Rola funkcji uniwersyteckiej w kształtowaniu procesów metropolizacji. Doświadczenia Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii

• Autorzy: Elżbieta Zuzańska-Żyśko

Warianty tytułu

The Role of the University Function in Shaping Metropolization Processes. Experience of the Upper Silesian-Zagłębie Metropolis

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem opracowania jest próba odpowiedzi na pytanie, jaki jest stan rozwoju bazy instytucjonalnej uczelni wyższych położonych w Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii (GZM) i jak wpływa ona na kształtowanie procesu metropolizacji w regionie. Problem osadzono w szerszym kontekście, wskazując na istotność funkcji uniwersyteckiej i jej rolę w rozwoju funkcji metropolitalnych. Opisano potencjał uczelni wyższych i ich bazę instytucjonalną w miastach GZM, z głównym centrum w Katowicach. Zbadano także powiązania uczelni wyższych według pochodzenia studentów, poziom kadry naukowej i funkcję uniwersytecką GZM na tle kraju. Na zakończenie wskazano związki funkcji uniwersyteckiej z rynkiem pracy, wnioskując, że stała się ona nie tylko podstawą przemian gospodarczych i społecznych, lecz także ważnym elementem przepływu wiedzy i umiędzynarodowienia kształtującego procesy metropolizacji. (abstrakt oryginalny)

EN

The objective of the article is to attempt to answer the question of the development status of the institutional base of universities located in the Upper Silesian-Zagłębie Metropolis (GZM) and how it affects the shaping of the metropolization process in the region. The problem was placed in a broader context, highlighting the importance of the university function and its role in the development of metropolitan functions. The article describes the potential of universities and their institutional base in the towns and cities of the GZM, with the main centre being in Katowice. It also contains an analysis of the connections of universities by origin of students, level of academic staff and GZM university function in comparison with the whole country. In the conclusion, it indicates the links between the university function and the labour market, concluding that it has become not only the basis for economic and social changes, but also an important element of the flow of knowledge and internationalization shaping the metropolization processes. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Szkolnictwo wyższe; Obszar metropolitalny; Funkcje metropolitalne; Metropolizacja

EN

Higher education; Metropolitan area; Metropolitan Functions; Metropolisation

• Czasopismo: Samorząd Terytorialny
• Rocznik: 2024
• Numer: nr 3
• Strony: 42--61

Twórcy

autor

Elżbieta Zuzańska-Żyśko

• Uniwersytet Śląski w Katowicach

Bibliografia

• ABSL, Sektor nowoczesnych usług biznesowych w Polsce 2022, Warszawa 2022.
• Beaujeu-Garnier J., Chabot G., Zarys geografii miast, Warszawa 1971.
• Bell D., The Coming of Post-Industrial Society, New York 1973.
• Castells M., European Cities, The Informational Society, And The Global Economy, "Tijdschrift voor Economische en Sociale Geografie" 1993/4.
• Chojnicki Z., Czyż T., Gospodarka oparta na wiedzy w regionach metropolitalnych i aglomeracjach miejskich w Polsce [w:] Rola polskich aglomeracji wobec wyzwań strategii lizbońskiej, red. T. Marszał, Warszawa 2008.
• Chojnicki Z., Czyż T., Przemiany szkolnictwa wyższego w okresie transformacji w Polsce i jego zróżnicowanie regionalne [w:] Procesy społeczno-gospodarcze w Polsce w końcu XX wieku, red. J. Parysek, H. Rogacki, Poznań 2000.
• Chojnicki Z., Czyż T., Struktura przestrzenna nauki w Polsce, Poznań 1997.
• Claval P., Technical changes and the contemporary growth of the big metropolis, "European Review" 1996/3.
• Domański B., Korporacje ponadnarodowe a transfer wiedzy w przemyśle Polski [w:] Gospodarka oparta na wiedzy. Perspektywy Banku Światowego, red. A. Kukliński, Warszawa 2003.
• Dziewoński K., Iwanicka E., Miejsce zamieszkania (pochodzenia) słuchaczy wyższych uczelni w Polsce, "Przegląd Geograficzny" 1961/1.
• Florida R., Cities and the Creative Class, New York 2005.
• Florida R. (i in.), The University and the Creative Economy, New York-London 2006.
• Gospodarka oparta na wiedzy. Perspektywy Banku Światowego, red. A. Kukliński, Warszawa 2003.
• Grzeszczak J., Bieguny wzrostu a formy przestrzeni spolaryzowanej, Wrocław 1999.
• Herbst M., Tworzenie i absorpcja kapitału ludzkiego w polskich miastach akademickich, "Studia Regionalne i Lokalne" 2009/4.
• Jałowiecki B., Społeczna przestrzeń metropolii, Warszawa 2000.
• Klasik A., Aglomeracja katowicka: restrukturyzacja - globalizacja - międzynarodowa konkurencyjność [w:] Polityka regionalna i zarządzanie rozwojem lokalnym, red. A. Klasik, Katowice 1998.
• Klasik A., Drobniak A., Wrana K., Perspektywy rozwoju gospodarki kreatywnej w Aglomeracji Górnośląskiej, "Studia Miejskie" 2010/1.
• Kłosowski F. (i in.), Rynek pracy w subregionie centralnym województwa śląskiego. Podręcznik "dobrych praktyk", Sosnowiec 2013.
• Koman W., Zuzańska-Żyśko E., Towards creative city. Case study of Katowice, "Geobalcanica Proceedings" 2018/4.
• Krätke S., Cities in transformation: the case of West Germany [w:] Industrial change and regional development, red. G. Benko, M. Dunford, London 1991.
• Kubicki P., Wpływ studentyfikacji i turystyfikacji na społeczno-kulturową przestrzeń miasta, "Miasto. Pamięć i Przyszłość" 2017/2.
• Landry Ch., The Creative City. A Toolkit for Urban Innovators, London 2000.
• Liszewski S., Formy i struktury przestrzenne wielkich skupisk miejskich [w:] Geografia urbanistyczna, red. S. Liszewski, Łódź 2008.
• Liszewski S., Maik W., Osadnictwo, Poznań 2000.
• Maik W., Podstawy geografii miast, Toruń 1997.
• Maik W., Pojęcie metropolii a problem badania funkcji metropolitalnych [w:] Funkcje metropolitalne i ich rola w organizacji przestrzeni. XVI Konwersatorium wiedzy o mieście, red. I. Jażdżewska, Łódź 2003.
• Markowski T., Współczesne uwarunkowania polityki innowacyjnej w regionach [w:] Studia Regionalne w Polsce. Teoria, polityka, projektowanie, red. F. Kuźnik, Katowice 2005.
• Markowski T., Marszał T., Metropolie. Obszary metropolitalne. Metropolizacja. Problemy i pojęcia podstawowe, Warszawa 2006.
• Markowski T., Marszał T., Metropolitan Areas of Poland - Challenge and Policy Recommendations [w:] Metropolises and Metropolitan Areas - Structures, Functions and Role (Based on Polish and Brazilian Experience), red. T. Marszał, W. Zmitrowicz, Warszawa 2007.
• Marszał T., Innovative City - Development Conception and Determinants [w:] Urban Regions as Engines of Development, red. T. Marszał, Warszawa 2011.
• Micek G. (i in.), The role of critical conjunctures in regional path creation: a study of Industry 4.0 in the Silesia region, "Regional Studies, Regional Science" 2022/1.
• Moduł przestrzenny, cz. 2, Siła i zasięg oddziaływania ośrodków akademickich województwa śląskiego. Raport z badań, Katowice 2015.
• Murzyn-Kupisz M., Szmytkowska M., Studentification in the post-socialist context: The case of Cracow and the Tri-City (Gdansk, Gdynia and Sopot), "Geografie" 2015/2.
• Parysek J., Metropolie: metropolitalne funkcje i struktury przestrzenne [w:] Funkcje metropolitalne i ich rola w organizacji przestrzeni. XVI Konwersatorium wiedzy o mieście, red. I. Jażdżewska, Łódź 2003.
• Rola wyższych uczelni w rozwoju społeczno-gospodarczym i przestrzennym miast, red. T. Markowski, D. Drzazga, Warszawa 2008.
• Rozwój gospodarki kreatywnej na obszarach metropolitalnych, red. A. Klasik, Katowice 2013.
• Runge J., Złożony układ osadniczy - tradycyjny region ekonomiczny - przestrzeń społeczno-kulturowa, Katowice 2020.
• Sassen S., Globalizacja. Eseje o nowej mobilności ludzi i pieniędzy, Kraków 2007.
• Sitek S., Warunki i poziom życia mieszkańców województwa śląskiego: problemy społeczne, zamożność i niedostatek mieszkańców [w:] Procesy i struktury demograficzno-społeczne na obszarze województwa śląskiego w latach 1988-2008, red. J. Runge, I. Żurek, Katowice 2010.
• Sitek S. (i in.), Społeczno-gospodarcze oraz przestrzenne kierunki zmian regionalnego oraz lokalnych rynków pracy województwa śląskiego. Raport końcowy, Sosnowiec 2013.
• Stryjakiewicz T., Rozwój sektora kreatywnego w regionach metropolitalnych [w:] Region społeczno-ekonomiczny i rozwój regionalny, red. J. Parysek, T. Stryjakiewicz, Poznań 2008.
• Stryjakiewicz T., Ścieżki rozwoju sektora kreatywnego w regionach metropolitalnych Europy Środkowo-Wschodniej [w:] Przekształcenia struktur regionalnych. Aspekty społeczne, ekonomiczne i przyrodnicze, red. S. Ciok, P. Migoń, Wrocław 2010.
• Studenci i uczelnie wyższe na terenie GZM, Katowice 2021, https://infogzm.metropoliagzm.pl/analizy/studenci-i-uczelnie-wyzsze-na-terenie-gzm/
• Szafranek E., Determinanty konkurencyjności regionów: ujęcie teoretyczne i empiryczne, Opole 2010.
• Szkolnictwo wyższe w roku akademickim 2022/2023 (wyniki wstępne), 2023, https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/edukacja/edukacja/szkolnictwo-wyzsze-w-roku-akademickim-20222023-wyniki-wstepne,8,9.html
• Śleszyński P., Funkcje metropolitalne Warszawy - zarys problematyki [w:] Funkcje metropolitalne i ich rola w organizacji przestrzeni. XVI Konwersatorium wiedzy o mieście, red. I. Jażdżewska, Łódź 2003.
• Śleszyński P., Gospodarcze funkcje kontrolne w przestrzeni Polski, Warszawa 2007.
• Tkocz M., Katowice jako ośrodek regionalny w latach 1865-1995, Katowice 1995.
• Tkocz M., Przemiany funkcjonalne miast konurbacji katowickiej w latach 1989-2003 [w:] Kierunki przekształceń struktury gospodarczej i społeczno-demograficznej miast, red. J. Słodczyk, E. Szafranek, Opole 2006
• Tkocz M., Restrukturyzacja przemysłu regionu tradycyjnego, Katowice 2001.
• Tkocz M., Zmiany funkcjonowania górnictwa węgla kamiennego w Polsce po roku 1989, "Acta Geographia Silesiana" 2007/2.
• Winiarczyk-Raźniak A., Raźniak P., Migracje wewnętrzne ludności w polskich obszarach metropolitalnych u progu XXI wieku, Kraków 2012.
• Wolaniuk A., Uniwersytety i ich rola w organizacji przestrzeni, Łódź 2010.
• Wróbel A., Dziewoński K., Miejsce zamieszkania słuchaczy wyższych uczelni, "Przegląd Geograficzny" 1961/1.
• Zasina J., Miasta studentów - miasta konsumentów. Zachowania konsumenckie studentów w rozwoju Łodzi i Turynu, Łódź 2020.
• Zborowski A., Przemiany struktury społeczno-przestrzennej regionu miejskiego w okresie realnego socjalizmu i transformacji ustrojowej (na przykładzie Krakowa), Kraków 2005.
• Zuzańska-Żyśko E., Procesy metropolizacji. Teoria i praktyka, Warszawa 2016.
• Zuzańska-Żyśko E., Role of advanced producer services shaping globalization processess in a post-industrial region: the case of the Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolis, "Sustainability" 2021/1.