Termination of Pregnancy (Abortion) in the Light of the Jurisprudence of the Polish Constitutional Court

• Autorzy: Piotr Ruczkowski

Warianty tytułu

Przerywanie ciąży (aborcja) w świetle orzecznictwa polskiego Trybunału Konstytucyjnego

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The purpose of this study is primarily to analyse the jurisprudence of the Polish Constitutional Tribunal regarding the compliance with constitutional norms of the conditions for the admissibility of termination of pregnancy (abortion). The Constitution of the Republic of Poland provides every person with legal protection of life. Although its provisions do not explicitly specify that it is about the legal protection of life from conception to natural death, this type of interpretation seems to be adopted by the Constitutional Tribunal, which results in subsequent judgments on the assessment of compliance with this constitutional model of the conditions for the admissibility of abortion in Poland. In its jurisprudence, the Constitutional Tribunal first drew attention to the constitutional guarantees for the protection of human life at every stage of its development, and thus questioned the admissibility of termination of pregnancy due to difficult living conditions or the difficult personal situation of a pregnant woman, as well as in the case when prenatal examinations or other medical conditions indicate a high probability of severe and irreversible impairment of the fetus or an incurable disease threatening its life. In this context, however, it is worth noting that abortion is permissible when a high probability of severe and irreversible impairment of the fetus or an incurable disease threatening its life simultaneously poses a substantial risk to the life and health of the mother. The analysis of the jurisprudence of the Constitutional Tribunal therefore allows to formulate a conclusion on the conservative and restrictive approach of this body regarding the conditions for the admissibility of abortion in Poland and the recognition of the legal protection of life as a cardinal constitutional value of the Polish legal system. (original abstract)

Celem opracowania jest przede wszystkim analiza orzecznictwa polskiego Trybunału Konstytucyjnego (TK) dotyczącego zgodności z normami konstytucyjnymi przesłanek dopuszczalności aborcji. Trybunał Konstytucyjny zaliczany jest do organów władzy sądowniczej, przy czym nie jest sądem i nie sprawuje wymiaru sprawiedliwości. Do właściwości tego organu należy przede wszystkim orzekanie w sprawach konstytucyjności i legalności aktów normatywnych. Konstytucja RP zapewnia każdemu człowiekowi prawną ochronę życia. Co prawda w jej postanowieniach nie sprecyzowano explicite, że chodzi o prawną ochronę życia od poczęcia aż do naturalnej śmierci, niemniej tego typu wykładnię zdaje się przyjmować TK, czego konsekwencją są kolejne orzeczenia dotyczące oceny zgodności tym wzorcem konstytucyjnym przesłanek dopuszczalności aborcji w Polsce. W swoim orzecznictwie TK w pierwszej kolejności zwrócił uwagę na konstytucyjne gwarancje ochrony życia ludzkiego w każdej fazie jego rozwoju, a co za tym idzie zakwestionował dopuszczalność przerwania ciąży z powodu ciężkich warunków życiowych lub trudnej sytuacji osobistej kobiety ciężarnej (ze względów społecznych), a także w przypadku, gdy badania prenatalne lub inne przesłanki medyczne wskazują na duże prawdopodobieństwo ciężkiego i nieodwracalnego upośledzenia płodu albo nieuleczalnej choroby zagrażającej jego życiu. W tym kontekście warto jednak zauważyć, że aborcja jest dopuszczalna w przypadku, gdy duże prawdopodobieństwo ciężkiego i nieodwracalnego upośledzenia płodu albo nieuleczalnej choroby zagrażającej jego życiu stwarza jednocześnie duże ryzyko dla życia i zdrowia matki. Analiza orzecznictwa TK pozwala na sformułowanie wniosku o konserwatywnym i restrykcyjnym podejściu tego organu do przesłanek dopuszczalności przerywania ciąży (aborcji) w Polsce i uznaniu prawnej ochrony życia za kardynalną wartość polskiego systemu prawnego. (abstrakt oryginalny)

Słowa kluczowe

EN

Constitutional law; Constitutional responsibility; Constitutional Court; Judgement of Constitutional Tribunal; Abortion

PL

Prawo konstytucyjne; Odpowiedzialność konstytucyjna; Trybunał Konstytucyjny; Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego; Aborcja

• Czasopismo: Przegląd Prawa Administracyjnego
• Rocznik: 2023
• Tom: 6
• Strony: 193--207

Twórcy

autor

Piotr Ruczkowski

• Jan Kochanowski University in Kielce, Poland

Bibliografia

• Adamus R., Przesłanka eugeniczna (embriopatologiczna) jako przesłanka legalnego przerywania ciąży - glosa do w wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 22.10.2020 r. (K 1/20), "Palestra" 2020, vol. 11.
• Banyk M., Status prawny dziecka poczętego na tle jego prawa do ochrony życia i zdrowia, wynagradzania szkód doznanych przed urodzeniem oraz ochrony dóbr osobistych matki, "Zeszyt Studencki Kół Naukowych Wydziału Prawa i Administracji UAM" 2014, nr 4.
• Chudzińska M., Grzanka-Tykwińska A., Status i ochrona prawna dziecka poczętego w świetle polskich regulacji prawnych, [in:] Początek ludzkiego życia - bioetyczne wyzwania i zagrożenia, red. W. Sinkiewicz, R. Grabowski, Bydgoszcz 2016.
• Drozdowska U., Wykładnia art. 4a ust. 1 pkt 2 ustawy o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży w świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego i poglądów doktryny prawa, "Miscellanea Historico-Iuridica" 2016, vol. 1, DOI: https://doi.org/10.15290/mhi.2016.15.01.18.
• Giezek J., Kardas P., Kompetencje derogacyjne TK oraz ich prawnokarne konsekwencje (refleksje na marginesie wyroku w sprawie K 1/20), "Państwo i Prawo" 2021, z. 8.
• Grabowska-Moroz B., Łakomiec K., Niedopuszczalność aborcji. Glosa do wyroku TK z 22.10.2020 r., K 1/20, "Państwo i Prawo" 2021, z. 8.
• Gromek Z., Ocena zgodności z Konstytucją RP przepisów ustawy o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego warunkach dopuszczalności przerywania ciąży, "Zeszyty Prawnicze BAS" 2021, vol. 1(69), DOI: https://doi.org/10.31268/ZPBAS.2021.18.
• Gutowski M., Kardas P., Trybunał Konstytucyjny nie mógł rozstrzygnąć gorzej, czyli o dewastacji systemu jednym rozstrzygnięciem, "Palestra" 2020, vol. 10.
• Kania-Chramęga A., Niekonstytucyjność embriopatologicznej przesłanki przerywania ciąży oraz jej prawnokarne konsekwencje, "Przegląd Sejmowy" 2023, nr 4(177), DOI: https://doi.org/10.31268/PS.2023.195.
• Kania-Chramęga A., Warunki legalności przerywania ciąży (problemy prawnokarne i społeczne), Zielona Góra 2020.
• Królikowski M., Problem interpretacji tzw. przesłanki eugenicznej stanowiącej o dopuszczalności zabiegu przerywania ciąży, [in:] Współczesne wyzwania bioetyczne, red. L. Bosek, M. Królikowski, Warszawa 2010.
• Naleziński B., Organy władzy sądowniczej, [in:] Prawo Konstytucyjne RP, red. P. Sarnecki, Warszawa 2008.
• Piotrowski R., Nowa regulacja przerywania ciąży w świetle Konstytucji, "Państwo i Prawo" 2021, z. 8.
• Przyłuska-Fiszer A., Etyka i przerwanie ciąży, [in:] Bioetyka, red. J. Różyńska, W. Chańska, Warszawa 2013.
• Soniewicka M., Spór o dopuszczalność przerywania ciąży z perspektywy etycznej i filozoficznoprawnej, "Państwo i Prawo" 2021, z. 8.
• Tarapata S., Zontek W., Prawnokarne skutki wyroku TK z 22.10.2020 r., K 1/20 (zagadnienia wybrane), "Państwo i Prawo" 2021, z. 8.
• Zoll A., Ochrona dziecka poczętego w fazie prenatalnej w pracach komisji kodyfikacyjnej prawa karnego, "Studia Prawnicze KUL" 2013, vol. 2(54).

Identyfikatory

DOI

10.17951/ppa.2023.6.193-207