Dynamika tworzenia się organizacji pozarządowej na przykładzie Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół" w latach 1866-1880

• Autorzy: Piotr Frączak

Warianty tytułu

The dynamics of the formation of a non-governmental organization on the example of the Gymnastic Society Sokół ("Falcon") in the years 1866-1880

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Artykuł przedstawia historię i kluczowe punkty zwrotne rozwoju Towarzystwa Gimnastycznego Sokół we Lwowie w latach 1866-1880. Na przykładzie tego stowarzyszenia poddano analizie wewnętrzną dynamikę tworzenia się organizacji społecznej, która jest, jak się wydaje, bardziej złożona niż w wypadku struktur biurokratycznych lub biznesowych. Zwrócono ponadto uwagę na istotne wymiary funkcjonowania organizacji: cele, sposób sprawowania władzy, baza członkowska czy finanse, które także we współczesnych podmiotach stanowią prawdziwe wyzwanie. Historia "Sokoła" pokazuje, że o ostatecznym kształcie danej inicjatywy decyduje wiele czynników i procesów, zachodzących zarówno w otoczeniu, jak i w samej organizacji. Jest to jednocześnie dowód na uniwersalność i ponadczasowość problemów, z jakimi mierzą się działacze organizacji tworzonych oddolnie, aby osiągać cele społecznie użyteczne. (abstrakt oryginalny)

EN

The article presents the history and key turning points in the development of the "Sokół" Gymnastic Society in Lviv in the years 1866-1880. On the example of this association, the internal dynamics of the formation of a social organization were analyzed, which appear to be more complex than in the case of bureaucratic or business structures. Attention was drawn to the important dimensions of the organization's functioning: goals, the way of exercising power, the membership base and finances, which constitute a real challenge also in case of modern entities. The history of "Sokół" shows that the final shape of a given initiative is determined by various factors and processes occurring both in the environment and in the organization itself. At the same time, it is proof of the universality and timelessness of the problems faced by activists of grassroots organizations set up to achieve socially useful purposes. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Kultura fizyczna; Organizacje społeczne; Organizacje pozarządowe; Historia

EN

Physical culture; Social organisations; Non-governmental organisation; History

• Czasopismo: Trzeci Sektor: kwartalnik o problematyce społeczeństwa obywatelskiego
• Rocznik: 2023
• Numer: nr 1-2
• Strony: 53--82

Twórcy

autor

Piotr Frączak

• Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych

Bibliografia

• Bogucki, A., 1997. Towarzystwo Gimnastyczne Sokół na Pomorzu 1893-1939, Bydgoszcz: Centrum Informacji Naukowej Sokolstwa Polskiego przy Towarzystwie Gimnastycznym Sokół II.
• Cepnik, H., 1907. Czterdziestolecie Sokoła lwowskiego 1867-1907, Lwów: Polskie Towarzystwo Gimnastyczne Sokół-Macierz.
• Chełmecki, J., 2018, Polityka sanacji wobec Związku Towarzystw Gimnastycznych Sokół, [w:] E. Małolepszy, J. Kosiewicz, N. Organista (red.), Z najnowszych dziejów kultury fizycznej i turystyki w Polsce i w Europie (w okresie XIX-XX wieku), Częstochowa: Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy im. Jana Długosza w Częstochowie.
• Chuchla, A., 2010. Rodzaje, status prawny i organizacja straży pożarnych funkcjonujących w Galicji doby autonomicznej, "Administracja: teoria, dydaktyka, praktyka", 1(18).
• Drucker, P. F., 1995, Zarządzanie organizacją pozarządową, przeł. Maria Wanat. Warszawa: Fundusz Współpracy.
• Hudson, M., 1997, Bez zysków i strat. Sztuka kierowania organizacjami sektora pozarządowego, przeł. Maria Wanat. Warszawa: Fundusz Współpracy.
• Jedynak, S., 2015, Lwowskie początki pozytywizmu polskiego w Galicji, "Galicja. Studia i Materiały", 2.
• Kraushar, A., 1900, Towarzystwo Warszawskie Przyjaciół Nauk 1800-1832: monografia historyczna osnuta na źródłach archiwalnych, ks. 1, Kraków: Gebethner i Spółka.
• Pamiętnik V Zlotu Sokolstwa Polskiego w Krakowie w dniach 14-16 lipca 1910. 1911. Lwów.
• Pawlikowski, K., 1892, Kroniki Towarzystwa gimnastycznego "Sokół" we Lwowie, [w:] Księga Pamiątkowa ku uczczeniu dwudziestej piątej rocznicy założenia Towarzystwa Gimnastycznego Sokół we Lwowie. Lwów: Towarzystwo Gimnastyczne Sokół
• Pawluczuk, Z., 1996, Kobiety w ruchu sokolim, [w:] Z. Pawluczuk (red.), Z dziejów Towarzystw Gimnastycznych Sokół, Gdańsk: Pionier.
• Po czeskiej do Krakowa wycieczce. 1884, "Przewodnik Gimnastyczny", 9.
• Rymsza, M., 2013, Aktywizacja w polityce społecznej. W stronę rekonstrukcji europejskich welfare states, Warszawa: Instytut Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk.
• Snopko, J., 1992, Oblicze ideowo-polityczne Sokoła galicyjskiego w latach 1867-1914., "Kwartalnik Historyczny", 99(4).
• Snopko, J., 1997, Polskie Towarzystwo Gimnastyczne Sokół w Galicji 1867-1914, Białystok: Uniwersytet w Białymstoku.
• Sowa, K., 1988, Wstęp do socjologicznej teorii zrzeszeń, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Sprawozdanie Zarządu Związku za lata 1936 i 1937. 1938. Przewodnik Gimnastyczny, 55(3).
• Terech, M., 1932, Zarys dziejów Sokolstwa Polskiego, Warszawa.
• Tocqueville, A. de, 1976, O demokracji w Ameryce, przeł. Marcin Król, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Wielcy Polacy: Antoni Piórecki, 2023 rok, https://kresy24.pl/wielcy-polacy-antoni-piorecki/ [dostęp: 2 lipca 2023 roku].

Identyfikatory

DOI

10.26368/17332265-61/62-1/2-2023-3