Dekonstrukcja rosyjskich mitów historycznych jako warunek trwałego pokoju i bezpieczeństwa

• Autorzy: Nadia Gergało-Dąbek

Warianty tytułu

Deconstruction of Russian Historical Myths as a Condition for Lasting Peace and Security

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Artykuł podejmuje zagadnienie koniecznej dekonstrukcji rosyjskich mitów historycznych, za pomocą których Władimir Putin legitymizuje wojnę przeciwko Ukrainie, jako kluczowego elementu trwałego pokoju i bezpieczeństwa. Zwrócono uwagę, że ich nieuwzględnianie przez społeczność międzynarodową przyczyniło się do nieprawidłowej interpretacji działań Rosji i niedocenienia pozycji Ukrainy. Przez wieki Rosja stworzyła imperium kłamstwa, które pozbawiło Ukrainę historii, dziedzictwa, odrębnej tożsamości i zbudowało dominującą rosyjską narrację historyczną. Nawet po aneksji Krymu i inwazji na Ukrainę w 2022 r., rosyjskie mity nadal są na Zachodzie powszechne w podręcznikach, książkach, a także w programach akademickich. Jeśli nie zostaną poddane dekonstrukcji, bezpieczeństwo Ukrainy będzie zagrożone nawet po wygranej wojnie z Rosją. W opracowaniu wskazano na potrzebę zmiany perspektywy społeczności międzynarodowej wobec Ukrainy oraz konieczność poznania i zrozumienia jej spuścizny, odrębnej historii, kultury i tożsamości. Niezwykle istotne jest, aby badacze, historycy, eksperci, dziennikarze i aktywna część społeczeństwa wspólnie pracowali na rzecz przeciwdziałania rosyjskim manipulacjom historycznym. (abstrakt oryginalny)

EN

The article raises the issue of the need to deconstruct the Russian historical myths with which Vladimir Putin legitimizes the war against Ukraine as a key element of lasting peace and security. It was pointed out that failure to take them into account by the international community contributed to the incorrect inter-pretation of Russia's actions and underestimation of the role of Ukraine. For cen-turies, Russia has created an "empire of lies" that has stripped Ukraine of its history, heritage, and separate identity, and built the dominant Russian histori-cal narrative. Even after the annexation of Crimea and the invasion of Ukraine in 2022, Russian myths continue to be prevalent in textbooks, books and even academic curricula in the West. If they are not deconstructed, Ukraine's security will be at risk even after winning the war with Russia.The article indicates the need to change the perspective of the international community towards Ukraine and the need to know and understand its legacy, separate history, culture and identity. It is extremely important that research-ers, historians, experts, journalists and the active part of society work together to counter the infl uence of Russian historical manipulation. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Stosunki międzynarodowe; Wojna w Ukrainie; Bezpieczeństwo międzynarodowe; Manipulacje informacją

EN

International relations; War in Ukraine; International security; Manipulation of information

• Czasopismo: Sprawy Międzynarodowe
• Rocznik: 2023
• Tom: 76
• Numer: nr 2
• Strony: 11--36

Twórcy

autor

Nadia Gergało-Dąbek

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej

Bibliografia

• 1. Âk ìnozemnì ZMÌ dopomagaûtʹ Rosìï, Ukraїner [online], 22 X 2022 [dostęp: 14 VII 2023]: <https://ukrainer.net/inozemni-zmi/>.
• 2. Akopov P., Nastuplenie Rossii i novogo mira, Discred.ru [online], 26 II 2022 [dostęp: 14 VII 2023]: <https://www.discred.ru/2022/02/26/nastuplenie-rossii-i-novogo-mira/>.
• 3. Alen Bezanson: lûdina, âka ne zahotìla buti častinoû ìmperìï brehnì, Detector Media, 19 V 2012 [dostęp: 14 VII 2023]: <https://detector.media/withoutsection/article/72011/2012-05-19-alen-bezanson-lyudyna-yaka-ne-zakhotila-buty-chastynoyu-imperii-brekhni/>.
• 4. Beauvois D., Po co światu Ukraina?, "Rzeczpospolita" (dodatek PlusMinus), 13-14 grudnia 2014.
• 5. Berger P. L., Luckmann T., The social construction of reality: A treatise in the sociology of knowledge, Anchor Books, Garden City, NY 1966.
• 6. Besançon A., Przedmowa do wydania francuskiego, [w:] M. Riabczuk, Dwie Ukrainy, Kolegium Europy Wschodniej, Wrocław 2004.
• 7. Bezanson A., Rossiâ - evropejskaâ strana? "Otečestvennye zapiski" [online], b.d. [dostęp: 14 VII 2023]: <https://strana-oz.ru/2004/5/rossiya----evropeyskaya-strana>.
• 8. Bitva za ìstorìû: ìnformacìjna vìjna, âku Moskovìâ vede v ìnozemnih ditâčih knižkah, TEXTY.org.ua [online], 10 VII 2023 [dostęp: 14 VII 2023]: <https://texty.org.ua/articles/110110/bytva-za-istoriju-informatsijna-vijna-jaku-moskovija-vede-v-inozemnykh-dytjachykh-knyzhkakh/?fbclid=IwAR3dJ6CtddbJeDxS7g5MDseBPWz6eHnklyU-N_-sSEPHadqgYrNW1SoIIlQ>.
• 9. Bricʹkij P. P., Bočan P. O., Nìmcì, francuzi ì anglìjcì pro Ukraïnu taukraïnsʹkij narod u XVII-XIX stolìttâh, Černìvcì 2011.
• 10. Čomu v Nìmeččinì ukraïncì staûtʹ žertvaminapadìv častìše za ìnših, BBC News Ukraïna [online] 6 V 2023, [dostęp: 14 VII 2023]: <https://www.bbc.com/ukrainian/articles/cm5lmgr2jrmo>.
• 11. Delamarr K., P`âtnadcâtimìlʹjonnij êvropejsʹkij narod, zabutij v ìstorìï, per. M. Popoviča, "Ìstorìâ Ukraïni" 2000, No. 5, s. 6-8; No.7, s. 2-4.
• 12. Derrida J., Historia kłamstwa. Prolegomena. Wykład warszawski, przeł. V. Hmissi, IFiS PAN, Warszawa 2005.
• 13. Desâtʹ zaâv Putìna pro Ukraïnu ta ukraïncìv, "Radio Svoboda" [online], 8 X 2020 [dostęp: 14 VII 2023]: <https://www.radiosvoboda.org/a/putin-pro-ukrajintsiv-10-zajav/30881618.html>.
• 14. Doroško М., Neogološenì vìjni Rosìï proti Ukraïni u HH - na počatku HHÌ st.: pričini ì naslìdki, Nìka-Centr, Kiïv 2018.
• 15. DuginA. G., Ukraina: moâ vojna. Geopolitičeskij dnevnik, Centrpoligraf, Moskva 2015.
• 16. Getka J., Darczewska J., Ruś porwana? Rosyjska wojna o tożsamość Ukrainy, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2022.
• 17. Gorodnìčenko Û., Sologub Ì., Derûgìna T., Čomu vivčennâ Rosìï na Zahodì ne daê spravžnìh znanʹ anì pro Rosìû, anì pro Ukraïnu, Vox Ukraine [online], 21 VI 2023 [dostęp: 14 VII 2023]: <https://voxukraine.org/chomu-vyvchennya-rosiyi-na-zahodi-ne-daye-spravzhnih-znan-ani-pro-rosiyu-ani-pro-ukrayinu?fbclid=IwAR1fUA7f5RtDg4EimbNgFhClsBJtZtv6Wy8IV8QUmQG3Ge8QBYEVQsFm2u0>.
• 18. Gruševskij M., Osvoboždenie Rossii i ukrainskij vopros, Sankt Peterburg 1907.
• 19. Jasanoff S., Ordering knowledge, ordering society, [w:] States of knowledge: The co-production of science and social order, ed. Idem, Routledge, London 2004, s. 13-45.
• 20. Kappeler A., Great Russians and little Russians: Russian-Ukrainian relations and perceptions in historical perspective, University of Washington, Washington 2003.
• 21. Kappeler А., Nerìvnì brati: ukraïncì ta rosìâni vìd serednʹovìččâ do sučasnostì, Černìvcì 2018.
• 22. Kappeler A., Russland und die Ukraine. Verflochtene Biographien und Geschichten, Böhlau, Wien / Köln / Weimar 2012.
• 23. Karl Šleg̀elʹ: "Sʹogodnì mi v procesì dekolonìzacìï tih kraïn, âkì naležali do Radânsʹkogo Soûzu", "Tiždenʹ" [online], 14 XII 2019 [dostęp: 14 VII 2023]: <https://tyzhden.ua/karl-shlegel-sohodni-my-v-protsesi-dekolonizatsii-tykh-krain-iaki-nalezhaly-do-radianskoho-soiuzu/>.
• 24. Keenan E., On certain mythical beliefs and Russian behaviours, [w:] The legacy of history in Russia and the new states of Eurasia, red. S. Frederick Starr, t. 1, Armonk, NY: M.E. Sharpe 1994, s. 19-40.
• 25. Kìnan E., Rosìjsʹkì ìstoričnì mìfi, Kritika, Kiïv 2001.
• 26. Kìssìndžer proponuê Ukraïnì vìddati častinuteritorìï Rosìï, Suspilne [online], 24 V 2022 [dostęp: 14 VII 2023]: <https://suspilne.media/242940-kissindzer-proponue-ukraini-viddati-castinu-teritorii-rosii/>.
• 27. Konflikt s Ukrainoj: ocenki maâ 2023 goda, Levada-Centr [online], 1 VI 2023 [dostęp: 25 XI 2023]: <https://www.levada.ru/2023/06/01/konflikt-s-ukrainoj-otsenki-maya-2023-goda/>.
• 28. Konflikt s Ukrainoj: ocenki oktâbrâ 2023 goda, Levada-Centr [online] 30 X 2023 [dostęp: 25 XI 2023]: <https://www.levada.ru/2023/10/31/konflikt-s-ukrainoj-otsenki-oktyabrya2023-goda/>.
• 29. Lawton L., The Ukrainian question, London 1935.
• 30. Lawton L., Ukraina: Europe's greatest problem, reprinted from East Europe and contemporary Russia, vol. 3, No. 1, Spring, London 1939.
• 31. Lelewel J., Dzieje Litwy i Rusi aż do Unii z Polską w Lublinie 1569 zawartej, Lipsk 1839.
• 32. Liliâ Ševcova: Putiniŝet novye sposoby udušeniâ Ukrainy, Liga.net [online], 17 IX 2014 [dostęp: 14 VII 2023]: <http://news.liga.net/interview/politics/3329055-liliya_shevtsova_putin_ishchet_novye_sposoby_udusheniya_ukrainy_.htm>.
• 33. Lukašenko poobeŝal vernutʹ Ukrainu v "lonoslavânstva", RBK [online], 28 I 2022 [dostęp: 14 VII 2023]: <https://www.rbc.ru/politics/28/01/2022/61f3c4249a79476a826448e6>.
• 34. Medvedev zaâvil, čto Kiev - "russkijgorod", grozitsâ "vozvraŝatʹ", "Ukraïnsʹka pravda" [online], 20 XI 2022 [dostęp: 14 VII 2023]: <https://www.pravda.com.ua/rus/news/2022/11/20/7377166/>.
• 35. Mihutina I., Ukrainskij vopros v Rossii (konec XIX - načalo XX v.), Moskva 2003.
• 36. Miller A., Ukrainskij vopros v Rossijskoj imperii, Laurus, Kiev 2013.
• 37. Mìžnarodnij semìnar "Âk vikladati ìstorìû Ukraïni v Nìmeččinì, Polʹŝì ta ìnših kraïnah Êvropejsʹkogo Soûzu? Novì transnacìonalʹnì perspektivi vikladannâ ìstorìï v školì", Ukrainische Freie Universität [online], 13 XI 2023 [dostęp: 14 VII 2023]: <https://ufu-muenchen.de/mizhnarodnyj-seminar-yak-vykladaty-istoriyu-ukrayiny-v-nimechchyni-polshhi-ta-inshyh-krayinah-yevropejskogo-soyuzu-novi-transnaczionalni-perspektyvy-vykladannya-istoriyi-v-shkoli/>.
• 38. Moser M., The late origins of the glottonym "russkij âzyk", "Russian Linguistics" 2022, vol. 46, s. 365-370, DOI: 10.1007/s11185-022-09257-6.
• 39. My budem sražatʹsâ za pravo bytʹ i Ostavatʹsârossiej, RIA Novosti [online], 16 III 2022 [dostęp: 14 VII 2023]: <https://ria.ru/20220316/rossiya-1778549049.html>.
• 40. MZS oburilosʹ reportažem francuzʹkih žurnalìstìv z pozicìj armìï RF, ZAXID.net [online], 17 VI 2023 [dostęp: 14 VII 2023]: <https://zaxid.net/mzs_oburilos_reportazhem_frantsuzkih_zhurnalistiv_z_pozitsiy_armiyi_rf_n1565741>.
• 41. Nakonečnij Ê., Ukradene ìm`â. Čomu rusini staliukraïncâmi?, Lʹvìv 2001.
• 42. Otkuda estʹ pošla. Kak istoričeskie mify iz školʹnyh učebnikov podgotovilirossiân k vtorženiû v Ukrainu, Spektr [online], 3 V 2022 [dostęp: 14 VII 2023]: <https://spektr.press/otkuda_est/>.
• 43. Paszkiewicz H., Postanie narodu ruskiego, z rękopisu przygotowała L. Korczak, Kraków 1998.
• 44. Peresunʹko T., Kulʹturna Diplomatìâsimona Petlûri: "Ŝedrik" proti "russkogo mira". Mìsìâ Kapeli Oleksandra Košicâ (1919-1924): 100 rokìv kulʹturnoï diplomatìï Ukraïni, Artek, Kiïv 2019.
• 45. Pìvtorak G. P., Pohodžennâ ukraïncìv, rosìân, bìlorusìv ta ïhnìh mov, Kiïv 2001.
• 46. Plohìj S., Pohodžennâ slov`ânsʹkih nacìj. Domodernì ìdentičnostì v Ukraïnì, Rosìï ta Bìlorusì, Kritika, Kiïv 2017.
• 47. Plohìj S., Rosìjsʹko-ukraïnsʹka vìjna. Povernennâ ìstorìï, KSD, Harkìv 2023.
• 48. Plokhy S., Kwestia rosyjska. Jak budowano naród i imperium, przeł. Ł. Witczak, Znak Horyzont, Kraków 2019.
• 49. Pritsak O., Kievan Rus' is not identical with Russia!, "Slavic Review: American Quarterly of Soviet and East European Studies", Year published: 1973.
• 50. Propaganda diary 2022-2023: Vox Check prezentuê bazu rosìjsʹkoï propagandi vêvropejsʹkih ZMÌ, Vox Ukraine, 26 IV 2023 [dostęp: 14 VII 2023]: <https://voxukraine.org/propaganda-diary-2022-2023-voxcheck-prezentuye-bazu-rosijskoyi-propagandy-v-yevropejskyh-zmi>.
• 51. Radzik R., Rosyjski realizm wspólnotowy. Trójjedyny naród ruski w badaniach socjologicznych, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2016.
• 52. Riabczuk M., Czternasta od końca. Opowieści o współczesnej Ukrainie, przeł. K. Kotyńska, A. Saweneć, J. Cieplińska i in., Znak, Kraków 2022.
• 53. Riabczuk М., Kolonializm inaczej. O przydatności metodologii postkolonialnej do badań nad Europą postkomunistyczną, "Nowy Prometeusz", 2014, nr 6, s. 59-73.
• 54. "Rosìâ napala na Ukraïnu, bo rosìâni dosì ŝe neznaûtʹ, hto voni", Ukraïnsʹkij ìnstitut nacìonalʹnoï pam`âtì, [dostęp: 14 VII 2023]: <https://uinp.gov.ua/informaciyni-materialy/statti/rosiya-napala-na-ukrayinu-bo-rosiyany-dosi-shche-ne-znayut-hto-vony>.
• 55. Ševelʹov Û., Čomu obŝerusskij âzik, a ne vìbčorusʹka mova? Z problem shìdnoslov'ânsʹkoï glotogonìï. Dvì stattì pro postannâ ukraïnsʹkoï movi, Vidavničij dìm "KM Academia", Kiïv 1994.
• 56. Simpson G. W., The Ukrainian question and present crisis, Saskatoon 1939.
• 57. Šlegelʹ K., Ukrainskij vyzov. Otkrytie evropejskoj strany, Duh ì lìtera, Kiïv 2017.
• 58. Snyder T., The war in Ukraine is a colonial war, "The New Yorker" [online], 28 IV 2022 [dostęp: 14 VII 2023]: <https://www.newyorker.com/news/essay/the-war-in-ukraine-is-a-colonial-war?fbclid=IwAR0GZJBPsCG2rY6bVbVP2k_4qDsFdgUWPj9BopCo4cP46mMkcP_vYlsrc4U>.
• 59. Struve P., Velikaâ Rossiâ i Svâtaâ Rusʹ, "Russkaâ myslʹ", kn. 12, Moskva i Petrograd 1914 [dostęp: 14 VII 2023]: <https://ru.wikisource.org/wiki/Великая_Россия_и_Святая_Русь_(Струве)>.
• 60. Thompson E. M., Slavic but not Russian: invisible and mute, "Porównania" 2015, vol. XVI, s. 9-18.
• 61. Thompson E., To może być początek końca Federacji Rosyjskiej, "Teologia Polityczna" [online], 22 III 2022 [dostęp: 14 VII 2023]: <https://teologiapolityczna.pl/ewa-thompson-koniecfr>.
• 62. Thompson E. M., Trubadurzy imperium. Literatura rosyjska i kolonializm, tłum. A. Sierszulska, Universitas, Kraków 2000.
• 63. Timothy Snyder: W kwestii wojny w Ukrainie Europejczycy są ślepi, OKO.press [online], 25 VIII 2022 [dostęp: 14 VII 2023]: <https://oko.press/timothy-snyder-w-kwestii-wojny-na-ukrainie-europejczycy-sa-slepi-relacja-oko-press>.
• 64. Tiŝenko K., Pravda pro pohodžennâ ukraïnsʹkoïmovi, "Ukraïnsʹkij tiždenʹ", No. 39 (256) 28.09 - 4.10.2012.
• 65. Toločko А., Kievskaâ Rusʹ i Malorossiâ v XIX veke, Izdatelʹstvo "Laurus", Kiev 2012.
• 66. Tramp zaâviv, ŝo Ukraïna maê vìddati RF častinuteritorìj. V OP prokomentuvali, Espresso [online], 30 VI 2023 [dostęp: 14 VII 2023]: <https://espreso.tv/tramp-zayaviv-shcho-ukraina-mae-viddati-rf-chastinu-teritoriy-a-sobi-lishiti-te-shcho-zarobili>.
• 67. Ukrainskij vopros v russkoj patriotičeskoj mysli, cost. pred. i prim. A. Minakov, Knižnyj mir, Moskva 2016.
• 68. Vernadsʹkij V., Ukrainskij vopros i russkoe obŝestvo, [w:] Vibranì pracì akademìka V. Ì. Vernadsʹkogo, t.1 Volodimir Ìvanovič Vernadsʹkij ì Ukraïna, kn. 2, Kiïv 2011.
• 69. Wasiuta O., Wasiuta S., Przywłaszczenie historii jako sposób walki informacyjno-psychologicznej Rosji przeciwko Ukrainie, "Nowa Polityka Wschodnia" 2022, nr 2 (33), s. 21-44, DOI: 10.15804/npw20223302.
• 70. Zabužko O., Najdovša podorož, Vidavničij dìm "Komora", Kiïv 2022, s. 129.
• 71. Zolkìna M., Za Kremlʹ ì za mir. Čomu zahìdnì eksperti ta naukovcì dosì často pìdtrimuûtʹ ìdeï RF, "Ukraïnsʹka pravda" [online], 30 V 2023 [dostęp: 14 VII 2023]: <https://www.eurointegration.com.ua/articles/2023/05/30/7162694/>.

Identyfikatory

DOI

10.35757/sm.2023.76.2.04