Polityki wobec osób z niepełnosprawnościami w Królestwie Polskim (1815-1914)

• Autorzy: Aleksandra Oniszczuk

Warianty tytułu

Public policies towards People with Disabilities in the Kingdom of Poland (1815-1914)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Przedmiotem artykułu jest polityka władz państwowych oraz organizacji społecznych Królestwa Polskiego (1815-1914) wobec osób z niepełnosprawnościami. Autorka, zbierając dotychczasowe, rozproszone ustalenia oraz uzupełniając je o nowe badania źródłowe, dowodzi istnienia zjawiska marginalizacji osób z niepełnosprawnościami przez władze państwowe. Co do zasady nie prowadzono aktywnej polityki w tym zakresie, ale pewien wyjątek stanowiły trzy grupy: inwalidzi wojskowi, robotnicy fabryczni oraz g/Głusi. Większość działań na rzecz osób z niepełnosprawnościami prowadziły natomiast lokalne stowarzyszenia, koncentrując się na zapewnianiu minimalnego wsparcia bytowego, pomijając z reguły potrzeby społeczne czy kulturalne podopiecznych. W artykule omówiono ponadto typową dla badanego stulecia idealizację dużych instytucji pomocowych i dążenie do zamknięcia w nich osób z niepełnosprawnościami. Autorka sygnalizuje też kwestię możliwego wpływu omówionych zagadnień na współczesną politykę wobec tej grupy.(abstrakt oryginalny)

EN

The article examines the policies of state authorities and social organisations in the King-dom of Poland (1815-1914) towards people with disabilities. Gathering together the scattered secondary sources and supplementing them with new primary source research, the author demonstrates the phenomenon of the marginalisation of people with disabilities by state authorities. In general, there was no active policy in this regard, but three groups were exceptions: military invalids, factory workers and the deaf/Deaf. Instead, most activities for people with disabilities were carried out by local associations, which focused on providing minimal subsistence support, generally neglecting the social or cultural needs of these people. In addition, the article discusses the idealisation of large care institutions, typical of the century, and the tendency to confine people with disabilities within them. The author also raises the question of the possible implications of the issues discussed for contemporary policy towards the group in question.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Osoby niepełnosprawne; Polityka publiczna

EN

Disabled people; Public policy

• Czasopismo: Studia z Polityki Publicznej / Szkoła Główna Handlowa
• Rocznik: 2023
• Tom: 10
• Numer: nr 4
• Strony: 89--107

Twórcy

autor

Aleksandra Oniszczuk

• Uniwersytet Warszawski

Bibliografia

• Antosik-Piela, M., Oniszczuk, A. (2024). Marginalised Within a Minority: Jews with Disabilities in the Jewish Press of the Kingdom of Poland (1860s-1914), Medical History, 1: 1-26.
• Archiwum Główne Akt Dawnych, zespół: Rada Ministrów Księstwa Warszawskiego, sygn. II 243 (1811).
• Archiwum Państwowe w Piotrkowie Trybunalskim, Oddział w Tomaszowie Mazowieckim, zespół: Akta Miasta Tomaszowa Mazowieckiego, sygn. 1.4/675 (1832).
• Archiwum Państwowe w Radomiu, zespół: Dyrekcja Szkolna w Radomiu, sygn. 461 (1899).
• Baynton, D. C. (1992). "A Silent Exile on this Earth": The Metaphorical Construction of Deaf-ness in the Nineteenth Century, American Quarterly, 44/2: 216-243.
• Burch, S. (2000). Transcending Revolutions: The Tsars, the Soviets and Deaf Culture, "Journal of Social History", 34 (2): 393-401.
• Conrad, P. (2007). The Medicalization of Society: On the Transformation of Human Conditions into Treatable Disorders. Baltimore: Johns Hopkins University Press.
• Dziennik Praw Królestwa Polskiego (T. 15) (1834).
• Dziennik Praw Królestwa Polskiego (T. 70) (1870).
• Ewing, S. (1991). The Russian Social Insurance Movement, 1912-1914: An Ideological Analysis, "Slavic Review", 50 (4): 914-926. DOI: 10.2307/2500472.
• Fetzki, T. (2021). Mniej znane oblicze "Starego Doktora", Biografistyka Pedagogiczna, 6 (1): 91-115. DOI: 10.36578/BP.2021.06.10
• Garbat, M. (2013). Geneza i rozwój rehabilitacji zawodowej oraz zatrudniania osób z niepełnosprawnością na ziemiach polskich. W: Osoby z niepełnosprawnościami w polityce społecznej. T.1: Praca zawodowa (19-35). Zielona Góra: Polskie Towarzystwo Ekonomiczne w Zielonej Górze.
• Gasik, W. (1990). Rozwój praktyki i teorii pedagogiki specjalnej w wieku XIX i w początkach XX wieku. W: Dzieje szkolnictwa i pedagogiki specjalnej (86-94), S. Mauersberg (red.). Warszawa: PWN.
• Inglot, T. (2010). Welfare States w Europie Środkowo-Wschodniej w latach 1919-2004. Warszawa: Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Janusza Korczaka w Warszawie.
• Jacoutot, A. (1841). Institut des sourds-muets, établi à Colmar. Strasbourg.
• Jaworski, W. (2006). Prowincjonalne towarzystwa naukowe w Królestwie Polskim w drugiej połowie XIX i na początku XX w., "Kwartalnik Historii Nauki i Techniki", 51 (2): 195-201.
• Kaczyńska E. (1970). Dzieje robotników przemysłowych w Polsce pod zaborami. Warszawa: PWN.
• Karpińska, L. (1967). Zarys dziejów Warszawskiego Instytutu Głuchoniemych i Ociemniałych w latach 1817-1917. W: O wychowaniu dzieci głuchych (11-56), O. Lipkowski (red.). Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych.
• Klimczuk, A. (2013). Współczesna polityka społeczna wobec niepełnosprawności i osób niepełnosprawnych, "Pogranicze. Studia Społeczne", 22: 185-200.
• Kodeks kar głównych i poprawczych (1847). Warszawa: Drukarnia Komisji Rządowej Sprawiedliwości.
• Krzymkowski, M., Pilarczyk, P. (2015). Protokoły Rady Ministrów Księstwa Warszawskiego. T. 1. 1808-1809. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Kubicki, P. (2017). Polityka publiczna wobec osób z niepełnosprawnościami. Warszawa: Oficyna Wydawnicza SGH.
• Kudlick, C.J. (2003). Disability History: Why We Need Another "Other", "The American Histo-rical Review", 108 (3): 763-793.
• Kulbaka, J. (2016). Tradycje kształcenia specjalnego w Królestwie Polskim. W: Szkolnictwo, opieka i wychowanie w Królestwie Polskim. Od jego ustanowienia do odzyskania przez Polskę niepodległości 1815-1918 (198-215), H. Markiewiczowa, I. Czarnecka (red.). Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.
• Madej, L. (2012). Zmiany w liczebności i potencjale bojowym wojsk rosyjskich w Królestwie Polskim w XIX i na początku XX wieku, Studia z Dziejów Wojskowości, 1: 185-211.
• Maurer C. (2022). The coconstitution of public and private actors. Building the field of social protection in German and French cities at the end of the nineteenth century. W: Public and Private Welfare in Modern Europe. Productive Entanglements (43-57), F. Giomi, C. Keren, M. Labb (red.). London: Routledge.
• Maurer C. (2024). La prise en charge des aveugles et des malvoyants dans la France du XIXe siècle: secteur public et secteur privé confessionnel, des acteurs complémentaires? (w przy-gotowaniu).
• Nussbaum, H. (19 lipca 1861). Obraz dobroczynności gminy starozakonnych w Warszawie. "Jutrzenka", 3: 19.
• Partyka, W. (2021). Ochronki w Królestwie Polskim w Świetle akt Rady Głównej Opiekuńczej (1832-1870), "Roczniki Pedagogiczne", 49 (1): 139-147.
• Pieliński, B. (2013A). Instytucjonalizm historyczny w kontekście polityki społecznej, "Problemy Polityki Społecznej. Studia i Dyskusje", 22: 45-63.
• Pieliński, B. (2013B). Instytucjonalizmy a polityka społeczna, "Problemy Polityki Społecznej. Studia i Dyskusje", 22: 25-43.
• Pięćdziesięciolecie Chrześcijańskiego Towarzystwa Głuchoniemych "Opatrzność" w Warszawie(1934). Warszawa.
• Plann, S. (1997). A Silent Minority: Deaf Education in Spain, 1550-1835. Berkeley: University of California Press.
• Rakusa-Suszczewski, M. (2023). Deinstytucjonalizacja jako ruch społeczny, Studia Polityczne, 51(1): 35-62.
• Rosen, A. (1921). The Status Of The Deaf Under The Regime Of The Czar, "American Annals of the Deaf", 66 (4): 349-353.
• Rossiter, K., Rinaldi, J. (2019). Institutional Violence and Disability: Punishing Conditions. Routledge: Taylor & Francis Group.
• Sak, M. (2014). Deaf Studies w Polsce. W: Deaf Studies w Polsce. T. 1 (7-16), M. Sak (red.). Łódź: Polski Związek Głuchych Oddział Łódzki.
• Schweik, S. (2009). The Ugly Laws. Disability in Public. New York: New York University Press.
• Shakespeare, T. (2006). The Social Model of Disability. W: The Disability Studies Reader (197- 204), L. J. Davis (red.). New York: Taylor and Francis.
• Stepanov, V. L. (2008). The Social Legislation of Otto von Bismarck and Worker Insurance Law in Russia, Russian Studies in History, 47 (3): 71-95.
• Sumpf, A. (2016). Un droit à la réhabilitation? Le statut légal des invalides russes de la Grande Guerre, 1912-1927, "Le Mouvement Social", 257 (4): 149-166. DOI: 10.3917/lms.257.0149.
• Sumpf, A. (2022). The Broken Years: Russia's Disabled War Veterans, 1904-1921. Cambridge: Cambridge University Press.
• Szczepankowski, B. (2017). Z historii polskiej surdopedagogiki - trudne początki, Studia Edukacyjne, 45: 95-106.
• Szulc, A. (2021). Kronika 100-lecia sportu głuchoniemych, głuchych i niesłyszących 1922-1992. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy.
• The Status of the Deaf in Russia Before and After the October Revolution, 1917 (1931). "American Annals of the Deaf", 76 (5): 452-461.
• Trąbski, M. (2013). Armia wielkiego księcia Konstantego. Wyszkolenie i dyscyplina Wojska Polskiego w latach 1815-1830. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V.
• Trębacz, M. (2011). Z dziejów żydowskiej edukacji w Łodzi: Izrael Lichtenstein - Nauczyciel, pedagog, bundysta, Kronika Miasta Łodzi, 4: 61-69.
• Ustawa Schronienia Świętego Władysława dla paralityków w Warszawie (1881). Warszawa.
• Ustawa Towarzystwa Głuchoniemych, byłych wychowańców i wychowanic warszawskiego Instytutu Głuchoniemych i Ociemniałych (1883). Warszawa.
• Wizel, H. (1899, grudzień 1). W sprawie przytułków dla obłąkanych Żydów, Izraelita, 46: 510-511.
• Woźniak, Z. (2008). Niepełnosprawność i niepełnosprawni w polityce społecznej. Warszawa: Wydawnictwo Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej.
• Zybała, A. (forthcoming, 2024). Odwieczny kryzys i jego dynamika. W: O mocy i niemocy współczesnego państwa polskiego. J. Raciborski, P. Sadura (red). Kraków: TAiWPN Universitas.

Identyfikatory

DOI

10.33119/KSzPP/2024.4.5