bordo, M. D. (2007). A Brief History of Central Banks. Federal Reserve Bank of Cleveland Economic Commentary, 12(1), 1-4.
• Bordo, M. D. (2021). Central Bank Digital Currency In Historical Perspective: Another Crossroad In Monetary History. NBER Working Paper 29171.
• Bordo, M., Schwartz, A. (1997). Monetary regimes and economic performance. The historical record. NBER Working Paper, no. 6201.
• Britton, A. (2001). Monetary Regimes of the Twentieth Century. Cambridge University Press.
• Cellary, W., Marszałek, P. (2023). Cyfrowy złoty. Bank cyfrowej gotówki. Warszawski Instytut Bankowości, PAB/WIB.
• Cooper, R. N. (1982). The Gold Standard: Historical Factsand Future Prospect. Brookings Papers on Economic Activity, 1, 1-56.
• Del Mar, A. (2012 [1895]). History of Monetary Systems. University Press of the Pacific.
• Dembiński, P. (2011). Finanse po zawale. Studio Emka.
• Diamandis, P. H., Kotler, S. (2021). Przyszłość jest bliżej niż nam się wydaje. Poltext
• Dodd, N. (2005). Reinventing monies in Europe. Economy and Society, 34(4), 558-583.
• Dooley, M., Folkerts-Landau, D., Garber, P. (2004). The Revived Bretton Woods System. International Journal of Finance and Economics, 9(4), 307-313.
• Dooley, M., Folkerts-Landau, D., Garber, P. (2009). Bretton Woods II Still Defines the International Monetary System. Working Paper, no. 14731, National Bureau of Economic Research.
• Dostaler, G., Maris, B. (2000). Dr Freud and Mr Keynes on money and capitalism. W: J. Smithin (red.), What is Money? (s. 217-234). Routledge.
• Dowd, K. (2002). Gold Standard. W: B. Snowdon, H. R. Vane (red.), An Encyclopedia of Macroeconomics (s. 293-297). Edward Elgar.
• Eichengreen, B., Flandreau, M. (1996). Blocs, Zones and Bands: International Monetary History in Light of Recent Theoretical Developments. Scottish Journal of Political Economy, 43(4), 398-418.
• Eichengreen, B. (1992). Golden Fetters: Gold Sandard and the Great Depression, 1919-1939. Oxford University Press.
• Eichengreen, B. (2019). From Commodity To Fiat And Now To Crypto: What Does History Tell Us?. NBER Working Paper 25426.
• Fama, E. (1980). Banking in the Theory of Finance. Journal of Monetary Economics, 6.
• Ferguson, N. (2010). Potęga pieniądza. Finansowa historia świata. Wydawnictwo Literackie.
• Fiedor, B. (2010). Kryzys gospodarczy a kryzys ekonomii jako nauki. Ekonomista, 4, 453-466.
• Frankopan, P. (2018). Jedwabne szlaki. Nowa historia świata. Wydawnictwo W.A.B.
• Galbraith, J. K. (1982). Pieniądz. Pochodzenie i losy. PWE.
• Giannini, C. (2011). The Age of Central Banks. Edward Elgar.
• Goetzmann, W. N. (2017). Money Changes Everything: How Finance Made Civilization Possible. Princeton University Press.
• Goodfriend, M., King, R. (1997). The New Neoclassical Synthesis and the Role of Monetary Policy. Federal Reserve Bank of Richmond Working Paper, no. 98-05.
• Gordon, R. J. (2000). Does the "New Economy" Measure Up to the Great Inventions of the Past?. Journal of Economic Perspectives, 14(4), 49-74.
• Gorynia, M., Kowalski, T. (2009). Nauki ekonomiczne a kryzys gospodarczy. Studia Ekonomiczne, 3-4, 49-74.
• Hazlett, P. K., Luther, W. (2020). Is bitcoin money? And what that means. The Quarterly Review of Economics and Finance, 77(C), 144-149.
• Hein, E. (2012). The Macroeconomics of Finance-dominated Capitalism - and its crisis. Edward Elgar.
• Ingham, G. (2004). Nature of money. Polity.
• Ingham, G. (2020). Money. Polity.
• Jiang, J. H., Shao, E. (2020). The cash paradox. Review of Economic Dynamics, 36, 177-197.
• Johnson, P. (2009). Historia świata XX wieku. Fijorr Publishing.
• Jurek, M. (2008a). System waluty złotej jako klasyczny system pieniądza towarowego. W: Z. Knakiewicz (red.), Współczesny pieniądz w teorii i praktyce (s. 231-255). Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu.
• Jurek, M. (2008b). System z Bretton Woods jako hybryda międzynarodowego systemu walutowego. W: Z. Knakiewicz (red.), Współczesny pieniądz w teorii i praktyce (s. 256-285). Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu.
• Jurek, M. (2011). Międzynarodowy system walutowy i systemy kursowe w warunkach integracji finansowej. Wydawnictwo UEP.
• Keynes, J. M. (1923). A Tract on Monetary Reform. Mcmillan &Co, Ltd.
• Kindleberger, C. P. (1993). A Financial History of Western Europe. Routledge.
• King, M. (2016). The End of Alchemy. W. W. Norton & Co.
• Knakiewicz, Z. (1981). Teorie pieniądza niezależnego i ich zastosowanie. Wydawnictwo AE w Poznaniu.
• Knakiewicz, Z. (1984). Aktualne aspekty teorii pieniądza G. F. Knappa. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 2.
• Knakiewicz, Z. (1998). Problemy kreacji pieniądza i regulacji obiegu pieniężnego. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, (3-4).
• Knakiewicz, Z. (2011). Nominalistyczne teorie pieniądza. W: M. Jurek, Z. Knakiewicz, P. Marszałek, Teorie pieniądza i ich wykorzystanie. Od pieniądza kruszcowego do fiducjarnego (s. 195-257). Wydawnictwo UEP.
• Knapp, G. F. (1924[1905]). The State Theory of Money. Macmillian & Company.
• Marszałek, P., Szarzec, K. (2022). Digitalization and the Transition to a Cashless Economy. W: M. Ratajczak-Mrozek, P. Marszałek (red.), Digitalization and Firm Performance (s. 251-281). Palgrave Macmillan.
• Marszałek, P. (2011). Neowickselliańska teoria pieniądza jako podłoże teoretyczne polityki pieniężnej. W: M. Ratajczak (red.), Ekonomia. Wczoraj, dziś i jutro (s. 199-213). Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu.
• Marszałek, P. (2014). Systemy pieniężne wolnej bankowości. Wydawnictwo UEP.
• Marszałek, P. (2021). Kryptowaluty jako element systemu pieniężnego. W: K. Perez (red.), Innowacje finansowe w gospodarce 4.0 (s. 28-50). Wydawnictwo UEP.
• Martin, F. (2013). Money. The Unauthorised biography. Vintage books
• Menger, C. (1892). On the Origins of Money. Economic Journal, 2, 239-255.
• MFW (2018). Casting Light on Central Bank Digital Currencies. Staff Discussion Notes No. 2018/008, November.
• Ocampo, J. A. (2017). Resetting the International Monetary (Non)System. WIDER Studies in Development Economics. Oxford University Press.
• Pietrucha, J., Gulewicz, M. (2022). Niepewność a pieniądz gotówkowy w okresie pandemii: przypadek Polski. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 84(3), 133-153.
• Polański, Z. (2019). O polityce pieniężnej doby kryzysu, innowacjach i dwoistej naturze pieniądza. W: W. Przybylska-Kapuścińska, K. Perez (red.), Polityka pieniężna i rynki finansowe wobec wyzwań gospodarki 4.0 (s. 41-64). CeDeWu.
• Prasad, E. (2023). How will digital technologies influence the international monetary system?. Oxford Review of Economic Policy, 39(2), 389-397.
• Prasad, E. S. (2021). The Future of Money: How the Digital Revolution Is Transforming Currencies and Finance. Harvard University Press.
• Rączkowski, S. (1984). Międzynarodowe stosunki finansowe. PWE.
• Roubini, N. (2022). Megathreats. John Murray.
• Sargent, T. J., Velde, F. R. (2012). Wielki problem drobniaków. Kurhaus
• Schaal, P. (1996). Pieniądz i polityka pieniężna. PWE.
• Schwab, K. (2016). The Fourth Industrial Revolution. Penguin
• Scott, J. (2019). How the Old World Ended. The Anglo-Dutch-American Revolution 1500-1800. Yale University Press.
• Sedillot, R. (2002). Moralna i niemoralna historia pieniądza. WAB.
• Skidelsky, R. (2018). Money and Government: A Challenge to Mainstream Economics. Penguin.
• Sławiński, A. (2019). Could cryptocurrencies or CBDCs Replace the Recent Monetary Systems?. Ekonomista, 5, 636-646.
• Smithin, J. (2000). What is money? Introduction. W: J. Smithin (red.), What is money? (s. 1-16). Routledge.
• Taleb, N. (2020). Czarny łabędź. Jak nieprzewidywalne zdarzenia rządzą naszym życiem. Zysk i S-ka.
• Tooze, A. (2022). Welcome to the world of the polycrisis. Financial Times, October, 28.
• Turrin, R. (2021). Koniec gotówki. Cyfrowy Yuan. Zona Zero.
• Vaubel, R. (1984). Private competitive note issue in monetary history. W: P. Saloin (red.), Currency Competition And Monetary Union. Kluwer.
• Vines, D., Subacchi, P. (2023). Fifty years on: what the Bretton Woods System can teach us about global macroeconomic policy-making. Oxford Review of Economic Policy, 39(2), 164-182.
• Wicksell, K. (1936 [1898]). Interest and Prices: A Study of the Causes Regulating the Value of Money. McMillan.
• Wicksell, K. (1978[1935]). Lectures on Political Economy, vol. 2. Augustus Kelley.
• Williamson, J. (1990). What Washington Means by Policy Reform. W: J. Williamson (red.), Latin American Adjustment: How Much Has Happened?. Washington, D.C.: Institute for International Economics.
• Wojtyna, A. (2011). Czy w wyniku kryzysu finansowego ekonomia otworzy się bardziej na psychologię?. W: P. Kozłowski (red.), Węzeł polski. Bariery rozwoju z perspektywy ekonomicznej i psychologicznej (s. 169-184). Instytut Nauk Ekonomicznych PAN, Instytut Psychologii PAN.
• Woodford, M. (1995). Price Level Determinacy without Control of a Monetary Aggregate. NBER Working Papers, 5204.
• Woodford, M. (2003). Interest and Prices. Princeton University Press.
• Zajda, J. (1986). Kierunki polityki walutowej polski w okresie międzywojennym. PWN.

Identyfikatory

DOI

10.52335/ekon/183587