Decyzje kobiet o nazwisku po ślubie w wymiarze diachronicznym i synchronicznym

• Autorzy: Iwona Przybył , Maciej Kokociński , Magdalena Ziółkowska

Warianty tytułu

Women's Marital Naming Choices in Diachronic and Synchronic Dimensions

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Artykuł stanowi próbę socjologicznej analizy społecznego fenomenu podejmowania decyzji o zmianie nazwiska noszonego po ślubie przez kobiety w Polsce na podstawie danych z 234 urzędów stanu cywilnego z województw podkarpackiego i wielkopolskiego. Zebrane informacje dotyczą lat 2000-2020 i obrazują ponad 343 000 wyborów kobiet. Zrealizowane badania miały na celu ustalenie zależności rodzaju decyzji o nazwisku po ślubie od miejscowości, w jakiej małżeństwo zostało zawarte (liczba mieszkańców gminy, województwo), oraz wpływu wzrostu aktywności zawodowej i społecznej kobiet w ostatnich dekadach na różnicowanie się tych decyzji. Analiza statystyczna danych urzędowych pozwala na wniosek, że mimo wciąż wysoko utrzymującej się tendencji do przyjmowania nazwiska męża, można zaobserwować rozpoczynający się proces polegający na aprobacie przyjmowania przez kobiety nazwisk dwuczłonowych lub pozostawania przy rodowym. Prezentowane opracowanie stanowi pierwszy etap realizowanych i zaplanowanych badań nad negocjowaniem i podejmowaniem przez kobiety i mężczyzn decyzji o nazwisku noszonym po ślubie i rozwodzie. (abstrakt oryginalny)

EN

The article attempts a sociological analysis of the social phenomenon of women changing their surnames after marriage in Poland, based on data from 234 Civil Registry Offices in the Subcarpathian and Greater Poland voivodeships. The collected information covers the years 2000-2020 and illustrates over 343,000 choices made by women. The research aimed to determine the relationship between the type of surname decision and the locality where the marriage was concluded (population of the municipality; voivodeship), as well as the influence of women's increased professional and social activity in recent decades on the variation in these decisions. Statistical analysis of the official data allows the conclusion that despite the persistently high tendency to adopt the husband's surname, an emerging process can be observed, consisting of an approval of women choosing double-barreled surnames or keeping their maiden name. This study constitutes the first stage of ongoing and planned research on the negotiation and decision-making by women and men regarding the surname used after marriage and divorce. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Małżeństwo; Kobieta; Dobra osobiste; Rozwody; Prawo cywilne

EN

Marriage; Woman; Personal rights; Divorces; Civil law

• Czasopismo: Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny
• Rocznik: 2024
• Numer: nr 1
• Strony: 241--264

Twórcy

autor

Iwona Przybył

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

autor

Maciej Kokociński

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

autor

Magdalena Ziółkowska

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Bibliografia

• Atlas statystyczny Polski. (2018). Zakład Wydawnictw Statystycznych.
• Baker, M., Elizabeth, V. (2014). Marriage in an age of cohabitation: How and when people tie the knot in the twenty-first century. Oxford University Press.
• Beck, U. (2002). Społeczeństwo ryzyka. W drodze ku nowoczesności (S. Cieśla, tłum.). Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Boruta, M. (2008). Nazwisko. Tożsamość i więzi rodzinne. Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej.
• Boxer, D., i Gritsenko, E. (2005). Women and surnames across cultures: Reconstituting identity in marriage. Women and Language, 28(2), 1-11.
• Castrén, A. (2018). Becoming "us": Maritial name, gendre, and agentic work in transition to marriage. Journal of Marriage and Family,81(1), 248-263. https://doi.org/10.1111/jomf.12519
• Cierpiał-Wolan, M. (2020). Przestrzenne zróżnicowanie procesów depopulacji w województwie podkarpackim. W: J. Hrynkiewicz, i G. Ślusarz (red.), Depopulacja. Uwarunkowania i konsekwencje (s. 139-161). Zakład Wydawnictw Statystycznych.
• Clarke, V., Burns M., i Burgoyne, C. (2008). Who would take whose name? Accounts of naming practices in same-sex relationships. Journal of Community & Applied Social Psychology, 18(5), 420-439. https://doi.org/10.1002/casp.936
• Duncan, S., Ellingsæter, A.L., i Carter, J. (2020). Understanding tradition: Marital name change in Britain and Norway. Sociological Research Online, 25(3), 438-455. https://doi.org/10.1177/1360780419892637
• Dziewulak, D. (2012). Zmiana nazwiska w państwach Unii Europejskiej. Analizy BAS14(81). https://orka.sejm.gov.pl/WydBAS.nsf/0/8ACF032BBDA6492CC1257A4D00441A50/$file/Analiza_BAS_2012_81.pdf
• Ebeling, M. (2005). Women's marital surname choice and the rhetorical act. Open Access Master's Thesis, Article 1783. https://digitalcommons.uri.edu/theses/1783
• Emens, E. (2007). Changing name changing: Framing rules and the future of marital names. University of Chicago Law Review, 74(3), 761-863. https://chicagounbound.uchicago.edu/uclrev/vol74/iss3/1
• Etaugh, C., Bridges, J., Cummings-Hill, M., i Cohen, J. (1999). Names can never hurt me? The effects of surname use on perceptions of married women. Psychology of Woman Quarterly, 23(4), 819-823. https://doi.org/10.1111/j.1471-6402.1999.tb00400.x
• Forbes, G., Adams-Curtis, L., White, K., i Hamm, N. (2002). Perceptions of married women and married men with hyphenated surnames. Sex Roles, 46(5-6), 167-175. https://doi.org/10.1023/A:1019613819247
• Fowler, R., Fuehrer, A. (1997). Women's marital names: An interpretive study of name retainers' concept of marriage. Feminism and Psychology, 7(3), 315-320. https://doi.org/10.1177/0959353597073003
• Frąckiewicz, M. (2020). Walory poznawcze nazw własnych w systemowym i okazjonalnym nauczaniu języka polskiego. W: S. Štěpáník, i E. Awramiuk (red.), Język ojczysty w edukacji szkolnej w Polsce, Czechach i na Słowacji (s. 182-214). Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
• Giddens, A. (2006). Nowoczesność i tożsamość. "Ja" i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności (A. Szulżycka, tłum.). Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Gooding, G., i Kreider, R. (2010). Women's marital naming choices in a nationally representative sample. Journal of Family Issues, 31(5), 681-701. https://doi.org/10.1177/0192513X09344688
• Gulczyński, M. (2021). Przemilczane nierówności. O problemach mężczyzn w Polsce. Pobrane 4 marca 2023, z: https://klubjagiellonski.pl/wp-content/uploads/2021/09/przemilczane-nierownosci-1.pdf
• Hamilton, L., Geist, C., i Powell, B. (2011). Marital name change as a window into gender attitudes. Gender and Society, 25(2), 145-175. https://doi.org/10.1177/0891243211398653
• Hoffnung, M. (2006). What's in a name? Marital name choice revisited. Sex Roles, 55(11-12), 817-825. https://doi.org/10.1007/s11199-006-9133-9
• Johnson, D., i Scheuble, L. (1995). Women's marital naming in two generations: A national study. Journal of Marriage and the Family, 57(3), 724-732. https://doi.org/10.2307/353926
• Kaufmann, J. (2004). Ego. Socjologia jednostki. Inna wizja człowieka i konstrukcji podmiotu (K. Wakar, tłum.). Oficyna Naukowa.
• Kelley, K. (2023). The effect of marital name choices on heterosexual women's and men's perceived quality as romantic partners. Socius: Sociological Research for a Dynamic World, 9. https://doi.org/10.1177/23780231221148153
• Kim, S. (2010). Marital naming, naming marriage: Language and status in family law. Indiana Law Journal, 85(3), 894-950. https://www.repository.law.indiana.edu/ilj/vol85/iss3/4
• Kotowska, I. (2018). Zmiany zachowań dotyczących rodziny w Polsce po 1989 roku - zakładanie rodziny i rodzicielstwo. W: J. Hrynkiewicz, J. Witkowski i A. Potrykowska (red.), Fazy rozwoju rodziny a polityka społeczna (s. 90-102). Rządowa Rada Ludnościowa.
• Leszczyński, Z. (1994). Z domu Jendykowiczówna, czyli o nazewniczych sposobach uściślania tożsamości kobiet zamężnych. Rocznik Naukowo-Dydaktyczny WSP w Krakowie, 168, Prace Językoznawcze, 8, 125-131. https://rep.up.krakow.pl/xmlui/handle/11716/7817?show=full&locale-attribute=en
• Marody, M. (1991). Jednostka w systemie realnego socjalizmu. W: M. Marody (red.), Co nam zostało z tych lat... Społeczeństwo polskie u progu zmiany systemowej (s. 220-252). Aneks.
• Marody, M. (2014). Jednostka po nowoczesności. Perspektywa socjologiczna. Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Noack, T., i Wiik, K. (2008). Women's choice of surname upon marriage in Norway. Journal of Marriage and Family, 70(2), 507-518. https://doi.org/10.1111/j.1741-3737.2008.00497.x
• Paradysz, J. (2017). Perspektywy rozwoju województwa wielkopolskiego - wybrane konsekwencje ekonomiczne i społeczne. W: J. Hrynkiewicz i A. Potrykowska (red.), Sytuacja demograficzna Wielkopolski jako wyzwanie dla polityki społecznej i gospodarczej (s. 170-211). Rządowa Rada Ludnościowa.
• Pilcher, J. (2017). Names and "doing gender": How forenames and surnames contribute to gender identities, difference, and inequalities. Sex Roles, 77(11-12), 812-822. https://doi.org/10.1007/s11199-017-0805-4
• Robnett, R., Underwood, C., Nelson, P., i Anderson, K. (2016). "She might be afraid of commitment": Perceptions of women who retain their surname after marriage. Sex Roles, 75, 500-513. https://doi.org/10.1007/s11199-016-0634-x
• Rojas, P., i Verónica, I. (2020). El Derecho de Igualdad de la mujer a la libre elección del orden de los apellidos de los hijos. https://hdl.handle.net/20.500.12692/50502
• Segalen, M. (2009). Obrzędy i rytuały współczesne (J.J. Pawlik, tłum.). Verbinum. Wydawnictwo Księży Werbistów.
• Skudrzyk, A. (1996). Nazwiska żeńskie z przyrostkiem -owa we współczesnej polszczyźnie ogólnej. Język Polski, 76, 17-23.
• Slany, K. (2020). Różnorodność typów rodzin, różnorodność praktyk w rodzinach. W: M. Bieńko, M. Rosochacka-Gmitrzak, i E. Wideł (red.), Obrazy życia rodzinnego i intymności. Książka dedykowana Profesor Annie Kwak (s. 19-29). Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
• Sułek, A. (2002). Ogród metodologii socjologicznej. Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Szlendak, T. (2010). Socjologia rodziny. Ewolucja, historia, zróżnicowanie. Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Szukalski, P. (2013). Małżeństwo. Początek i koniec. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Twenge, J. (1997). Mrs. His Name. Women's preferences for married names. Psychology of Women Quarterly, 21(3), 417-429. https://doi.org/10.1111/j.1471-6402.1997.tb00122.x
• Valetas, M. (2001). The surname of married women in the European Union. Population & Societes, 367, 1-4. https://www.ined.fr/en/publications/editions/population-and-societies/the-surname-of-married-women-in-the-european-union-en/
• Zarębski, R. (2014). Rola czynników ideologicznych i językowo-kulturowych w procesie zmian nazwisk. Rozprawy Komisji Językowej ŁTN,60, 313-326. http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.desklight-e61705c4-6240-42af-bf07-49bdffee2ff7?q=bwmeta1.element.de-sklight-1b97588f-cba1-45e0-9658-4ba3415a5619;18&qt=CHILDREN-STATELESS

Identyfikatory

DOI

https://doi.org/10.14746/rpeis.2024.86.1.13