Miasta średnie Pomorza Środkowego w postpandemicznej i wojennej rzeczywistości

• Autorzy: Mariusz Miedziński

Warianty tytułu

Medium cities of Central Pomeranian Region in the Post-pandemic and War eality

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Reforma samorządowa z 1999 r. spowodowała, że Koszalin i Słupsk straciły status miast wojewódzkich, a Pomorze Środkowe zostało podzielone między województwa pomorskie i zachodniopomorskie. Spowodowało to marginalizację administracyjną, komunikacyjną i gospodarczą regionu, a miasta średnie: Koszalin, Słupsk, Kołobrzeg, Szczecinek i Białogard od 25 lat funkcjonują jako ośrodki peryferyjne. Oddalenie od głównych obszarów gospodarczych kraju oraz peryferyjne położenie sprawiły, że miasta te wciąż szukają drogi rozwoju. Przemiany społeczno-gospodarcze zachodzące w tych miastach będą prowadzić do wyłonienia w początkowym okresie alternatywnego, a z czasem być może nowego wiodącego bieguna wzrostu na Pomorzu Środkowym. Postpandemiczna i wojenna rzeczywistość mocno wpływa na profil gospodarczy Kołobrzegu i Słupska, oddziałując przy tym również na trzy pozostałe ośrodki miejskie. Celem artykułu jest tym samym analiza i porównanie stanu pięciu miast średnich Pomorza Środkowego oraz wskazanie wśród nich być może nowego alternatywnego "bieguna wzrostu" na podstawie najnowszych wyników dostępnych klasyfikacji, posiadanych zasobów ekonomicznych i gospodarczych, funkcji, dostępności komunikacyjnej i możliwości rozwojowych.(abstrakt oryginalny)

EN

The article presents the socio-economic situation of five medium-sized cities in Central Pomerania after the territorial division reform of 1999, with particular emphasis on the condition of these cities after the COVID-19 pandemic in the conditions of the ongoing war in Ukraine since February 2022. The aim of the article is to compare the socio-economic and economic situation of five cities in Central Pomerania and to demonstrate the possibility of selecting a new "growth pole" among them, based on the analysis of the functions performed, communication accessibility and the scale and directions of development. The work presents various concepts of the potential administrative division of the region, indicating the role and functions of medium-sized towns and their importance in the settlement system. The author of the study cites the results of research and analyzes of other authors as well as concepts of administrative and functional changes covering five cities of Central Pomerania. Almost all studies emphasize that the two largest cities in Central Pomerania lost most of their former management functions and were "forced" to look for new development opportunities after losing their current socio-economic importance. At the same time, many authors note the advancement of Kołobrzeg in the settlement network of Central Pomerania and the increase in its economic potential. According to the author, improving the transport accessibility of Central Pomerania combined with the significant tourist, recreational and investment attractiveness of the region may become a key factor for changes in the hierarchy of the settlement network of medium-sized towns in Central Pomerania. Improving communication accessibility and new functions may be an impulse for the development of market services and non-market services, which may result in the emergence of a new, alternative "growth center" which could also play the role of a growing "economic locomotive of the region". The research results and concepts for the development of the settlement network of other authors prompted me to propose my own comparative analysis and SWOT analysis of the condition of five medium-sized towns in Central Pomerania. The study also discusses the directions and possibilities of further transformations of medium-sized towns in Central Pomerania. According to the author, the post-pandemic and war socio-economic reality influences the directions and development of medium-sized cities in Central Pomerania and the possibilities of developing Kołobrzeg as an alternative growth center in Central Pomerania can now be realistically considered.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Miasto; Przemiany społeczne; Gospodarka miasta; COVID-19; Wojna w Ukrainie

EN

City; Social change; Urban economy; COVID-19; War in Ukraine

• Czasopismo: Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna / Instytut Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Rocznik: 2023
• Numer: nr 67
• Strony: 109--130

Twórcy

autor

Mariusz Miedziński

• Akademia Pomorska w Słupsku

Bibliografia

• Burger M., Meijers E. 2011. Form Follows Function? Linking Morphological and Functional Polycentricity. Urban Studies, 49(5): 1127-1149. DOI: https://doi.org/10.1177/0042098011407095
• Christaller W. 1933. Die zentralen Orte in Süddeutschland: Eine ökonomischgeographische Untersuchung über die Gesetzmässigkeit der Verbreitung und Entckwiklung der Siedlungen mit städtischen Funktionen. Gustav Fischer Verlag, Jena.
• Christaller W. 1963. Ośrodki centralne w południowych Niemczech. Przegląd Zagranicznej Literatury Geograficznej, 1: 1-72.
• Churski P., Adamiak Cz., Szylda B., Dubownik A., Pietrzykowski M., Śleszyński P. 2023. Nowa delimitacja miejskich obszarów funkcjonalnych w Polsce i jej zastosowanie w praktyce zintegrowanego podejścia terytorialnego (place based approach). Przegląd Geograficzny, 95, 1: 29-55. DOI: https://doi.org/10.7163/PrzG.2023.1.2
• ESPON project 1.4.3. Study on Urban Functions. Final Report March 2007. The ESPON Monitoring Committee and the partners of the projects mentioned (https://www.espon.eu/sites/default/files/attachments/fr-1.4.3_April2007-final.pdf).
• Friedmann J. 1966. Regional development policy: a case study of Venezuela. MIT Press, Cambridge.
• Jażewicz I. 2017. Miejska sieć osadnicza projektowanego województwa zachodniopomorskiego. Zeszyty Naukowe Wydziału Nauk Ekonomicznych, 2(20): 57-76 (https://ezeszyty.wne.tu.koszalin.pl/index.php/zeszyty/article/view/37).
• Jażdżewska I. 2008. Przemiany miejskiej sieci osadniczej w Polsce w świetle metod matematycznych. Wyd. UŁ, Łódź, s. 329.
• Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2030. 2019. Rozwój społecznie wrażliwy i terytorialnie zrównoważony. Warszawa.
• Kurek S., Wójtowicz M., Gałka J. 2020. Functional Urban Areas in Poland. Demografphic Trends and Migration Patterns. The Urban Book Series. Springer, Cham. DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-030-31527-6
• Kurek S., Wójtowicz M., Gałka J. 2021. Using Spatial Autocorrelation for identification of demographic patterns of Functional Urban Areas in Poland. Bulletin of Geography. Socio-Economic Series, 52: 123-144. DOI: https://doi.org/10.2478/bog-2021-0018
• Lösch A. 1961. Gospodarka przestrzenna. PWN, Warszawa.
• Miedziński M. 2017. Czynniki endogeniczne i egzogeniczne oddziałujące na cztery największe miasta pomorza środkowego. Słupskie Prace Geograficzne, 14: 155-176 (spg09.pdf) (apsl.edu.pl).
• Miedziński M. 2018. Koncepcja nowego podziału terytorialnego kraju w świetle możliwości utworzenia województwa środkowopomorskiego. Zeszyty Naukowe Wydziału Nauk Ekonomicznych, 1(21): 135-158 (https://ezeszyty.wne.tu.koszalin.pl/index.php/zeszyty/article/view/76).
• Miedziński M. 2019. Możliwości rozwoju miast średnich układu multipolarnego Pomorza Środkowego w świetle czynników endogenicznych i egzogenicznych. Zeszyty Naukowe Wydziału Nauk Ekonomicznych, 1(23): 173-199 (https://ezeszyty.wne.tu.koszalin.pl/index.php/zeszyty/article/view/151).
• Miedziński M. 2023. Miasto kurort Kołobrzeg w drodze do zmiany granic, przebudowy układu transportowego oraz rozszerzenia profilu gospodarczego. Monografie: Turystyka i krajoznawstwo. Seria: Warsztaty z Geografii Turyzmu, 3: 51-75 (https://dspace.uni.lodz.pl/xmlui/bitstream/handle/11089/47823/51-75-miedzinski.pdf?sequence=1&isAllowed=y). DOI: https://doi.org/10.18778/8331-251-4.03
• Rydz E. 1990. Funkcje Koszalina i Słupska w regionalnej sieci osadniczej. Słupsk.
• Rydz E. 2006. Przemiany struktur społeczno-gospodarczych w okresie transformacji systemowej na Pomorzu Środkowym. Słupsk.
• Rydz E. 2008. Przekształcenia osadnictwa wiejskiego na Pomorzu Środkowym, ze szczególnym uwzględnieniem stref podmiejskich. [W:] A. Jezierska-Thöle, L. Kozłowski (red.), Gospodarka przestrzenna w strefie kontinuum miejsko-wiejskiego w Polsce. Toruń, s. 157-175.
• Rydz E. 2009. Współczesne problemy demograficzno-osadnicze na Pomorzu Środowym. Słupskie Prace Geograficzne, 6: 19-43 (ttps://spg.apsl.edu.pl/spg06.php).
• Rydz E., Jażewicz I. 2007. Uwarunkowania i kierunki przemian wiejskiej sieci osadniczej na Pomorzu Środkowym. [W:] S. Grykień, W. Hasiński, P. Tomczak (red.), Uwarunkowania przyrodnicze a rozwój obszarów wiejskich. Wrocław, s. 165-173.
• Rydz E., Zaleski J. 1992. Rola i funkcje Słupska na tle sieci osadniczej Środkowego Wybrzeża. Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Słupsku, Słupsk, s. 63-76.
• Sobala-Gwosdz A. 2023. Pozycja miast jako ośrodków centralnych. Instytut Rozwoju Miast i Regionów, Warszawa-Kraków (https://obserwatorium.miasta.pl/wp-content/uploads/2023/03/Pozycja-miast-jako-osrodkow-centralnych-1.pdf). DOI: https://doi.org/10.51733/opm.2022.04
• Study on Urban Functions. ESPON Project 1.4.3. Final Report. 2007. ESPON Coordination Unit, Luxembourg (https://www.espon.eu/programme/projects/espon-2006/studies-andscientific-support-projects/study-urban-functions).
• Szwichtenberg A. 2001. Pomorze Środkowe poza jakimikolwiek oddziaływaniami aglomeracji szczecińskiej i trójmiejskiej. [W:] Integracja i rozwój Pomorza Środkowego. Koszalin, s. 95-109.
• Śleszyński P. 2013. Demographic changes in the functional urban areas in Polsnd, 2000-2010. Geographia Polonica, 86, 2: 169-170. DOI: https://doi.org/10.7163/GPol.2013.16
• Śleszyński P. 2015. W sprawie optymalnego podziału terytorialnego Polski: zastosowanie metody grawitacyjnej. Przegląd Geograficzny, 87(2): 343-359. DOI: https://doi.org/10.7163/PrzG.2015.2.7
• Śleszyński P. 2016. Klasyfikacja funkcjonalna gmin Polski na potrzeby monitoringu planowania przestrzennego. Przegląd Geograficzny, 88(4): 469-488 (https://rcin.org.pl/Content/61605/PDF/WA51_80954_r2016-t88-z4_Przeg-Geogr-Sleszyns.pdf). DOI: https://doi.org/10.7163/PrzG.2016.4.3
• Śleszyński P. 2017. Wyznaczenie i typologia miast średnich tracących funkcje społeczno-gospodarcze. Przegląd Geograficzny, 89(4): 565-593. DOI: https://doi.org/10.7163/PrzG.2017.4.3
• Śleszyński P. 2018. Polska średnich miast. Założenia i koncepcja deglomeracji w Polsce. Klub Jagielloński, Warszawa (https://klubjagiellonski.pl/wp-content/uploads/2018/07/p.-sxxleszynxxski---polska-sxxrednich-miast.-zalozxxenia-i-koncepcja-deglomeracji-w-polsce1.pdf).
• Śleszyński P. 2019. Aktualizacja delimitacji miast średnich tracących funkcje społeczno-gospodarcze (powiększających dystans rozwojowy). Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, Warszawa (https://www.gov.pl/attachment/5c7a04a5-ab22-49e4-a6a1-e874ede01445).
• Śleszyński P. 2021. Rozwój miast w Polsce a ich położenie względem autostrad i dróg ekspresowych. Przegląd Geograficzny, 93(2): 233-248. DOI: https://doi.org/10.7163/PrzG.2021.2.5
• Śleszyński P., Bański J., Degórski M., Komornicki T., Mazur M., Stępniak M. 2019b. Aktualizacja delimitacji obszarów problemowych na 2018 rok. Polska Akademia Nauk, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, Warszawa (https://www.gov.pl/attachment/d5105cc5-e8d0-49e5-a074-e729d0935123).
• Śleszyński P., Wiedermann K. 2020. Studium szacunku liczby i struktury pracujących oraz bazy ekonomicznej miast w Polsce. Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego, 34(4): 184-205. DOI: https://doi.org/10.24917/20801653.344.12
• Wałachowski K. 2019. Uciekające metropolie. Ranking 100 polskich miast. Klub Jagielloński, Kraków (https://klubjagiellonski.pl/wp-content/uploads/2019/12/uciekajace-metropolie.pdf).
• Zaborowski Ł. 2016. Próba przebudowy układu województw z wykorzystaniem ośrodków regionalnych, 88(2): 159-182. DOI: https://doi.org/10.7163/PrzG.2016.2.2
• Zaborowski Ł. 2019. Deglomeracja czy degradacja? Potencjał rozwoju średnich miast w Polsce. Klub Jagielloński, Kraków (https://klubjagiellonski.pl/wp-content/uploads/2019/06/deglomeracja-czy-degradacja.pdf).

Identyfikatory

DOI

10.14746/rrpr.2023.67s.08