O pojęciu wolności gospodarczej w ekonomii i w naukach prawnych

• Autorzy: Jarosław Reszczyński

Warianty tytułu

On the Concept of Economic Freedom in Economics and in Legal Sciences

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Analiza zawarta w prezentowanej publikacji prowadzi do wniosku, że uformowane w XVIII i XIX wieku fundamenty doktryny liberalnej wyznaczają nadal podstawy rozumienia wolności gospodarczej w naukach ekonomicznych i naukach prawnych - z jedną różnicą. W naukach ekonomicznych inspiracje neoliberalne doprowadziły do ustalenia kilkudziesięciu składników, które łącznie definiują obecnie treść tego pojęcia. W ekonomii sformułowano złożone i wieloczynnikowe pojęcie, które musi stanowić punkt odniesienia dla innych nauk. Tymczasem nauce prawa oraz prawodawcom i sądom wyniki ustaleń ekonomistów nie są znane. Stosowana przez prawników terminologia jest zmienna i nie ulega wątpliwości, że w prawie brak całościowego pojęcia "wolność gospodarcza". Wskazuje się w nim tylko niektóre jej aspekty i ustala cząstkowe zakresy ochrony. Nie jest ona zresztą ani pełna, ani konsekwentna. Niezależnie od tego, w jaki sposób należy w przyszłości formułować przepisy gwarantujące wolność gospodarczą w jej ekonomicznym rozumieniu, pierwszym postulatem, który wynika z przedstawionej analizy, jest przeniesienie wiedzy ekonomicznej w tym zakresie na grunt nauk prawnych. (skrócony abstrakt oryginalny)

EN

The present analysis leads to the conclusion, that the 18^th and 19^th century liberal foundations continue to define the concept of economic freedom in the realm of economy and law. There exists, however, one distinction. In economy neoliberal inspirations helped establish a few dozen components jointly defining the discussed notion. This complex definition is a reference point for other disciplines. Nevertheless, in the sphere of law, legislators and justices are unaware of the economics' approach to the term. The terminology used by lawyers is volatile and undoubtedly lacks a cohesive notion of "economic freedom". Law accounts for only some of its aspects and determines merely partial scopes of protection, which is neither comprehensive nor consistent. Irrespective of the future formulation of the regulations on economic freedom as defined be the science of economy, the utmost proposition resulting from the present analysis is the transfer of economic knowledge to the realm of law. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Wolność gospodarcza; Neoliberalizm; Ekonomia; Doktryny prawne

EN

Economic freedom; Neoliberalism; Economics; Legal doctrines

• Czasopismo: Studia Ekonomiczne. Gospodarka - Społeczeństwo - Środowisko
• Rocznik: 2018
• Numer: nr 1
• Strony: 7--33

Twórcy

autor

Jarosław Reszczyński

• Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nowym Sączu

Bibliografia

• Baszkiewicz, J., Ryszka, F. (1973). Historia doktryn politycznych i prawnych. Warszawa: PWN.
• Biernat, S., Wasilewski, A. (2000). Wolność gospodarcza w Europie. Kraków: Zakamycze.
• Bill of Rights 2015 (projekt). Pobrane z: http://industry.sharepoint.com/Pages/NewBritishBillofRights.aspx.
• Bożyk, P., Misala, J., Puławski, M. (2002). Międzynarodowe stosunki ekonomiczne. Warszawa: PWE.
• Chojnicka, K., Olszewski, H. (2004). Historia doktryn politycznych i prawnych. Poznań: Ars boni et aequi.
• Chrupczalski, Sz. (2010). Pojęcie wolności i swobód gospodarczych a dobrobyt. Pobrane z: www.nbportal.pl/wiedza/artykuly/na-poczatek/pojecie_wolnosci.
• Deklaracja Niepodległości Stanów Zjednoczonych. Pobrane z: https://pl.wikisource.org/wiki/Deklaracja_niepodleg%C5%82o%C5%9Bci_Stan%C3%B3w_Zjednoczonych.
• Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela. Pobrane z: www.legifrance.gouv.fr/Droit-francais/Constitution/Declaration-des-Droits-de-l-Homme-et-du-Citoyen-de-1789. https://pl.wikisource.org/wiki/ Deklaracja_Praw_Cz%C5%82owieka_i_Obywatela.
• Drenda, L. (2015). Zasada odpowiedzialności a istota relacji między państwem a rynkiem. Studia Ekonomiczne, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, 210.
• Economic Freedom Index for India. Pobrane z: www.rediff.com/money/2004/mar/08spec.htm.
• Encyclopédie ou Dictionnaire raisonné des sciences, des arts et des métiers, V, Paris 1755; IX, Paris 1765.
• Friedman, M. (2009). Capitalism and Freedom. Fortieth Anniversary Edition. Chicago-London: University of Chicago Press.
• Gładziuk, N. (2005). Druga Babel. Antynomie siedemnastowiecznej angielskiej myśli politycznej. Warszawa: ISP PAN.
• Guide to the Case Law of the European Court of Justice on Articles 56 et seq. TFEU. Freedom to provide services. (2015). Brussels: European Commission.
• Gwartney, J., Lawson, R., Block, W. (1996). Economic Freedom of the World: 1975-1995. Vancouver: The Fraser Institute.
• Haan, J. de, Siermann, J.C.L. (1998). Further evidence on the relationship between economic freedom and economic growth. Public Choice, 95(3-4).
• Hayek, F.A. (2006). Konstytucja wolności. Warszawa: PWN.
• Heckelman, J.C., Stroup, M.D. (2000). Which Economic Freedoms Contribute to Growth? Kyklos, 53, fasc. 4. Pobrane z: https://onlinelibrary.wiley.com/doi/pdf/10.1111/1467-6435.00132).
• Heckelman, J.C., Stroup, M.D. (2002). Which Economic Freedoms Contribute to Growth? Replay. Kyklos, 55, fasc. 3. Pobrane z: http://users.wfu.edu/heckeljc/papers/published/Kyklos_reply.pdf.
• Huntigton, S.P. (1993). The Clash of Civilisations? Forreign Affairs, vol. 72, no 3.
• Huntigton, S.P. (2007). Zderzenie cywilizacji i nowy kształt ładu światowego. Warszawa: WWL Muza.
• Karmowska, G. (2017). Rozwój gospodarczy wybranych krajów Unii Europejskiej w ocenie indeksu wolności gospodarczej. W: T. Borys, T. Brzozowski, S. Zalewska-Warnke (red.), Zrównoważony rozwój organizacji - aspekty społeczne. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 475.
• Kondratowicz, A. (2013a). Wolność gospodarcza w Polsce i na świecie. INFOS, Zagadnienia społeczno-gospodarcze, Biuro Analiz Sejmowych, nr 2(139).
• Kondratowicz, A. (2013b). Wolność gospodarcza. Pomiar, percepcja, zmiany instytucjonalne. Warszawa: TEP.
• Kondratowicz, A. (2015). Wolność gospodarcza a teoria zmiany instytucjonalnej. W: E. Mączyńska (red.), Modele ustroju społeczno-gospodarczego. Kontrowersje i dylematy. Warszawa: PTE.
• Konstytucja PRL z 1952 roku (Dz.U. z 1952 r., Nr 33, poz. 232).
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polski z dnia 2 kwietnia 1997 roku (Dz.U. z 1997 r., Nr 78, poz. 483).
• Kosikowski, C. (1995). Wolność gospodarcza w prawie polskim. Warszawa: PWE.
• Kosikowski, C. (2002). Prawo działalności gospodarczej. Komentarz. Warszawa: Lexis Nexis.
• Kosiński, E. (2003). Aspekt prawny wolności gospodarczej. Kwartalnik Prawa Publicznego, 3-4.
• Kosiński, E. (2017). Idee wolności gospodarczej i wolnej konkurencji. Historyczna analiza myśli ekonomicznej i początków koncepcji. Gdańskie Studia Prawnicze XXXVII.
• Kuczma, P. (2014). Konstytucyjne ujęcie wolności działalności gospodarczej. W: Przedsiębiorca w społecznej gospodarce rynkowej. Prace naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 372. Wrocław: Wydawnictwo UE we Wrocławiu.
• Lipiński, E. (1968). Historia powszechnej myśli ekonomicznej do roku 1870. Warszawa: PWN.
• Messick, R.E. (1996). World Survey of Economic Freedom 1995-1996. W: R.E. Messick, K. Kimura (red.), World Survey of Economic Freedom 1995-1996: A Freedom House Study. New Brunswick-London: Freedom House (U.S.) Transaction Publishers.
• Mieses, L. von. (2007). Ludzkie działanie. Traktat o ekonomii. Tłum. W. Falkowski. Warszawa: Instytut Ludwiga von Misesa.
• Ostolski, A. (2006). Różnorodność bez pluralizmu. O konserwatyzmie Michaela Oakeshotta. Etyka, 33.
• Pawłowicz, K. (1993). Prawo człowieka do swobodnej działalności gospodarczej. W: A. Rzepliński (red.), Prawa człowieka w społeczeństwie obywatelskim. Warszawa: Helsińska Fundacja Praw Człowieka.
• Piątek, D., Szarzec, K. (2009). Państwo a dobrobyt ekonomiczny - między wolnością a przymusem. Gospodarka Narodowa, 5-6, 213-214.
• Rabushka, A. (1991). Preliminary Definition of Economic Freedom. W: W.E. Block (ed.), Economic Freedom. Toward a Theory of Measurement. Proceedings of an International Symposium. Vancouver: The Fraser Institute.
• Rau, Z. (2000). Liberalizm. Zarys myśli politycznej XIX i XX wieku. Warszawa: Fundacja Aletheia.
• Reszczyński, J. (2017). Istota wolności i praw a spór o uniwersalia. W: Ł. Baratyński, P. Ramiączek, K. Spryszak (red.), Współczesne wyzwania państwa i prawa. Księga jubileuszowa z okazji 45-lecia pracy naukowej profesora Jerzego Jaskierni. Toruń: Wydawnictwo A. Marszałek.
• Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 7 czerwca 1927 r. o prawie przemysłowym (Dz.U. z 1927 r., Nr 53, poz. 468).
• Scully, G.W., Slottje, D.J. (1991). Ranking Economic Liberty across Countries. Public Choice, 69(2). Pobrane z: https://link.springer.com/article/10.1007/BF00123844.
• Sturm, J.E., Leertouwer, E., Haan, J. de. (2002). Which economic freedoms contribute to growth? A comment. Kyklos, 55, fasc. 3. Pobrane z: https://onlinelibrary.wiley.com/doi/pdf/10.1111/1467-6435.00193.
• Sylwestrzak, A. (2006). Historia doktryn politycznych i prawnych. Warszawa: LexisNexis.
• The Fraser Institute. Pobrane: www.fraserinstitute.org/economic-freedom/economic-freedom-basics; www.fraserinstitute.org/economic-freedom/approach.
• The Heritage Foundation. Pobrane z: www.heritage.org/index/about; www.heritage.org/about-heritage/mission; www.heritage.org/index/book/methodology.
• Tocqueville, A. de. (1866). Oeuvres complètes, IX, Études économiques, politiques et littéraires. Paris: Michel Lévy. Pobrane z: https://fr.wikisource.org/wiki/Page:Tocqueville_-_%C5%92uvres_compl%C3%A8tes,_%C3%A9dition_1866,_volume_9.djvu/564;
• Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) (Dz.Urz.UE, C326 z 26.10.2012).
• Ustawa z dnia 19 listopada 1999 r. Prawo działalności gospodarczej (Dz.U. z 1999 r., Nr 101, poz. 1178).
• Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. z 2004 r., Nr 173, poz. 1807).
• Ustawa z dnia 23 grudnia 1988 r. o działalności gospodarczej (Dz.U. z 1988 r., Nr 41, poz. 324).
• Ustawa z dnia 29 grudnia 1989 r. o zmianie Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz.U. z 1989 r., Nr 75, poz. 444).
• Ustawa z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców (Dz.U. z 2018 r., poz. 646).
• Ustawa z dnia 8 czerwca 1972 r. o wykonywaniu i organizacji rzemiosła (Dz.U. z 1972 r., Nr 23, poz. 164).
• Vries, S.A. de. (2013). Balancing Fundamental Rights with Economic Freedoms According to the European Court of Justice. Utrecht Law Review, 9(1).
• Walaszek-Pyzioł, A. (1994). Swoboda działalności gospodarczej. Kraków: Księgarnia Akademicka.
• Węgrzyn, J. (2014). Wolność prowadzenia działalności gospodarczej. W: M. Jabłoński (red.), Realizacja i ochrona konstytucyjnych wolności i praw jednostki w polskim porządku prawnym. Wrocław: E-Wydawnictwo. Prawnicza i Ekonomiczna Biblioteka Cyfrowa. Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 25 maja 2009 r., sygn. SK 54/08.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 lipca 2002 r., sygn. akt P 12/01.
• Zacharczuk, P. (2005). Normatywne ujęcie wolności działalności gospodarczej. Roczniki Nauk Prawnych KUL, XV/2.
• Zdyb, M. (1997). Wolność działalności gospodarczej w Konstytucji RP. Rejent, 5(73).