Gospodarstwa opiekuńcze jako perspektywiczny kierunek rozwoju usług społecznych w środowisku wiejskim

• Autorzy: Gabriela Czapiewska

Warianty tytułu

Care Farms as a Prospective Direction for the Development of Social Services in the Rural Environment

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem artykułu jest przedstawienie kwestii rozwoju usług społecznych na obszarach wiejskich w Polsce w oparciu o zasoby oraz infrastrukturę gospodarstw rolnych. Opracowanie jest próbą ujęcia istoty rolnictwa społecznego ze szczególnym uwzględnieniem gospodarstw opiekuńczych i podkreślenia ich roli w środowisku wiejskim. W artykule zaprezentowano inicjatywy podejmowane m.in. przez Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego oraz Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie. Pilotażowe projekty realizowane na terenie województwa kujawsko-pomorskiego są przykładem innowacyjnego rozwiązania w sferze polityki senioralnej oraz wspierania osób z niepełnosprawnością intelektualną, zaś doświadczenia związane z funkcjonowaniem Sieci Zagród Edukacyjnych podkreślają istotną rolę gospodarstw rolnych w procesie edukacji. Niniejsze opracowanie łączy zatem teoretyczne rozważania z opisem praktycznych rozwiązań. Gospodarstwo opiekuńcze stanowi szczególny typ rolnictwa społecznego, integrującego wielofunkcyjność gospodarstw rolnych z usługami opiekuńczo-zdrowotnymi, a zarazem przedsiębiorczością społeczną. Istotnym elementem w rolnictwie opiekuńczym jest wykorzystanie potencjału gospodarstwa rolnego do prowadzenia działań o charakterze terapeutycznym, opiekuńczym i integracyjnym. Rolnictwo zaangażowane społeczne stanowi dla rolników szansę na dostarczanie nowych usług i tym samym poszerzenie i zróżnicowanie ich działalności oraz wielofunkcyjnej roli w społeczeństwie. Możliwość prowadzenia dodatkowej działalności w wielu gospodarstwach rolnych wpłynie na polepszenie sytuacji ekonomicznej całych społeczności lokalnych. Ponadto wzrośnie liczba i poziom usług społecznych oferowanych na terenach wiejskich. Gospodarstwa opiekuńcze pełnią istotną rolę w kontekście wyzwań związanych ze starzeniem się społeczeństw, skutkującym ograniczaniem zasobów siły roboczej oraz zwiększaniem się liczby osób wymagających wsparcia (niepełnosprawnych, zagrożonych wykluczeniem, seniorów). Rozwój gospodarstw opiekuńczych z pewnością wpłynie na podniesienie jakości życia na obszarach wiejskich oraz rozwiązywanie problemów nierówności w dostępie do usług społecznych. Do zrealizowania celu pracy jako metody badań wykorzystano analizę literatury przedmiotu i materiałów źródłowych oraz metodę opisową i porównawczą.(abstrakt oryginalny)

EN

The aim of the article is to present the issue of the development of social services in rural areas in Poland based on the resources and infrastructure of farms. The study is an attempt to capture essence of social farming, with particular emphasis on care farms and defining their role in the rural environment. The article presents initiatives undertaken by the Kuyavian-Pomeranian Agricultural Advisory Center and the Agricultural Advisory Center in Brwinów. Pilot projects implemented in the Kuyavian-Pomeranian Voivodeship are an example of an innovative solution in the field of senior pol-icy and supporting people with intellectual disabilities, while the experiences related to the operation of the Educational Farm Network emphasize the important role of farms in the education process. The article combines theoretical considerations with a description of practical solutions. A care farm is a special type of social agriculture, combining the multifunctionality of farms with care and health services and, at the same time, social entrepreneurship. An important element in care agriculture is the use of the farm's potential to conduct therapeutic, caring and integrative activities. Socially infolved agriculture is a chance for farmers to provide new services and thus expand and diversify their activities and a multifunctional role in society. The possibility of conducting additional activity in many farms will improve the economic situation of entire local communities. In addition, the num-ber and level of social services offered in rural areas will also increase. Care farms play an important role in the context of challenges related to aging societies, resulting in limited labor resources and an increase in the number of people requiring support (disabled, at risk of exclusion, seniors). The devel-opment of care farms will improve the quality of life in rural areas and solve the problems of inequal-ity in access to social services. To achieve the aim of the study, the analysis of subject literature and source materials as well as the descriptive and comparative method were used as research methods.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Rolnictwo; Usługi; Obszary wiejskie; Starzenie się społeczeństw; Ludzie starsi; Opieka nad osobami starszymi

EN

Agriculture; Services; Rural areas; Ageing of the population; Elderly people; Care for the elderly

• Czasopismo: Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna / Instytut Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Rocznik: 2023
• Numer: nr 67
• Strony: 91--107

Twórcy

autor

Gabriela Czapiewska

• Akademia Pomorska w Słupsku

Bibliografia

• Adamowicz M. 2005. Zrównoważony i wielofunkcyjny rozwój rolnictwa a agronomia. Annales UMCS, Sectio E, 60: 71-91.
• Akgün A.A., Baycan T., Nijkamp P. 2015. Rethinking on Sustainable Rural Development. European Planning Studies, 23, 4: 678-692. DOI: https://doi.org/10.1080/09654313.2014.945813
• Bassi I., Nassivera F., Piani L. 2016. Social farming: a proposal to explore the effects of structural and relational variables on social farm results. Agricultural and Food Economics, 4(13): 1-13. DOI: https://doi.org/10.1186/s40100-016-0057-6
• Chmielewska B. 2018. Gospodarstwa opiekuńcze jako forma pozyskiwania dochodów przez małe gospodarstwa rolne w Polsce. Problemy Drobnych Gospodarstw Rolnych, 3: 21-32. DOI: https://doi.org/10.15576/PDGR/2018.3.21
• Chmielewski M., Daab M., Miśkowiec A., Rogalska E., Sochacka M. 2017. Rozwój rolnictwa społecznego w Europie na przykładzie gospodarstw opiekuńczych w wybranych krajach europejskich. PCG Polska, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Warszawa.
• Czapiewska G. 2021. Zmienność funkcji w przestrzeni wiejskiej. Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, 55: 21-33. DOI: https://doi.org/10.14746/rrpr.2021.55.04
• Czudec A., Miś T., Zając D. 2018. Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich w wymiarze regionalnym. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
• Dessein J., Bock B. 2010. The Economics of Green Care in Agriculture. Loughborough University Press, Loughborough.
• Di Iacovo F., O'Connor D. (red.) 2009. Supporting Policies for Social Farming in Europe. Progressing Multifunctionality in Responsive Rural Areas. Arsia, Firenze.
• Durand G., van Huylenbroeck G. 2003. Multifunctionality and Rural Development: General Framework. [W:] G. van Huylenbroeck, G. Durand (red.), Multifunctional Agriculture. A New Paradigm for European Agriculture and Rural Development. Ashgate Publishing Company, Hampshire.
• Elings M. 2012. Effect of care farms. Scientific research on the benefits of care farms for clients. Plant Research International, Wageningen.
• Hassing J. 2009. Social Farming across Europe, Overview. [W:] F. Di Iacovo, D. O'Connor (red.), Supporting Policies for Social Farming in Europe. Progressing Multifunctionality in Responsive Rural Areas, SoFar project: Supporting EU agricultural policies. Arsia, Florenz, Italy, s. 21-42.
• Haubenhofer D.K, Elings M., Hassing J., Hine R.E. 2010. The Development of Green Care in Western European Countrie. Explore, 6, 2: 106-111. DOI: https://doi.org/10.1016/j.explore.2009.12.002
• Jeżyńska B. 2014. Współczesne funkcje gospodarstw rodzinnych. Zagadnienia prawne. Ekspertyza, Warszawa.
• Kamiński R. 2015. Gospodarstwa opiekuńcze jako alternatywna ścieżka rozwoju gospodarstw agroturystycznych. Studia Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, 162: 109-125.
• Kamiński R. 2018. Gospodarstwa opiekuńcze - podążanie za potrzebami mieszkańców wsi i rolników. [W:] Usługi opiekuńcze jako przyszłościowa forma działalności gospodarczej na obszarach wiejskich. I Ogólnopolski Kongres Gospodarstw Opiekuńczych, Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego, Minikowo, s. 5-8 (materiały konferencyjne).
• Kmita-Dziasek E. 2015. Wprowadzenie do zagadnień edukacji w gospodarstwie rolnym. Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Oddział w Krakowie, Kraków.
• Kronenberg J., Bergier T. 2010. Wyzwania zrównoważonego rozwoju w Polsce. Wydawnictwo Fundacja Sendzimira, Kraków.
• Krzysztofik-Pelka M. 2022. Z prawnej problematyki świadczenia usług opiekuńczych w gospodarstwach rolnych. Przegląd Prawa Rolnego, 1 (30): 107-124. DOI: https://doi.org/10.14746/ppr.2022.30.1.8
• Lanfranchi M., Giannetto C., Abbate T., Dimitrova V. 2015. Agriculture and the social farm: expression of the multifunctional model of agriculture as a solution to the economic crisis in rural areas. Bulgarian Journal of Agricultural Science, 21: 711-718.
• Leck Ch., Upton D., Evans N. 2015. Growing well-beings: The positive experience of care farms. British Journal of Health Psychology, 20: 745-762. DOI: https://doi.org/10.1111/bjhp.12138
• Lesiewicz J. (red.) 2018. Rozwój usług opiekuńczych na terenach wiejskich. Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego, Minikowo.
• Manintveld K. 2014. Gospodarstwa opiekuńcze w Holandii. [W:] Gospodarstwa opiekuńcze w Borach Tucholskich a doświadczenia holenderskie. Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego, Minikowo.
• Michalska S., Rosa A., Kamiński R. 2019. Innowacyjne formy opieki nad osobami starszymi na obszarach wiejskich w Polsce. Wieś i Rolnictwo, 3 (184): 31-49. DOI: https://doi.org/10.53098/wir032019/02
• Miśkowiec A., Rogalska E., Sochacka M. 2016. Innowacje społeczne mające na celu zapewnienie bezpieczeństwa socjalnego osobom starszym na obszarach wiejskich w wybranych krajach europejskich. Raport przygotowany przez PCG Polska Sp. z o.o. na zlecenie Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Warszawa.
• Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego w sprawie: Rolnictwo społeczne: zielone usługi terapeutyczno-opiekuńcze oraz polityka społeczna i zdrowotna (2013/C 44/07).
• Pender J.L., Weber J.G., Brown J.P. 2014. Sustainable Rural Development and Wealth Creation: Five Observations Based on Emerging Energy Opportunities. Economic Development Quarterly, 28(1): 73-86. DOI: https://doi.org/10.1177/0891242413513327
• Piontek B. 2002. Koncepcja rozwoju zrównoważonego i trwałego Polski. PWN, Warszawa.
• Ploeg van J.D., Roep D. 2003. Multifunctionality and Rural Development: the actual situation in Europe. [W:] van G. Huylenbroeck, G. Durand (red.), Multifunctional Agriculture. A New Paradigm for European Agriculture and Rural Development. Ashgate, Hampshire-Burlington, s. 37-53.
• Renting H., Oostindie H., Laurent C., Brunori G., Barjolle D., Jervell A.M., Granberg L., Heinonen M. 2008. Multifunctionality of Agricultural Activities, Changing Rural Identities and New Institutional Arrangements. Int. J. Agricultural Resources, Governance and Ecology, 7, 4: 361-385. DOI: https://doi.org/10.1504/IJARGE.2008.020083
• Rozwój rolnictwa społecznego w Europie na przykładzie gospodarstw opiekuńczych w wybranych krajach europejskich. Raport PCG Polska na zlecenie Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi 2017. Warszawa.
• Sempik J., Hine R., Wilcox D. (red.) 2010. Green Care: A Conceptual Framework. A Report of the Working Group on the Health Benefits of Green Care, COST Action 866, Green Care in Agriculture. Centre for Child and Family Research, Loughborough University, Loughborough.
• Stępnik K. 2018. Gospodarstwa opiekuńcze - oczekiwane korzyści społeczne i ekonomiczne. [W:] J. Lesiewicz (red.), Rozwój usług opiekuńczych na terenach wiejskich. Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego, Minikowo.
• Stępnik K., Król J. 2017. Gospodarstwa opiekuńcze - budowanie sieci współpracy. Raport z badań. Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Oddział w Krakowie, Kraków.
• Subocz E. 2019. Rolnictwo społeczne jako nowa funkcja obszarów wiejskich z perspektywy europejskiej i polskiej. Studia Obszarów Wiejskich, 54: 69-79. DOI: https://doi.org/10.7163/SOW.54.4
• Sytuacja osób starszych w Polsce w 2020 r. 2021. Główny Urząd Statystyczny, Warszawa-Białystok.
• Toby A. 2014. Modele gospodarstw opiekuńczych według grup docelowych. [W:] Gospodarstwa opiekuńcze w Borach Tucholskich a doświadczenia holenderskie. Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego, Minikowo.
• van Elsen T., Günther A., Pedroli P. 2006. The contribution of care farms to landscapes of the future. A challenge of multifunctional agriculture. [W:] J. Hassink, M. van Dijk (red.), Farming for Health. Green Care Farming across Europe and the United States of America. Springer, Dordrecht, s. 91-100. DOI: https://doi.org/10.1007/1-4020-4541-7_7
• Woś A., Zegar S. 2002. Rolnictwo społecznie zrównoważone. IERiGŻ.

Identyfikatory

DOI

10.14746/rrpr.2023.67s.07