Przestępstwo, wina i kara w poglądach Edmunda Krzymuskiego

• Autorzy: Andrzej Zębik

Warianty tytułu

Verbrechen, Schuld und Strafe in den Anschauungen von Edmund Krzymuski

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Życie i twórczość naukowa Edmunda Krzymuskiego przypadły na burzliwy okres "walki szkół" w nauce prawa karnego. Tradycyjny klasycyzm zmierzchał i przechodził w neoklasycyzm bądź też przetwarzał się w normatywizm, powstała i dynamicznie rozwijała się szkoła antropologiczna, a w trakcie jej apogeum F. Liszt dał początek szkole socjologicznej, odrzucając najbardziej rażące wady kierunku antropologicznego, częściowo jednak wykorzystując psychologiczne uwarunkowania przestępstwa. Toteż Krzymuski nie pozostał obojętny na nowe prądy w nauce wiedząc, że apoteoza klasycyzmu mogłaby spowodować li tylko skostnienie poglądów i zapoznanie rzeczywistości. Tak się jednak złożyło, że przez następne pokolenia badaczy, a nawet przez swoich uczniów ów wybitny uczony zaliczany jest do grona przedstawicieli szkoły klasycznej, aczkolwiek "zmierzch kierunku klasycznego, którego był wyrazem, spowodował, że nie zawsze doceniano jego wagę i jego nieprzeciętny wkład w ogólny dorobek naukowy". Nestor nauki polskiego prawa karnego i uczeń Krzymuskiego - W. Wolter charakteryzuje tego uczonego nadzwyczaj trafnie, podnosząc jego "szerokie horyzonty humanistyczne i zamiłowania kulturalne", trwałą pozycję w historii nauki polskiej, potwierdzone wieloma pracami z dziedziny filozofii prawa, prawa karnego i procesowego, prawa państwowego, a w szczególności dzieło o fundamentalnym znaczeniu - Wykład prawa karnego. O tym ostatnim pisze Wolter, iż "jest to jego najlepsza praca, która na tle współczesnej epoki, jako wyraz pewnego poglądu teoretycznego, nie ma sobie równej pracy w języku polskim, a nawet zestawiona być może z najcenniejszymi dziełami obcymi o identycznym podkładzie naukowym. Zgodnie ze spekulatywnymi zamiłowaniami autora, który tak olbrzymią wagę przywiązywał do filozoficznych podstaw prawa, zaś prawa karnego w szczególności, tak zwane teorie karne wybijają się na pierwszy plan, wyciskając szczególne piętno na całej pracy, logicznie nienagannie zharmonizowanej. Wykład ten stanowił przez długie lata podstawę dla teorii i praktyki prawa austriackiego w gronie prawników polskich, będąc zresztą pierwszym polskim opracowaniem całego tego prawa zaborczego''. I choć nawet współcześni doceniają otwartość Krzymuskiego na nowe prądy, jego chłonność i tolerancję, to jednak do dzisiaj pozostał on w oczach potomnych niejako sztandarowym przedstawicielem zmierzchającego klasycyzmu. Postaram się w niniejszym przyczynku zwrócić uwagę czytelnika na fakt, iż w swej drodze do nowszych poglądów zaszedł Krzymuski dość daleko i od tradycyjnych założeń szkoły klasycznej wielokrotnie odstępował. (fragment tekstu)

Słowa kluczowe

PL

Przestępczość; Prawo karne; Teoria prawa; Filozofia prawa

EN

Crime; Criminal Law; Law theory; Law philosophy

• Czasopismo: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica
• Rocznik: 1985
• Numer: nr 22 Prawo karne i procedura karna
• Strony: 79--95

Twórcy

autor

Andrzej Zębik

• Uniwersytet Łódzki

Bibliografia

• 1. A. Finger, Das Deutsche Strafrecht, Berlin 1912-1914.
• 2. S. Glaser, Polskie prawo karne, Kraków 1933, s. 249.
• 3. E. Hippel, Die Vorstelungstheorie, ein kritischer Beitrag zur Vorsatzlehre, b. m. 1901, s. 121.
• 4. E. Janiszewska-Talago, Szkoła antropologiczna prawa karnego w Polsce, Warszawa 1965, s. 42.
• 5. E. Krzymuski, głos w dyskusji, "Komisja Kodyfikacyjna Rzeczypospolitej Polskiej. Wydział Karny, Prawo Materialne" (protokoły z posiedzeń Komisji Kodyfikacyjnej) 1919, t. 1, z. 1, s. 149.
• 6. E. Krzymuski, Projekt kodeksu karnego polskiego. Tytuł wstępny i część ogólna, Warszawa 1918.
• 7. E. Krzymuski, Teoria karna Kanta ze stanowiska jego ogólnej nauki o rozumie praktycznym, Kraków 1982 (Rozprawy Wydziału Historyczno-Filozoficznego AU, t. 16).
• 8. E. Krzymuski, Teoria państwowa Ahrensa. Wykład dogmatyczno-krytyczny, Warszawa 1876, s. 21 i n.
• 9. E. Krzymuski, Wykład prawa karnego ze stanowiska nauki i prawa austriackiego, t. 1, Kraków 1911, s. 1.
• 10. E. Krzymuski, Zasady nauki o usiłowaniu przestępstw, Warszawa 1884.
• 11. J. Makarewicz, głos w dyskusji, "Komisja Kodyfikacyjna Rzeczypospolitej Polskiej. Wydział Karny, Prawo Materialne" (protokoły z posiedzeń Komisji Kodyfikacyjnej) 1919, t. 1, z. 1, s. 102-109.
• 12. J. Makarewicz, Klasycyzm i pozytywizm w nauce prawa karnego, "Przegląd Prawa i Administracji" 1890, nr 8, s. 861.
• 13. K. Opałek, W. Wolter, Nauka filozofii prawa i prawa karnego w Polsce, Kraków 1948, s. 25.
• 14. Prawo karne w zarysie, red. J. Waszczyński, Łódź 1980, s. 370 i n.
• 15. S. Salmonowicz, Prawo karne oświeconego absolutyzmu, Toruń 1966, s. 28 i n.
• 16. W. Wolter, Nauka o przestępstwie, Warszawa 1973, s. 112-113.